Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Ticari İşletme Hukuku Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu

Ticari İş 1. Kavram TTK düzenlenmiş işler (TTK.m.3) Ticari işletmeyi ilgilendiren işler (TTK. m.3) Tacirin yaptığı iş (boçları) (TTK.m.19/1) Bir taraf için ticari sayılan sözleşme, diğer taraf için de ticaridir (m.19/2) © myolcu

Ticari İş 1.1) TTK düzenlenmiş işler (TTK.m.3) Mutlak ticari işlerdir Örneğin Kambiyo senetleri ile ilgili işler (TTK.m.670-823) Taşıma işleri (TTK.m. 850-930) Sigorta işleri (TTK.m.1401-1520) haksız rekabet (TTK.m.54 vd.), çatma (1286 vd) TTK.m.3: Bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir. © myolcu

Ticari İş 1.2) Ticari işletmeyi ilgilendiren işler (TTK. m.3) Nisbi ticari işler Ticari işletmenin yapmış olduğu işler (akit ve haksız filler) Konusu ticari işletme olan işler (akitler) TTK.m.3: Bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir. © myolcu

Ticari İş 1.3) Tacirin yaptığı iş (boçları) (TTK.m.19/1) TTK.m.19/1.c.1: Bir tacirin borçlarının ticari olması asıldır. Nisbi ticari işler Tüzel kişi tacirlerin (ticaret şirketlerinin) yaptığı iş ticari iştir Aksi iddia ve ispat edilmez Gerçek kişi tacirin yaptığı iş ticari iştir Aksi 2 halde iddia ve ispat edilebilir (19/2). 1) Karşı taraf bilgilendirildiği halde 2) Durum elverişli olmadığı halde TTK.m.19/1.c.2: Ancak, gerçek kişi olan bir tacir, işlemi yaptığı anda bunun ticari işletmesiyle ilgili olmadığını diğer tarafa açıkça bildirdiği veya işin ticari sayılmasına durum elverişli olmadığı takdirde borç adi sayılır. © myolcu

Ticari İş 1.4) Bir taraf için ticari sayılan sözleşme, diğer taraf için de ticaridir Ticari işin yayılması teorisi TTK.m.19/2:  Taraflardan yalnız biri için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler, Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, diğeri için de ticari iş sayılır. Nisbi ticari işler Şartları: 1) Bir taraf için ticari iş sayılan sözleşme mevcut olmalı 2) Kanunda aksıne hüküm bulunmamalı © myolcu

Ticari İş 2. Ticari İş Olmanın Sonuçları Teselsül Karinesi Ticari İşlerde Faiz Uygulaması Ticari işlerde zamanaşımı © myolcu

Ticari İş 2.2) Teselsül Karinesi Karine: Ticari işelrden kaynaklanan sorumluluk müteselsil niteliktedir TTK.m.7/1:  (1) İki veya daha fazla kişi, içlerinden yalnız biri veya hepsi için ticari niteliği haiz bir iş dolayısıyla, diğer bir kimseye karşı birlikte borç altına girerse, kanunda veya sözleşmede  aksi  öngörülmemişse müteselsilen sorumlu  olurlar. Ancak,  kefil  ve  kefillere, taahhüt veya ödemenin yapılmadığı veya yerine getirilmediği ihbar edilmeden temerrüt faizi yürütülemez. (2) Ticari borçlara kefalet hâlinde, hem asıl borçlu ile kefil, hem de kefiller arasındaki ilişkilerde de  birinci fıkra hükmü geçerli olur. © myolcu

Ticari İş 2.2) Ticari İşlerde Faiz Uygulaması 1) Faiz çeşitleri 1) İşletim süresi bakımından Ana para (kapital) faizi Gecikme (temürrüt) faizi 2) İşletim şekli bakımından Basit faiz Mürekkep (bileşik) faiz 3) Belirleyen irade bakımından İradi (akdi) faiz Kanununi faiz © myolcu

Ticari İş 2.2) Ticari İşlerde Faiz Uygulaması 2) Ticari işlerde faizin özellikleri a) Kararlaştırılmamışsa bile faiz işler Ticari tüketim ödüncü sözleşmesinde, taraflarca kararlaştırılmamış olsa bile faiz istenebilir (TBK.m.387/2). © myolcu

