Yrd. Doç. Alptekin AKTALAY Hazırlayan: Veysel TAŞ 050114250 İDARE HUKUKU Yrd. Doç. Alptekin AKTALAY Hazırlayan: Veysel TAŞ 050114250 Mart 2015 Konu : Memurların Yükümlülükleri Yasakları , Hakları ve Memurluğun Sona Ermesi ve Emeklilik

İÇİNDEKİLER MEMURLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ : ÖDEVLER 1-Devlete ve Anayasaya Sadakat 2– Tarafsızlık 3- Emirlere İtaat 4- İş Başında Bizzat Bulunma 5- Mal Bildiriminde Bulunma 6- Uyumlu Giyinme 7- İş Birliği İçinde Çalışma 8- Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Verme 2. MEMURLAR İÇİN ÖN GÖRÜLEN YASAKLAR 1–İkinci Bir Görev Alma Yasağı 2– Grev ve Toplu Çekilme Yasağı 3 -Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı 4– Hediye ve Borç Alma, Menfaat Sağlama Yasağı 5 – Siyasi Faaliyette Bulunma Yasağı 6– Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı 7- Dernek Kurma ve Üye Olma Yasağı 8-Ayrıldığı Kuruma Karşı Çalışma Yasağı 3. MEMURLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN HAKLAR 1-Memurluk Teminatı (Güvenlik Hakkı) 2-Hizmet Hakkı 3-Şikayet ve Dava Hakkı 4-Sendika Hakkı 5-İzin Hakkı 5.a) Yıllık izin 5.b)Mazeret İzni 5.c-)Sağlık İzni 5.d-)Hastalık İzni 5.e-)Aysızlık İzni 6-Aylık Maaş ve Yolluk Hakkı 7-Emeklilik Hakkı 8-İstifa Hakkı 9-Sosyal Hakları 4.MEMURLUĞUN SONA ERMESİ VE EMEKLİLİK A-MEMURLUĞU SONA ERDİREN HALLER 1-İSTİFA (ÇEKİLME) 2-MUSTAFİ (ÇEKİLMİŞ) SAYILMA 3-MEMURLUKTAN ÇIKARILMA (İHRAÇ) 4-KOŞULLARDA EKSİKLİK 5-BAĞDAŞMAZLIK 6-ÖLÜM 7-EMEKLİLİK B-MEMURLARDA EMEKLİLİK 1-EMEKLİLİK SEBEPLERİ 2-EMEKLİLİK HAKLARI

1. MEMURLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ : ÖDEVLER 2. MEMURLAR İÇİN ÖN GÖRÜLEN YASAKLAR 3. MEMURLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN HAKLAR

1.MEMURLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ : ÖDEVLERI 1-Devlete ve Anayasaya Sadakat 2– Tarafsızlık 3- Emirlere İtaat 4- İş Başında Bizzat Bulunma 5- Mal Bildiriminde Bulunma 6- Uyumlu Giyinme 7- İş Birliği İçinde Çalışma 8- Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Verme

1-Devlete ve Anayasaya Sadakat Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatle uygulamak zorundadırlar. (DMK,M6/DMK,M7/AY,M129) 2-Tarafsızlık Memurlar görevlerini yaparken,anayasanın 10.maddesinde öngörüldüğü üzere,tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde hareket etmelidirler.Siyasi faaliyette bulunmaları yasaklanmaktadır. (AY,M68/5,DMK,M7)

3-Emirlere İtaat Hukuku uygun emirler;Bu emirler kesinlikle yerine getirilmelidir.Aksi halde emre itaatsizliğin yaptırımı ile karşılaşılır. Suç teşkil eden emirler;Emrin konusu suç teşkil ediyorsa,kesinlikle uygulanmaz.Şayet uygulanırsa emri verende uygulayanda sorumlu olur. Hukuka aykırı emirler;Ast verilen emrin hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa, bu konuda üstü uyarmalıdır.Üst yazılı olarak emrin uygulanmasını ısrar ederse sorumluluk emri verene aittir.

