BASİT ŞEKERLER
BASİT ŞEKER NEDİR Monosakkaritler, su ile daha küçük birimlere parçalanamadıklarından basit şekerler, tek şekerler, monozlar olarak da bilinirler. Bu sekerler karbonhidratların en küçük yapı birimidir. Çoğu Cn(H2O)n formülüne uyar. Bazı monosakkaritler tatlıdır. Zincir veya halkalı yapıya sahip olup, genellikle 3-6 arasında karbon (C) atomu taşırlar. Moleküllerindeki karbon sayılarının Latincelerinin sonuna -oz eki getirilerek gruplandırılırlar. Üç karbonlu olanlar trioz, dört karbonlular tetroz, beş karbonlular pentoz, altı karbonlular heksoz adını alırlar. Pentozlardan X riboz (C5H10O5) ve deoksiriboz (C5H10O4) nükleik asitlerin yapısına girer. Hücre zarından difüzyon ile kolay geçerler. Besin kaynağı bakımından önemli olan monosakkaritler heksozlardır. Bunlardan glikoz (üzüm şekeri), fruktoz (meyve şekeri, levüloz) ve galaktoz (süt şekeri) en önemlileridir. Sindirilmeden kana karışırlar. Hepsinin kapalı formülleri C6H12O6 şeklinde olup birbirlerinin izomeridirler
Basit Şekerler Sindirime uğramadan bağırsaklarda 15-20 dakika içinde emilerek hızla kana karışan şekerlerdir. Kan şekerinde ani yükseliş ve düşüşe sebep olurlar. Sindirilirken çok kolay ayrışan organik yapıları doğrudan enerji olarak kullanılmalarına sebep olur. Örnek olarak çay şekeri, akide şekeri, karamela, lokum, meyvelerde bulunan şeker, süt şekeri, bal, reçel, marmelat, pekmez, çukulata, tahin helvasıdır.
Bileşik-Kompleks Karbonhidratlar: Sindirimleri 3-4 saat kadar süren karbonhidratlardır. Kan şekeri üzerinde ani dalgalanmaya sebep olmazlar. Yavaş sindirimleri nedeniyle kana karışmaları daha uzun sürer ve daha uzun süreli enerji sağlarlar. Örnek olarak, tahıllar, kuru baklagiller ve sebzelerdir. Karbonhidratın çeşidi ne olursa olsun glikoza dönüştürülerek enerji için kullanılmaktadır. Yani enerji için karbonhidratların temel şekli olan glikoz kullanılmakta ve kanda bulunmasından dolayı da sıklıkta kan şekeri olarak adlandırılmaktadır.
Genel Aldoz · Ketoz · Piranoz · Furanoz Geometri Siklohekzan uyumu · Anomer · Döndürme açısı Monosakkaritler Triozlar Ketotrioz (Dihidroksi aseton) · Aldotrioz (Gliseraldehit) Tetrozlar Ketotetroz (Eritruloz) · Aldotetroz (Eritroz, Treoz) Pentozlar Ketopentoz (Ribuloz, Ksiluloz) Aldopentoz (Riboz, Arabinoz, Ksiloz, Liksoz) Deoksi şeker (Deoksiriboz) Heksozlar Ketoheksoz (Psikoz, Fruktoz, Sorboz, Tagatoz) Aldoheksoz (Alloz, Altroz, Glukoz, Mannoz, Guloz, İdoz, Galaktoz, Taloz) Deoksi şeker (Fukoz, Fukuloz, Ramnoz) >6 Heptoz (Sedoheptuloz) · Oktoz · Nonoz (Nöraminik asit) Çoklular DisakkaritlerTetrapiroller
Sükroz · Laktoz · Maltoz · Trehaloz · Turanoz · Sellobiyoz Trisakkaritler Rafinoz · Melezitoz · Maltotrioz Tetrasakkaritler Acarboz · Staçioz Diğer oligosakkaritler Frukto-oligosakkarit (FOS) · Galakto-oligosakkarit (GOS) · Mannan-oligosakkaritler (MOS) Polisakkaritler Glukoz: Glikojen · Nişasta (Amiloz, Amilopektin) · Selüloz · Dekstrin · Glukan (Beta-glukan) Fruktoz: Fruktan (İnülin, Levan beta 2→6) N-Asetilglukozamin: Kitin Glikozaminoglikanlar Heparin · Kondroitin sülfat · Hyalüronik asit · Heparan sülfat · Dermatan sülfat · Keratan sülfat Aminoglikozitler Kanamisin · Streptomisin · Tobramisin · Neomisin · Paromomisin · Apramisin · Gentamisin · Netilmisin · Amikasin Temel biyokimyasal aileler Sakkaritler · Karbonhidratlar · Glikozitler · Amino asitler · Peptitler · Proteinler · Glikoproteinler · Yağlar · Terpenler · Steroidler · Karotenoitler Alkaloidler · Nükleobazlar · Nükleik asitler · Enzim kofaktörleri · Flavonoitler · Poliketitler ·