Mesleğime doğru yolculuk Bengisu ILGIN Psikolojik Danışman ve Rehber Özel Enka Fen ve Teknoloji Lisesi

Neden Bir İşte Çalışırız? ► Yaşamımızı sürdürebilmekte gerekli geliri kazanmak için, ► Kişisel gelişimimiz için, ► Bireysel kimliğe sahip olmak için, ► Toplumda statü elde etmek için, ► Sosyal ilişkilerde bulunmak için, ► Mutlu ve başarılı bir yaşam sürmek için,

Meslek Seçimi Neden Önemlidir? Günümüzün büyük bir bölümü iş  ortamında ve işe yönelik faaliyetlerle geçmektedir. Meslek seçimi sadece ne iş yapılacağı ile değil aynı zamanda nasıl bir yaşam sürüleceği ile de ilgilidir.  Bireyin seçtiği meslek gelecekteki yaşam standardını, tarzını ve sosyal yaşantılarını belirleyici bir rol oynamaktadır. Mesleğe adım attıktan sonraki yaşam, genellikle seçilen meslek çevresinde gelişir.

Mesleği Ne Zaman Seçeriz? Yakın zamanlara kadar meslek seçimi, bir anda verilebilen bir karar olarak görülmekteydi. Meslek seçme sorununa; “birey mesleğini gelişigüzel bir karar sonucu değil, hayat boyunca oluşan ve gelişen, büyük ölçüde değeri dönülmez olan davranış örüntüleri yoluyla seçer” denilmektedir.

Mesleki Gelişim Dönemleri 1) BÜYÜME EVRESİ (0-14 yaş): Bu aşamada çocuğun mesleki benlik kavramı çevresindekilerle etkileşimle gelişmeye başlar. Bireyin çevresindekilerle özdeşim kurması mesleki benliğin gelişmesinde önemli etkiye sahiptir. a) Hayal basamağı (4-10 yaşlar) b) İlgi basamağı (11- 12 yaşlar) c) Yetenek basamağı (12-14 yaş)

Mesleki Gelişim Dönemleri 2) ARAŞTIRMA EVRESİ ( 14-24 yaşlar): Araştırma basamağı ergenlikten ilk yetişkinliğe kadar sürer. Bireyler bu aşamada kendilerini, başkalarının mesleki rollerini ve iş dünyasını keşfetmektedirler. İlk mesleki seçimler geçicidir. Hayalleriyle, başkalarıyla yapılan görüşme ve tartışmalarla, rol denemeleriyle sınanır. Bu evre üç alt basamaktan oluşmaktadır. a) Deneme basamağı (14-17 yaşlar) b) Geçiş basamağı (18-21 yaşlar) c) Sınama ve izleme basamağı (22-24 yaşlar)

Mesleki Gelişim Dönemleri 3) YERLEŞME EVRESİ (25-44 yaş) : Mesleki benlik kavramı kararlılık kazandıkça, iş dünyasında ilerlemek ve bir yer edinmek için daha çok çaba harcanır. Bu evre iki alt basamaktan oluşmaktadır. a) Sınama evresi (25-30 yaşlar) b) Sağlamlaştırma basamağı (31-44 yaşlar)

Mesleki Gelişim Dönemleri 4) KORUMA EVRESİ ( 45-64 yaşlar) : Bu evrede birey, var olan mesleki benlik kavramını korumaya çalışmaktadır. Elde ettiği işi en iyi şekilde yapıp kendini geliştirme çabası içerisindedir.

Mesleki Gelişim Dönemleri 5) ÇÖKÜŞ EVRESİ ( 65 yaş ve sonrası): Bu evre fiziksel ve zihinsel süreçlerin yavaşlaması enerjinin azalması ile belirginleşir. Çöküş aşamasında birey daha az yük ve sorumluluk alabilir. Daha çok geçmiş deneyimlerinden ve bilgisinden yaralanma yolunu seçer. Bu evre iki alt basamaktan oluşmaktadır. Bunlar: a) Yavaşlama basamağı (65-70 yaşlar) b) Emeklilik basamağı (71 yaş ve sonrası)

Mesleğe Karşı Gösterilen Olumlu Tutum Ve Davranışlar Seçimin tesadüflere bağlı olamayacağını bilmek, Araştırmaların gereğine inanmak, Ne istediğini bilmenin gereğine inanmak, Hayranlık duyduğu bir meslekte bulunduğunun hayalini kurmanın yeterli olmayacağının bilincinde olmak. Bütün bunlar mesleğe ilişkin olumlu tutumların göstergesi sayılabilir.