Ticari İş 2) Ticari işlerde faizin özellikleri b) Faiz oranı sözleşme ile tespit edilebilir Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenir (TTK.m.8/1). Ticari işlerde; kanuni, anapara ile temerrüt faizi hakkında, ilgili mevzuat hükümleri uygulanır (TTK.m.9). TBK ve TTK`ya göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranı üzerinden yapılır (3095 S. FK.m.1/1). Bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça, geçmiş günler için 1 inci maddede belirlenen orana göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur (3095 S. FK.m.2/1). © myolcu

Ticari İş 2) Ticari işlerde faizin özellikleri c) Faiz oranının mevzuatla tespit olunması Ana para faiz oranının tespiti: TBK ve TTK`ya göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık %12 oranı üzerinden yapılır (3095 S. FK.m.1/1). Bakanlar Kurulu, bu oranı aylık olarak belirlemeye, yüzde onuna kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkilidir (3095 S. FK.m.1/2).. 19/12/2005 T, 2005/9831 sayılı BK Kararı: yıllık %9 olarak tespit etmiş © myolcu

Ticari İş c) Faiz oranının mevzuatla tespit olunması Gecikme faiz oranının tespiti: 1. Kural: Bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça, geçmiş günler için 1 inci maddede belirlenen orana göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur (3095 S. FK.m.2/1). 2. Kural: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı, yukarıda açıklanan miktardan fazla ise, arada sözleşme olmasa bile ticari işlerde temerrüt faizi bu oran üzerinden istenebilir. Söz konusu avans faiz oranı, 30 Haziran günü önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan avans faiz oranından beş puan veya daha çok farklı ise yılın ikinci yarısında bu oran geçerli olur (3095 S. FK.m.2/2). © myolcu

Ticari İş c) Faiz oranının mevzuatla tespit olunması Gecikme faiz oranının tespiti: 3. Kural: Temerrüt faizi miktarının sözleşmede kararlaştırılmamış olduğu hallerde, akdi faiz miktarı yukarıdaki fıkralarda öngörülen miktarın üstünde ise, temerrüt faizi, akdi faiz miktarından az olamaz (3095 S. FK.m.2/2). © myolcu

Ticari İş d) Bileşik faizin uygulanması TTK.m.8 (2) Üç aydan aşağı olmamak üzere, faizin anaparaya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi şartı, yalnız cari hesaplarla her iki taraf bakımından da ticari iş niteliğinde olan ödünç sözleşmelerinde geçerlidir. Şu şartla ki, bu fıkra, sözleşenleri tacir olmayanlara uygulanmaz. (3) Tüketicinin korunmasına ilişkin hükümler saklıdır. (4) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına aykırı olarak işletilen faiz yok hükmündedir. Şartlar a) Her iki taraf tacir olmalı b) Cari hesap sözleşmelrinde veya iki taraf bakımından da ticari iş olan ödünç sözleşmelerinde uygulana bilir. c) Faizin 3 aydan az olmayan bir döneme ilişkin olmalı © myolcu

Ticari İş Ticari işlerde faizin özellikleri 5) Faizin başlangıcı Aksine sözleşme yoksa, ticari bir borcun faizi, vadenin bitiminden ve belli bir vade yoksa ihtar gününden itibaren işlemeye başlar (TTK.m.10). © myolcu

Ticari İş 2.3. Ticari işlerde zamanaşımı TTK.m.6 Ticari hükümler koyan kanunlarda öngörülen zamanaşımı süreleri, Kanunda aksine düzenleme yoksa, sözleşme ile değiştirilemez . © myolcu

Ticari Hükümler 1. Ticari hükümlerin kapsamı Mutlak ticari hükümler TTK`daki hükümler Nispi ticari hükümler Diğer kanunlarda olup ticari işletmeyi iligilendiren hükümler TTK.m.1/1.c.1 Bu Kanundaki hükümlerle, bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiillere ilişkin diğer kanunlarda yazılı özel hükümler, ticari hükümlerdir. © myolcu

Ticari Hükümler 2. Ticari hükümlerin uygulanma sırası TTK.m.1/2: Mahkeme, hakkında ticari bir hüküm bulunmayan ticari işlerde, ticari örf ve âdete, bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir. 1) Emredici hükümler 2) Sözleşme hükümleri 3) Yedek ticari hükümler tamamlayıcı hükümler yorumlayıcı hükümler 4) Ticari örf adet kuralları 5) Ticari teamül 6) Genel hükümler © myolcu