4- İş Başında Bizzat Bulunma Memur, görevini şahsen yerine getirmelidir.Kanunda açıkca belirtilmedikçe, görevini bir başkasına devredemez.Yine memur, görevini kesintisiz olarak ifa etmekle mükelleftir.(DMK,M87VD.) 5 –Mal Bildiriminde Bulunma Memurlar, kamu görevine girerken kendisi,eşi ve çocukları üzerindeki malları bildirmek zorundadırlar.Bunun amacı,memuriyet nüfuzunu kullanarak mal artışı olup olmadığının tespitidir.(AY,M.71,DMK,M14)

6-Uyumlu Giyinme Devlet memurları, kanun tüzük,yönetmeliklerin öngördüğü kılık kıyafet kurallarına uymak zorundadırlar. 6.a)Kadınlar Kolsuz ve açık yakalı gömlek,bluz veya elbise ile strech,kot ve benzeri pantolonlar giyilmez.Etek boyu dizden yukarı ve yırtmaçlı olamaz. 6.b)Erkeler Elbiseler temiz,düzgün,ütülü ve sade; ayakkabılar kapalı, temiz ve boyalı giyilir.Her gün sakal traşı olunur ve sakal bırakılmaz.

7-İş Birliği İçinde Çalışma Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadır.Devlet memurlarının iş birliği içinde çalışmaları esastır.(DMK,M.8) 8-Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Verme Memurlar, görevleri ile ilgili verilen resmi araç ve gereçleri, yetki verilen haller dışında dışarı çıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar.Görevleri sonra erdiğinde de bunları iade etmek zorundadırlar. (DMK,M.16)

2. MEMURLAR İÇİN ÖN GÖRÜLEN YASAkLAR 1–İkinci Bir Görev Alma Yasağı 2– Grev ve Toplu Çekilme Yasağı 3 -Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı 4– Hediye ve Borç Alma, Menfaat Sağlama Yasağı 5 – Siyasi Faaliyette Bulunma Yasağı 6– Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı 7- Dernek Kurma ve Üye Olma Yasağı 8-Ayrıldığı Kuruma Karşı Çalışma Yasağı

1–İkinci Bir Görev Alma Yasağı Bir memur kural olarak sadece bir kadro işgal edebilir.Kendi memuriyeti dışında aynı zamanda ikinci bir memuriyete atanamaz ikinci bir görev üstlenemez. 2– Grev ve Toplu Çekilme Yasağı Devlet memurlarının grev kararı almaları, grev tertiplemeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır.Anayasaya göre sadece işciler grev hakkına sahiptir.(AY,M.54) 3-Ticari Faaliyette Bulunma Yasağı Mermurlar Türk Ticaret kanununa gore tacir veya esnaf sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz,ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar.

4– Hediye ve Borç Alma, Menfaat Sağlama Yasağı   Devlet memurlarının doğrudan doğruya ya da aracı vasıtasıyla hediye istemeleri, görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacıyla hediye Kabul etmeleri veya iş sahiplerinden borç para istemeleri yasaktır. 5 – Siyasi Faaliyette Bulunma Yasağı Devlet memurları siyasi partilere üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar.İstisnai olarak öğretim görevlileri siyasi partilere üye olabilirler 6-Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı Devlet memurları kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile olsalar, yetkili kanun izni olmadan açıklayamazlar.Basına,haber ajanslarına veya radio ve televizyon kurumlarına bilgi ve demç veremezler. Siyasi parti

7- Dernek Kurma ve Üye Olma Yasağı   7- Dernek Kurma ve Üye Olma Yasağı Herkes önceden izin almadan dernek kurma ve bunlara üye olma hürriyetine sahiptir.Ancak kanun bu hürriyete bazı sınırlandırmalar getirebillir.Özellikle silahlı kuvvetlerr ve kolluk kuvvetleri mensuplarının dernek kurma ve üye olma yasağı getirilebilmektedir. 8-Ayrıldığı Kuruma Karşı Çalışma Yasağı Görevden ayrılan memur, ayrılmadan önceki iki yıl çalıştığı kuruma karşı, ayrılmadan itibaren üç yıl süreyle, kurumdaki görev ve faaliyet alanlarıyla ilgili konularda doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev ve iş alamaz, taahhüde giremez, komisyonculuk veya temsilcilik yapamaz.Bu yasağa aykırı hareket edenler için, hapis ve para cezası öngörülmüştür.

