Bilimsel Araştırma Yöntemleri Bilim ve Araştırmayla İlgili Temel Kavramlar

Plan Bilim Bilimsel yöntem Bilimsel kavramlar Kuram Araştırma Araştırma türleri

Bilim… “Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim.” “Nesnel dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin tarafsız gözlem ve sistematik deneye dayalı zihinsel etkinliklerin ortak adı.” (Kaptan, 1977, s. 3)

Genel anlamda bilim; “Tabiatta meydana gelen olayların; neden ve niçinlerini, birbirleriyle olan bağlantılarını bulma; onları genelleştirme, kuramsallaştırma ve bu kuramsal bilgi yardımı ile sonradan meydana gelecek olayların nasıl ve ne zaman meydana geleceğini tespit etmektir.

Bilimsel Düşünce “Bilim temeline dayanan, özgür, eleştirici, araştırıcı ve bağımsız düşünce” (Türkçe Sözlük) “yaratıcı, sistemli ve problem çözmeye yönelik amaçlı düşünce” (Kaptan)

Bilimin özellikleri 1-Objektiflik; Ön yargılardan uzak, kişisel düşüncelerin üstünde, duyguların etkisi dışındadır.

Ulaşılan sonuçların çelişkili olmaması. Bilimin özellikleri 2-Tutarlılık; Ulaşılan sonuçların çelişkili olmaması.

Bilimin özellikleri 3-Doğruluk; Yazılanların gerçeğe uygun olması, ölçü, kural ve ilkelere uygunluk

Bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama Bilimin özellikleri 4-Eleştiri; Bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama

Bilimin özellikleri 5-Genellik; Verilerden hareketle olaylara ve sonuçlara dayanarak genel yargılamalara varma

Bir sonrakini veya ondan sonrakini bilme hali Bilimin özellikleri 6-Öngörü; Bir sonrakini veya ondan sonrakini bilme hali

Bilimin özellikleri 7-Toplumsal Gereklilik; Toplumun ihtiyaçları, sorunlarını çözme veya amaca ulaşılması için bireyleri sürükleyen ve yön veren gereklilikler

Burada BİLİMİN Fen ve Sosyal Alanlarda Nasıl Kullanıldığını Bir İnceleyelim

Metin 1: Termodinamiğin Birinci Yasası İnsanlar, tarih boyunca kendiliğinden çalışan makineler yapmaya çalışmışlardır. Fakat bütün uğraşıların ve denemelerin boşa çıkması ile termodinamiğin birinci yasası kabul edilmiştir. Termodinamiğin birinci yasasına göre enerji yoktan var edilmez ve var olan bir enerji de yok edilemez. Mekanik ve elektriksel enerjinin kullanılması sırasında, bu enerjiler kolaylıkla ısı enerjisine dönüşür. Mekanik ve elektriksel enerji kolayca ısı enerjisine dönüştüğü halde, ısı enerjisi mekanik enerjiye ya da elektriksel enerjiye o kadar kolay dönüşmez. Bununla birlikte, birbirine dönüşen enerji miktarı daima birbirine eşittir. O halde termodinamiğin birinci yasası: Bir sistemin toplam enerjisi, iç enerji (E), potansiyel enerji (PE) ve kinetik enerjilerinin (EK) toplamına eşittir. Bir sistemin iç enerjisi, sistemi oluşturan atomlar, moleküller, iyonlar ve atom altı parçacıklar arasındaki itme ve çekme enerjileri yanında, tüm bu parçacıkların kinetik enerjilerinin toplamına eşittir.