Meslek Seçiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Faktörler Nelerdir? a. Mesleğimizi seçerken, yapmaktan hoşlandığımız etkinlikleri  ve bulunmayı  tercih ettiğimiz ortamları düşünmeliyiz.

Meslek Seçiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Faktörler Nelerdir? b. Mesleğimizi seçerken, İlgilerimizi, Yapabildiklerimizi Önemli gördüğümüz durumları gözönünde bulundurmalıyız. Bu süreçte seçeceğimiz mesleğin ne tür bir eğitim gerektirdiği ve iş bulma fırsatlarını da göz önünde bulundurmalıyız.

Meslek Seçiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Faktörler Nelerdir? c- Mesleki hedeflerimizi belirlerken ve çevremizdeki fırsatları değerlendirirken, hobilerinizi, katıldığınız eğitim etkinliklerini, kursları vb. konuları göz önünde bulundurmanız gerekir.

Mesleki Gelişime Katkısı Olan Çalışmalar a- Gönüllü Çalışmalar Gönüllü çalışma yapmak, ilgi duyduğumuz bir alanda karşılık beklemeden çalışmaktır. Bu çalışmalar hem bireysel gelişimimize, hem de topluma katkı sağlar. Pek çok alanda, ulusal ve uluslar arası sivil toplum kuruluşlarında gönüllü çalışmalara katılabilmek mümkündür.

Meslekler Hakkında Temel Bilgiler 1-Mesleğin Unvanı ve Niteliği: Bu meslekte çalışan bir eleman bir iş gününde ve haftasında neler yapmaktadır? 2-Çalışılan Ortam: Kapalı bir mekanda mı? Açık havada mı? Hangi iklim koşullarında? Makinelerle mi? Ayakta mı? Nöbet var mı? 3-Mesleğe Hazırlanma: Bu mesleği öğrenmek için gereken eğitim süresi ne kadar? Hangi okullarda okumak gerekiyor? 4- Mesleğin Olumlu ve Olumsuz Yanları: Bu mesleğin en cazip tarafı ve ne hoşa gitmeyen tarafı nedir? 5- Mesleğe Girmek İçin Aranan Özellikler: Bu mesleği yapmak için yaş, boy, kilo, ve dış görünüşle ilgili belirli şartlar var mı?

Meslekler Hakkında Temel Bilgiler 6- İşe Giriş Koşulları: Başvuru genel yapılır daha çok kamu kuruluşlarında mı özel kuruluşlarda mı yapılıyor? 7-Mesleğe Olan Talep: Bu meslekte iş bulma şansı ne kadardır? 8-Meslekte İlerleme: Yükselme çalışmaya mı kıdemi mi bağlı? 9- Mesleğin Getirdiği Kazanç: Çalışanların ortalama kazançları ne kadardır? 10-Meslek Kuruluşları: Bu meslekte çalışanların haklarını savunmak için kurulmuş oda, birlik veya benzeri kuruluş var mı? 11-Emekli Olma Koşulları: Emekli olmak için kaç yıl çalışmak gerekiyor?

Kaynaklar Akay Bengisu.”Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi,1983. Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İlaveli 2. Baskı, İstanbul:1973. Crites, J.O. Vocational psychology, The Study of Vocational Behavior and. Development, Mc Graw-Hill B. Comp, New York:1969. Crites, J.O. The Maturity of Vocational Attitutes in Adoloscence, Washington:1971. Kuzgun, Yıldız. Mesleki Rehberliğin Bireylerin Yetenek ve İlgilerine Uygun Meslekleri Tanımlamalarına Etkisi: Ankara: A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:118,1982 Mesbil. Mesleki Eğitim Bilgi Merkezi Ulusal Mesleki Bilgi Sistemihttp://mbs.meb.gov.tr/ Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr