Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları

 Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte bir bütün olarak devralma  Ticari işletmenin devri, Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir.(Yeni BK )  Birleşme,bir işletmenin,  başka bir işletme ile aktif ve pasiflerin karşılıklı olarak devralınması ya da  birinin diğerine katılması yoluyla olur (Yeni BK 203)  Malvarlığı devirleri  Şahıs unsurları bu devrin kapsamı dışında- birleşen veya devralınan işletme veya şirketin sahip ve ortakları yer değiştirmez.

 BK’daki düzenlemelerle TK’daki düzenlemeler birbirinden farklıdır.  TK’da malvarlıklarının birleşmesini gerektiren işletme birleşmelerinde şahıs unsuru da devrin kapsamına dahil  Özetle  Bir şirketin birbaşka şirketin sadece ticari işletmesini devralması Yeni BK 202  Bir şirketin bir başka şirket tarafından devralınması yoluyla sona erdirilmesi ve sona eren şirket pay sahiplerine devralan şirket payından verilmesi (Yeni TTK 136 vd.)

 Aktif ve pasifler (alacaklar-borçlar)bir bütün olarak devredilmeli  İşletmenin sadece malları devredilerek borçlarının devredende bırakılması mümkün değildir. Bu tür bir sözleşme geçersizdir. (YBK m. 202/1 Emredici nitelikte)  Buna karşılık, işletmeye dahil unsurlardan bazılarının devrin kapsamı dışında bırakılması da mümkündür.

 Aksi öngörülmemişse devir sözleşmesi  Duran malvarlığını  İşletme değerini  Kiracılık hakkını  Ticaret ünvanı ile diğer fikri mülkiyet haklarını  Sürekli olarak işletmeye özgülenen mal varlığı unsurlarının bütünün devrini içerir.  NOT: Bu unsurlardan bazıları sözleşmede sayılmasa bile maddede sayılan unsurlar bütünün parçası olarak devir sözleşmesine dahildir ANCAK, TARAFLAR ANLAŞARAK BAZI UNSURLARI DEVRİN DIŞINDA TUTABİLİRLER, ancak devredilen unsurlar ticari işletmenin faaliyet göstermesini sağlayacak yeterlilikte olmalıdır. Ör. Unlu mamuller üretimi- asgari bir üretim Ör. Unlu mamuller üretimi- asgari bir üretim

 Ticaret Unvanı:  Ticaret Unvanı: İşletmeden ayrı olarak devredilemez, ancak devrin kapsamı dışında bırakılabilir. Bir işletmenin devri, aksi açıkça kabul edilmiş olmadıkça, unvanın dahi devri sonucunu doğurur. Hatta devir sözleşmesi olanak tanıyorsa ve rekabet yasağı hükmü yoksa ünvanını yeni işletmede de kullanabilir.  İşletme Değeri  İşletme Değeri: Devrin kapsamına dahildir.  Tanım(peştemaliye-goodwill): işletmeye bağlı müşteri çevresini de kapsayan ve işletmenin teker teker mal varlığı unsurları değerinin toplamını aşan değerdir.  Kiracılık Hakkı  Kiracılık Hakkı: Mal sahibinin onayı gereklidir  Fikrî ve Sınaî Haklar  Fikrî ve Sınaî Haklar: Kural olarak ticari işletme devrinin kapsamına dahildirler; ancak sözleşmeye konulacak bir hükümle istisna tutulabilirler.

 Malvarlığının veya işletmenin devralınması  MADDE 202- Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleri ile birlikte devralan, bunu alacaklılara bildirdiği veya ticari işletmeler için Ticaret Sicili Gazetesinde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanacak ilanla duyurduğu tarihten başlayarak, onlara karşı malvarlığındaki veya işletmedeki borçlardan sorumlu olur.  Bununla birlikte, iki yıl süreyle önceki borçlu da devralanla birlikte müteselsil borçlu olarak sorumlu kalır. Bu süre, muaccel borçlar için, bildirme veya duyuru tarihinden; daha sonra muaccel olacak borçlar için ise, muacceliyet tarihinden işlemeye başlar.  Borçların bu yoldan üstlenilmesinin sonuçları, dış üstlenme sözleşmesinden doğan sonuçlarla özdeştir.  Bildirme veya ilanla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, ikinci fıkrada öngörülen iki yıllık süre işlemeye başlamaz.  G. İşletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi  MADDE 203- Bir işletme, başka bir işletme ile aktif ve pasiflerin karşılıklı olarak devralınması ya da birinin diğerine katılması yoluyla birleştirilirse, her iki işletmenin alacaklıları, bir malvarlığının devralınmasından doğan haklara sahip olup, bütün alacaklarını yeni işletmeden alabilirler.  Bir tek kişiye ait olup da, kollektif veya komandit ortaklık hâline dönüştürülen bir işletmenin borçları hakkında da aynı hüküm uygulanır.