Metin 2: İngiliz ve Cesaretin Anlamı "İngiliz'in zaten mevcut olan cesaretine, Hıristiyan dini ayrı bir kuvvet katmıştı. Hayatta kalmakla ölmek arasında önemli bir fark yoktu. Esas olan savaştı. Çünkü savaş insanları maddi ve manevi rahata kavuşturan tek yoldu. İngiliz ordusu daima savaşa hazırdı. Yorulmak bilmezdi. Müslümanların üç günde aldıkları bir yolu, bir gecede alırdı. Sessiz ve hızlı hareket, savaş gereklerinin en önemlilerinden biri olarak kabul edilirdi. Yüz Müslüman'ın on bin İngiliz'den daha fazla gürültü yaptığını Doğulu yazarlar bildirmektedir. İngiliz askerlerinin cesareti her türlü takdirin üzerinde idi.

Asıl metin (bir Türk tarih kitabından alınmıştır) Türk'ün zaten mevcut olan cesaretine, İslam dini ayrı bir kuvvet katmıştı. Hayatta kalmakla, ölmek arasında önemli bir fark yoktu. Esas olan savaştı. Çünkü savaş insanları maddi ve manevi rahata kavuşturan tek yoldu. Türk ordusu daima savaşa hazırdı. Yorulmak bilmezdi. Hıristiyanların üç günde aldıkları bir yolu, bir gecede alırdı. Sessiz ve hızlı hareket, savaş gereklerinin en önemlilerinden biri olarak kabul edilirdi. Yüz Hıristiyan'ın on bin Osmanlıdan daha fazla gürültü yaptığını Batılı yazarlar bildirmektedir. Türk askerlerinin cesareti her türlü takdirin üzerinde idi.

Bilimin Temeli Tecrübe Deney Araştırma Bilim var olan ama henüz bilmediğimiz bir düzeni araştırır.

Anlama Açıklama Kontrol Bilimin Temel İşlevleri İDİOGRAFİK: spesifik bir olayın açıklanması (sınavda başarısız olma örneği) NOMOTETİK: daha çok olayın genel olarak açıklanması (futbol takımlarının kendi sahasında daha başarılı sonuçlar alması) Kontrol

1-Olgular Bilimsel Bazı Kavramlar Doğrulukları ispatlanmış önermeler veya beklenen eylemlerdir. Örnek; Volkanik patlamalar, güneş tutulması gibi

2-Olay Bilimsel Bazı Kavramlar Olguları oluşturan vakalardır. Örnek; Yağmur yağması olgu, bunun salı günü olması olaydır.

Olgular arasındaki ilişkiler ve kalıpların tanımıdır. Bilimsel Bazı Kavramlar 3-Kavramlar Olgular arasındaki ilişkiler ve kalıpların tanımıdır.

4-Prensipler ve yasalar Bilimsel Bazı Kavramlar 4-Prensipler ve yasalar Kavramlar arası ilişkilerden doğan genellemeler prensiptir. Prensipler zamanla test edilip, farklı durumlar içinde doğrulanırsa yasa olur.

5-Hipotezler Bilimsel Bazı Kavramlar Deneylerden veya gözlemlerden beklenen olası sonuçlar ve bir problemi doğru sonuca ulaştırması beklenen çözüm yollarıdır.

Bilim adamlarının oluşturduğu zihinsel önermeler paketidir. Bilimsel Bazı Kavramlar 6-Kuramlar (teori) Bilim adamlarının oluşturduğu zihinsel önermeler paketidir. Birtakım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal sistemler

Kuram Örneği AİLE İÇİ ŞİDDET Polisin seçenekleri / bakış açıları (kuram değil) Kısa dönem barış için zorunlu ayrılık (ailevi sorun) Arabuluculuk (danışmanlık) Tutuklama (suç) CAYDIRMA KURAMI (suçun cezalandırılması – böylece bir daha aynı suçu işlemek isteyenler de caydırılmış oluyor) DAMGALAMA KURAMI (Suçluyu cezalandırarak damgalarsanız bu kişi gene aynı suçu işler) Kaynak: Schutt, 1999, s. 36