3.MEMURLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN HAKLAR   1- Memurluk Teminatı (Güvenlik Hakkı) 2- Hizmet Hakkı 3- Şikayet ve Dava Hakkı 4- Sendika Hakkı 5- İzin Hakkı 5.a) Yıllık izin 5.b)Mazeret İzni 5.c-)Sağlık İzni 5.d-)Hastalık İzni 5.e-)Aysızlık İzni 6- Aylık Maaş ve Yolluk Hakkı 7- Emeklilik Hakkı 8- İstifa Hakkı 9- Sosyal Hakları

1-Memurluk Teminatı (güvenlik hakkı) Kanunda yazılı haller dışında devlet memurunun memurluğuna son verilemez,aylık ve digger hakları elinden alınamaz.İşciler, kıdem tazminatı ödenerek her zaman işten çıkarılabilirler.Oysa devlet memurları kanunda yazılın haller dışında ( istifa, çekilmiiş sayılma, çıkarılma, koşullarda eksiklik gibi ) görevden çıkarılamazlar.   2-Hizmet Hakkı Memur, atandığı hizmeti ifa etme, bulunduğu memuriyetinin gerektirdiği görevleri yapma ve yetkileri kullanma hakkına sahiptir. İdare ya da bir başkası, memurun bu yetkilerini kullanmasına engel olamamalıdır. 3-Şikayet ve Dava Hakkı Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerden dolayı müracaat, amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptir.Müracaat ve şikayetler sçz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikayet edilen amirler atlanarak yapılır.

4-Sendika Hakkı 5-İzin Hakkı a-)Yıllık İzin Devlet memurlarının anayasa ve özel kanunlarda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilmesi ve bunlara üye olabilmesi serbesttir.   5-İzin Hakkı Devlet memurları kanunda gösterilen sure ve şartlar dahilinde izin hakkına sahiptir. a-)Yıllık İzin b-)Mazeret İzini c-)Sağlık İzni e-) Hastalık İzni e-) Aylıksız İzin

5.a)Yıllık İzin 6.b)Mazeret İzni 6.c)Sağlık İzni Her memurun yılda 20 ila 30 gün süre ile dinlenme izni vardır. Yıllık izin süresi, hizmeti bir yıldan on yıla kadar (on yıl dâhil) olanlar için 20 gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gün olarak belirlenmiştir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmamış izin haklan düşer.    6.b)Mazeret İzni 1-Analık İzni 2-Süt İzni 3-Evlilik,doğumve ölüm izni 4-Takdiri izni 6.c)Sağlık İzni Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlara maruz kalan memurlara, yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir.

5.d) Hastalık İzni 5.e)Aylıksız İzin Memurlara hastalıkları halinde, verilecek raporlarda gösteri­lecek lüzum üzerine, aylık ve özlük haklarına dokunulmaksızın on yıla ka­dar (on yıl dâhil) hizmeti olanlara altı aya kadar; on yıldan fazla hizmeti olanlara on iki aya kadar; kanser, verem ve akıl hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlara on sekiz aya kadar izin verilir. İzin süresinin sonunda hastalıklarının devam ettiği, resmi sağlık ku­rullarının raporu ile tespit edilenlerin izinleri bir katına kadar uzatılabilir. Bu sürenin sonunda da iyileşmeyen memurlar hakkında emeklilik hükümle­ri uygulanır. 5.e)Aylıksız İzin Memurun bakmaya mecbur olduğu veya memur refakat etme­diği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeş­lerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olması hallerinde, bu hallerin raporla belgelendirilmesi şartıyla, memurlara, istekleri üzerine en çok altı. aya kadar aylıksız izin verilebilir. Aynı şartlar­da bu süre bir katına kadar uzatılabilir. 

6-Aylık (Maaş) ve Yolluk Hakkı Aylık, memurun çalışmasının karşılığı elde ettiği mali bir haktır. Memurların aylıkları, her ayın on beşinde peşin olarak ödenir. Ayrıca memurlara, yurt için­de ve yurt dışında geçici olarak görevlendirilmeleri veya görev yerlerinin değiş­tirilmesi durumunda ilgili mevzuat uyarınca yolluk ödenir 7-Emeklilik Hakkı Emeklilik, memurlar için bir haktır. Memurlar, yaş haddi, malullük ve idarenin isteği üzerine emekli olurlar. Memurlar, belirli bir yaş sınırına ulaşınca emekli­ye ayrılırlar. Genel olarak memuriyette emekliye ayrılma yaşı 65'tir. Bazı me­muriyetlerde bu yaş haddi daha düşük düzeyde tutulduğu gibi, bazılarında ise biraz yüksektir. Örneğin, üniversite öğretim üyelerinin yaş haddi 67 olarak tes­pit edilmiştir.  

8-İstifa Hakkı 9- Sosyal Hakları Memurlar, kanunda öngörülen(DMK,M.94-97)şartlar çerçevesinde istifa hakkına sahiptir. 9- Sosyal Hakları  Memurlara, aylık haklarının yanında, yasalarda öngörülen miktarlarda "aile yardımı", "doğum yardımı", "ölüm yardımı" ve "tedavi yardımı" gibi ödenekler de verilmektedir.   