Ticari Hükümler 1) Emredici hükümler Hem TTK`daki Hem de diğer Kanunlardaki amir hükümler öncelikle uygulanır Yapılacak akitlerin bu hükümlere uygun olması gerekir TTK.m. 1530/c.1: Aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde, ticari hükümlerle yasaklanmış  işlemler ve şartlar batıldır. © myolcu

Ticari Hükümler 2) Sözleşme hükümleri TTK.m. 1530: Aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde, ticari hükümlerle yasaklanmış  işlemler ve şartlar batıldır. Ancak, sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler için kanunun veya yetkili makamların koymuş olduğu en yüksek sınırı aşan sözleşmeler en yüksek sınır üzerinden yapılmış sayılır; sınırı aşan edimler hata ile yerine getirilmiş olmasa bile, geri alınır. © myolcu

Ticari Hükümler 2) Sözleşme hükümleri Sözleşme şartlarının yorumlanması: TTK.m.2/1.c.2: İrade açıklamalarının yorumunda teamüller de dikkate alınır. © myolcu

Ticari Hükümler 3) Yedek ticari hükümler Tamamlayıcı hükümler TTK.m.7/1 (1) İki veya daha fazla kişi, içlerinden yalnız biri veya hepsi için ticari niteliği haiz bir iş dolayısıyla, diğer bir kimseye karşı birlikte borç altına girerse, kanunda veya sözleşmede  aksi öngörülmemişse   müteselsilen  sorumlu  olurlar. Yorumlayıcı hükümler TTK.m.753/1 Kanunun bu Kısmında veya poliçede gösterilen süreler hesap edilirken bunların başladığı gün sayılmaz. © myolcu

Ticari Hükümler 4) Ticari örf adet kuralları Ticari örf ve adetin şartları Tarihilik (süreklilik) şartı Mecburilik şartı TTK.m.2 (2) Bir bölgeye veya bir ticaret dalına özgü ticari örf ve âdetler genel olanlara üstün tutulur. İlgililer aynı bölgede değillerse, kanunda veya sözleşmede aksi öngörülmedikçe, ifa yerindeki ticari örf ve âdet uygulanır. (3) Ticari örf ve âdet, tacir sıfatını haiz bulunmayanlar hakkında ancak onlar tarafından bilindiği veya bilinmesi gerektiği takdirde uygulanır. © myolcu

Ticari Hükümler 5) Ticari teamüller TTK.m.2 (1) Kanunda aksine bir hüküm yoksa, ticari örf ve âdet olarak kabul edildiği belirlenmedikçe, teamül, mahkemenin yargısına esas olamaz. Ancak, irade açıklamalarının yorumunda teamüller de dikkate alınır. TTK.m.94/1: (Cari hesapta) sözleşme veya ticari teamül uyarınca, belirli hesap devreleri sonunda devre hesabı kapatılır ve alacak ile borç kalemleri arasındaki fark belirlenir. TTK.m.115/1: Sözleşmede hüküm yoksa ücretin miktarı, acentenin bulunduğu yerdeki ticari teamüle, belirlenir. TTK`nun 711/2, 802/2, 863/1, 878/1, 1143, 1151/2 vd maddelerinde ticari teamülün uygulanacağı açıkça düzenlenmiştir. © myolcu

Ticari Hükümler 6) Genel hükümler TTK.m.1/1 Türk Ticaret Kanunu, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun ayrılmaz bir parçasıdır. © myolcu

Ticari Hükümler 3. ETTK`nu ve YTTK`nu Hükümlerin Uygulanma Sorunları YTTK UK. m.2/1 YTTK UK`da aksi öngörülmemiş veya farklı bir şekilde düzenlenmemişse: a) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelen olayların hukukî sonuçlarına, bu olaylar hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmişlerse, o kanun hükümleri uygulanır. b) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçekleşmiş hukukî fiiller, bağlayıcılıkları ve hukukî sonuçları itibarıyla, bu tarihten sonra dahi, gerçekleştikleri tarihte yürürlükte bulunan kanuna tâbidir. c) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra meydana gelen olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır. © myolcu

Ticari Hükümler 3. ETTK`nu ve YTTK`nu Hükümlerin Uygulanma Sorunları YTTK UK.m.2 Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra açılmış olan davalarda, mahkeme herhangi bir sebeple 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununu uygulamışsa, kararında bunu ve gerekçesini açıkça belirtir. © myolcu

Teşekkürler... © myolcu