Rasyonel Seçenek Simgesel Etkileşimcilik İki Kuramın Aile İçi Şiddete Yaklaşımı Rasyonel Seçenek Simgesel Etkileşimcilik İnsanlar nesnelere, davranış- lara ve diğer insanlara simgesel anlamlar yüklerler Damgalama kuramı: suç İşleyenin damgalanması daha fazla suç işlenmesine neden oluyor Şiddet uygulayan bir kez damgalandıktan sonra daha sık bu suçu işler İnsanların davranışı hareket- lerinin maliyet/yararıyla şekillenir Caydırma kuramı: yararı zararından fazlaysa insanlar suç işliyor Şiddet uygulayan bunun maliyetini (tutuklama) gördükten sonra tekrar yapmamaya karar verir Kuramsal varsayım Kriminolojik bileşen Kestirim (tutuklama- nın aile içi şiddete etkisi) Kaynak: Schutt, 1999, s. 37

1-Otoriter Figürü Yaklaşım Bilgi Edinme Yolları 1-Otoriter Figürü Yaklaşım Alanında uzman sayılan ve otorite olarak kabul edilen kişilerin görüşlerinden yararlanma

Otomobil alırken kullandınız mı?

Bilgi Edinme Yolları 2-Mistiksel Yaklaşım Karşılaşılan sorunlara çözüm için din adamı, medyum, falcı kimselerden yararlanma

Bilgi Edinme Yolları 3-Rasyonel Yaklaşım Mantıksal düşünme yoluyla bilgi edinme. İki türlüdür; a) tümevarım (Aristokrat) b) tümdengelim (Bacon)

Tümdengelim: Tümevarım: Genel önermelerden (doğrulardan) hareket ederek özel durumlar için akıl yürüterek sonuç çıkarma. Tümevarım: Tek tek yapılan gözlem ve deneylerin sistemli bir biçimde incelenmesiyle elde edilen genellemeler.

4-Bilimsel Yaklaşım (Araştırma) Bilgi Edinme Yolları 4-Bilimsel Yaklaşım (Araştırma) Sistematik, planlı ve bazen de kontrollü olarak yapılan çalışmalar.

bilinen en güvenli sorun çözme yöntemi Bilimsel Yaklaşım Açık seçik, denetlenebilir, yansız, eleştirici, düzeltici, deneyici, seçici, akla uygun, duyarlığı yüksek, olgusal düzeyde, bilinen en güvenli sorun çözme yöntemi

Bilimsel yöntem TÜMDENGELİM ve TÜMEVARIMIN bir sentezidir.

Bilim Adamının Yaklaşımı Bilim adamı, araştırma konusuna iki amaçla yaklaşır; 1-Bilmek için bilmek 2-Fayda için bilmek Bunun sonucunda da ortaya yine iki tür ilmi çalışma çıkacaktır; 1-Temel araştırmalar (teori bulma bu tür araştırmaların amacıdır) 2-İhtiyaç araştırmaları

Bilimin Doğası Bilim önce gözlemle başlar, deneyle devam eder ve sonunda yasayla genellenir.

BİLİM İNSANLARI DOĞADA OLUP BİTENLERİ DİKKATLE GÖZLEMLEYEREK; topladıkları olguları sınıflar, bilinen diğer olgular ışığında yorumlar, bulgularını açıklamak için kuramlar oluşturur, yeni gözlem verileriyle kuram veya genellemeleri test ederler, test edilen kuram olgulara uygunsa doğru kabul edilir, ters düşerse düzeltilir ya da açıklayıcı yeni kuram oluşturulur.

Bilim; 1-Matematiksel bir kavram değildir; daha karmaşık bir yöntemdir. 2-Statik değil; dinamiktir. 3-Olgusaldır; gözlenebilir olgulara dayanır. 4-Mantıksaldır; bilimsel hükümler birbiriyle tutarlı ve çelişkisizdir. 5-Denetimli gözlem sonuçlarına göre olguları açıklayıcı özelliğiyle hipotezleri doğrulama yöntemidir. 6-Keşfedilmeden önce bilinmeyenleri gerçekliğe dönüştüren bir insan faaliyetidir. 7-Geçerliği ispatlanmış sistemli bilgiler bütünüdür.