4. MEMURLUĞUN SONA ERMESİ VE EMEKLİLİK A-MEMURLUĞU SONA ERDİREN HALLER 1-İSTİFA (ÇEKİLME) Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir.çekilmek isteyen memur yerine atanan kimsenin gelmeine veya çekilme isteğinin kabulune kadar görevine devam eder. 2-MUSTAFİ (ÇEKİLMİŞ) SAYILMA Kanunda belirlenen şartların gerçekleşmesi durumunda , idarenin bir işlemi ile memurun istefa etmiş addedilmesidir.Bazı hallerde memur kanun gereği istifa etmiş sayılır.Bunlar; a)Belge ile ispatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın yeni görevine süresinde(15 gün) başlamayanlar memuriyetten çekilmiş sayılırlar. b)Askerlik görevi bitiminde süresinde (15 gün) başlamayanlar memuriyetten çekilmiş sayılırlar.

3-MEMURLUKTAN ÇIKARILMA (İHRAÇ) Memurluktan çıkarılanların memurluğu sonra erer.Memurluktan çıkarma suçunu işleyen kişi hakkında ihraç cezası verilir ve bu kişiler bir daha devlet memuru olamazlar. 4-KOŞULLARDA EKSİKLİK Memur olma koşullarından birinin eksik olduğu sonradan öğrenilirse veya koşullardan birisi sonradan eksilirse, memurluk görevi sonra erer.Örneğin, memurun rüşvet suçundan mahküm olması veya vatandaşlıktan çıkarılması halinde,memurluğu kendiliğinden sonra erer.

5-BAĞDAŞMAZLIK Memurun, memurlukla bağdaşmayan bir görevi kabul etmesi (Başbakanlık,Cumhurbaşkanlığı gibi ) ile memuriyeti sona erer. 6-ÖLÜM Memurun ölmesi, görevinin de sona ermesi anlamına gelir. 7-EMEKLİLİK Memurun emekliliğe sevk edilmesi, memurluk statüsününn sona ermesi sonucunu doğurur.

B-MEMURLARDA EMEKLİLİK Günümüzde memurların emeklilik işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumunca gerçekleştirilmektedir. 1-EMEKLİLİK SEBEPLERİ I-Zorunlu Emeklilik; Kanunla öngörülen sebeplerin ortaya çıkması halinde, memurun isteğine bağlı olmaksızın emekli edilmesine zorunlu emeklilik denilir.Zorunlu emeklilik halinin ,’’malullük’’ ve ‘’yaş haddi’’ olmak üzere iki sebebi vardır.   II-Memurun İsteği Üzerine Emeklilik;İsteğe bağlı emeklilik için belirli şartlar gereklidir.Bunlar, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün prim ödemiş olmak gerekmektedir. III-İdarecinin İsteği Üzerine ( Re’sen ) Emeklilik;Memurun isteği aranmadan, idare tarafından emekliye sevk işleminin yapılmasıdırRe’sen emekliye sevk ‘’kadrosuzluk’’ ve ‘’ahlak ve yetersizlik ‘’ olmak üzere iki sebeple mümkündür.İkinci sebep, askeri personele uygulanmaktadır.

2-EMEKLİLİK HAKLARI I-Yaşlılık Aylığı; Emekli olan memur, kanunda öngörülen hesaplama üzerinden’’yaşlılık aylığı’’bağlanır.   II-Malullük Aylığı; Malulen emekliye ayrılan kişilere, kanunda öngörülen hesaplama üzerinden ‘’malullük ‘’aylığı bağlanır III-Ölüm Sigortası Aylığı;Sigotalının ölmesi halinde, kanundaki şartlar varsa, sigortalının eşine ve çocuklarına aylık bağlanır. IV-Yaşlılık Toplu Ödemesi; Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını sağladığı halde prim şartını sağlayamayan memura,kanunda öngörülen hesaplama üzerinden toplu ödeme yapılır. V-Toplu Ödeme;Ölen sigortalının eş ve çocuklarına şartları tutmadığı için aylık bağlanmaması halinde, kanunda öngörülen hesaplama üzerinden toplu ödeme yapılır.

KAYNAKÇA -Ramazan ÇAĞLAYAN –İdare Hukuku Dersleri Kitabı Genişletilmiş 2.baskı’dan yararlanılmıştır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM HAZIRLAYAN VE SUNAN: VEYSEL TAŞ…