 Madde 11/III  Ticari işletme, içerdiği malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün hâlinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu olabilir. Aksi öngörülmemişse, devir sözleşmesinin duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını ve sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur. Bu devir sözleşmesiyle ticari işletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diğer sözleşmeler yazılı olarak yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan edilir.

 Birleşme  1. Genel hükümler  a) İlke  MADDE 136- (1) Şirketler;  a) Bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya  b) Yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”,  yoluyla birleşebilirler.  (2) 136 ilâ 158 inci maddelerin uygulamasında, kabul eden şirket “devralan”, katılan şirket “devrolunan” diye adlandırılır.  (3) Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşme sözleşmesi 141 inci maddenin ikinci fıkrası anlamında ayrılma akçesini de öngörebilir.  (4) Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.

 b) Geçerli birleşmeler  MADDE 137- (1) Sermaye şirketleri;  a) Sermaye şirketleriyle,  b) Kooperatiflerle ve  c) Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle,  birleşebilirler.  (2) Şahıs şirketleri;  a) Şahıs şirketleriyle,  b) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,  c) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle,  birleşebilirler.  (3) Kooperatifler;  a) Kooperatiflerle,  b) Sermaye şirketleriyle ve  c) Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle,  birleşebilirler.

 Devir Sözleşmesinin Yapılması  Tasarruf İşlemlerinin Yapılması (borçlandırı işleme bağlı gerçekleştirilecek olan tasarrufi işlemler, taşınmazlar için tapu siciline tescil, taşınırlar için zilyetliğin nakli)  Alacaklılara İhbar veya İlân  Ticaret Siciline Tescil

 BK 202/I  Devir Sözleşmesi herhangi bir şekle tabi değil, yazılı, sözlü, açık gizli olabilir  Eğer devredilecek unsurlar arasında devri şekle tabi olanlar varsa bu takdirde şekil şartı yerine getirilmelidir. Ör. Devredilecek unsurlar arasında taşınmaz varsa, taşınmaz için tapu memuru tarafından düzenlenmiş resmi senet tanzimi (MK 706), taşıtlar için noterden düzenlenmiş sözleşme gereklidir. Tapu siciline tescil, taşınırlar için zilyetliğin nakli  YTK m. 11/III  Yazılı Devir Sözleşmesi (Geçerlilik Şartı)  Ticaret Siciline Tescil ve İlan

 Devir Keyfiyeti alacaklılara bildirilmeli veya ilanla duyurulmalıdır. Alacaklılara bildirim şekle tabi değil. Telefon, mektup, noter ilanı, faks vs. ile yapılabilir. Ancak  İspat açısından ispatı mümkün araçlar tercih edilmeli  İlanla duyuru ise ticari işletmeler açısından Ticaret Sicil Gazetesinde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yapılmalı.

 MADDE 5- (1) Kontrolde kalıcı değişiklik meydana getirecek şekilde; a) İki veya daha fazla teşebbüsün birleşmesi ya da b) Bir veya daha fazla teşebbüsün tamamının ya da bir kısmının doğrudan veya dolaylı kontrolünün, hisse ya da mal varlığının satın alınmasıyla, sözleşmeyle veya diğer bir yolla bir ya da daha fazla teşebbüs veya halihazırda en az bir teşebbüsü kontrol eden bir ya da daha fazla kişi tarafından devralınması, Kanunun 7 nci maddesi kapsamında birleşme veya devralma işlemi sayılır. (2) Bu Tebliğ bakımından kontrol, ayrı ayrı ya da birlikte, fiilen ya da hukuken bir teşebbüs üzerinde belirleyici etki uygulama olanağını sağlayan haklar, sözleşmeler veya başka araçlarla meydana getirilebilir. Bu araçlar özellikle bir teşebbüsün malvarlığının tamamı ya da bir kısmı üzerinde mülkiyet veya işletilmeye müsait bir kullanma hakkı, bir teşebbüsün organlarının oluşumunda ya da kararları üzerinde belirleyici etki sağlayan haklar veya sözleşmelerdir. Kontrol, hak sahipleri ya da bir sözleşmeye göre hakları kullanmaya yetkili kılınmış olan veya böyle bir hak ve yetkisi olmamakla birlikte fiilen bu hakları kullanma gücüne sahip olan kişiler veya teşebbüsler tarafından elde edilebilir. (3) Bağımsız bir iktisadi varlığın tüm işlevlerini kalıcı olarak yerine getirecek bir ortak girişimin oluşturulması, bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bir devralma işlemidir. Bu tür işlemlerde, işlem taraflarının herbiri devralan olarak kabul edilir. (4) Şartla bağlanan ya da kısa bir zaman dilimi içerisinde menkul kıymetlerle seri bir şekilde gerçekleşen yakın ilişkili işlemler, bu madde kapsamında tek bir işlem olarak kabul edilir.

 İzne tabi birleşme veya devralmalar  MADDE 7- (1) Bu Tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen bir birleşme veya devralma  işleminde;  a) İşlem taraflarının Türkiye ciroları toplamının yüz milyon TL’yi ve işlem taraflarından  en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı otuz milyon TL’yi veya  b) İşlem taraflarından birinin dünya cirosunun beş yüz milyon TL’yi ve diğer işlem  taraflarından en az birinin Türkiye cirosunun beş milyon TL’yi, 33  aşması halinde söz konusu işlemin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Kuruldan izin  alınması zorunludur.  (2) Ortak girişimler hariç olmak üzere, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan eşikler  aşılsa dahi, her hangi bir etkilenen pazarın bulunmadığı işlemler için Kuruldan izin alınması  gerekmez.  (3) Bu maddenin birinci fıkrasında yer alan eşikler, bu Tebliğin yürürlüğe girmesinden  itibaren iki yılda bir Kurul tarafından yeniden belirlenir.

 İşletme Malvarlığının Devralana İntikal Etmesi  İşletme Malvarlığının Devralana İntikal Etmesi: Devir sözleşmesinde açık bir şekilde gösterilenler dışında kalan ve işletmeye sürekli bir şekilde tahsis edilmiş olan bütün unsurlar (borç ve alacaklar da dahil), ticari işletmeyle birlikte devralanın mülkiyetine geçer.  Rekabet Yasağı  Rekabet Yasağı: Ticari işletmenin devri sonucunda, devreden, başka bir ticari faaliyette bulunmadığı takdirde, tacir sıfatını kaybeder ve rekabet yasağına tâbi olur. Böylece, devreden, devir konusu yaptığı eski işletmesiyle rekabet teşkil edecek faaliyetlere girişemez.

YBK 202/II ye göre  muaccel borçlar için devrin devralan tarafından alacaklara bildirimi veya duyulması tarihinden itibaren 2 YIL  daha sonra muaccel olacak borçlar için muaceliyet tarihinden itibaren 2 YIL süreyle DEVREDEN +DEVRALAN- MÜTESELSİLEN SORUMLUDUR.

 Bildirim ve duyuru yükümü devralan tarafından yerine getirilmelidir.  Bu yükümlülük yerine getirilmedikçe aktifler ve pasifler devralana geçmediği için iki yıllık süre işlemeye başlamaz.

 Devralanın Sorumluluğu:  Devralanın Sorumluluğu: Ticari işletmeyi devralan kişi, devir işleminin alacaklılara ihbarı veya gazetelerde ilân edildiği tarihten itibaren işletmenin mevcut bütün borç ve taahhütlerinden sorumlu olur.  Devredenin Sorumluluğu:  Devredenin Sorumluluğu: Devreden, işletmenin mevcut borçlarından devralan kişiyle birlikte iki yıl süreyle müteselsil sorumluluk taşır. Bu iki yıllık süre, muaccel (vadesi gelmiş) borçlarda devrin ihbar veya ilân edildiği tarihten itibaren başlar. Müeccel (vadesi gelmemiş) borçlarda ise, vade gününden itibaren iki yılın geçmesiyle devredenin sorumluluğu sona erer.

 4857 sayılı İş Kanununun 6. maddesine göre, “işyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer”.

devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem  Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür. borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar  Devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır. iş sözleşmesini devrinden dolayı feshedemez  Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinden dolayı feshedemez ve devir işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz. ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları  Devreden veya devralan işverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları veya işçi ve işverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır.