E D A T BAĞLAÇ Ü N L E M

EDAT (İLGEÇ) EN ÇOK KULLANDIĞIMIZ EDATLAR ŞUNLARDIR: Tek başlarına anlam taşımayan ancak cümle içerisinde birlikte kullanıldığı kelimelerle anlam kazanan kelimelere ‘’edat’’ denir. EN ÇOK KULLANDIĞIMIZ EDATLAR ŞUNLARDIR: ile,için,gibi,göre,mi,bir,hele,beri,kadar,diye,sanki,üzere, yalnız,nitekim,dolayı,ötürü,-e kadar,-e karşı,-e doğru,-den beri,-den önce,-den sonra,-den başka,-den dolayı, …

ANLAMLARINA GÖRE VE GÖREVLERİNE GÖRE BAZI EDAT ÖRNEKLERİ: 1. İLE:Oluşturduğu kelime grubuna neden,araç,zaman,birliktelik anlamları katar. Yağmurun yağmasıyla barajlar doldu.(neden) Oraya helikopterle gideceğiz.(araç) Sabah ezanıyla denize açıldık.(zaman) Tiyatroya arkadaşımla gittik.(beraberlik) 2.GİBİ:Oluşturduğu kelime grubuna benzerlik anlamı katar ayrıca isim sıfat ve zarf görevlerinde de kullanılabilir. Bu topraklar bunun gibisini görmedi.(isim) Boksörde demir gibi yumruklar var.(sıfat) O gün çocuklar gibi sevinmiştik.(zarf)

3.SANKİ:Oluşturduğu kelime grubuna benzerlik,inanmama,yapılan işi onaylamama,kırgınlık,öyle gibi ve var olmayan bir şeyin olduğunu sanma anlamları katar. Sanki bütün kabahat bende.(inanmama) Beni götürmedin de ne oldu sanki!(kırgınlık) Okulu bırakmakla iyi mi ettin sanki! (onaylamama) Bu şiiriniz daha başarılı sanki. (öyle gibi)

4.İÇİN: Oluşturduğu kelime grubuna;amacıyla,hakkında,neden,aitlik,görelik,yüzünden,şartı anlamları katar. Buraya konuşmak için geldim.(amacıyla) Senin için iyi şeyler söylediler. (hakkında) O,dikkatli olduğu için kazandı. (neden) Senin için bir araba tahsis edildi. (ait) Senin için bunlar çocuk oyuncağı. (göre)bu iyiliğin için ne yapsam az kalır. (karşılık) Adam senin için hapse girdi. (yüzünden) 5.KADAR: Oluşturduğu kelime grubuna benzerlik,yaklaşıklık,süre ve sınırlama anlamları katar.İsim,sıfat ve zarf görevlerinde de kullanılabilir. Gözlerin gökteki yıldızlar kadar parlak. (benzerlik) Provalar akşama kadar sürdü. (süre) Salonda beş yüz kadar davetli vardı. (yaklaşık) Elimizdeki para kadar harcama yapalım. (sınırlama) Kitabın bu kadarını okudum.(isim) Okulda bin kadar öğrenci var.(sıfat) Ezgi beş yıl kadar burada kaldı. (zarf)

BAĞLAÇ BAĞLAÇ NEDİR? Tek başına anlamı olmayan;eş görevli kelimeleri,kelime gruplarını,ve cümleleri birbirine bağlamaya yarayan kelimelere ‘’bağlaç’’ denir.Bağlaçların bir kısmı tek kelimeden oluşurken,bir kısmı kelime grubu şeklinde ve diğer bir kısmı da cümlelerin anlam kayması kalıplaşma sonucu oluşur. EN ÇOK KULLANDIĞIMIZ BAĞLAÇLAR ŞUNLARDIR: Ama,de,ancak,başka bir deyişle,bilindiği gibi,bile,bilmem ki,çünkü,dahi,demek ki ,fakat,ile,ve,lakin,ister istemez,mademki,yok canım,veya,zira,her şeyden önce,gene,yalnız,yahut,ya da …

ANALAMLARINA VE GÖREVLERİNE GÖRE BAĞLAÇ ÖRNEKLERİ VE: Eş görevli kelimeleri,kelime gruplarını ve cümleleri birbirine bağlar. ‘’Ey, mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü’’ 2)İLE: Eş görevli kelimeleri ve kelime gruplarını birbirine bağlar. Onlar kedi ile fare gibiydiler. 3) Ya…ya,ya da,yahut,veya:İki seçenek arasından biri tercih edileceği zaman kullanılır. Ya ben ya o. Adam deli yahut rol yapıyor. Çay veya kahve alır mıydınız?

4) Ne…. ne, de…. de , ha…. ha , olsun… 4) Ne….ne, de….de , ha….ha , olsun….olsun : Eş görevli kelimeleri,kelime gruplarını ve cümleleri birbirine bağlarlar. Ne aradı ne sordu. Ben de sen de suçluyuz. Ezgi olsun Mehmet olsun ikisi de iyi çocuklardı. 5) AMA,FAKAT,LAKİN,YALNIZ,ANCAK: Çelişkili ve tutarsız iki cümleyi birbirine bağlarlar. NOT: Yalnız ve ancak kelimeleri ‘’ama’’ anlamında kullanıldıklarında bağlaç olurlar. Konuşuyoruz, ama anlaşamıyoruz Okumak istiyorum;fakat imkanım yok. Söyledim,lakin dinletemedim. Her şey tamam, yalnız bir sorunumuz var. Bu kitabı sana verirdim ancak şu an ben okuyorum.

6) DE (DA) : Eş görevli kelimeleri,kelime gruplarını ve cümleleri ‘’dahi,bile,üstelik,hatta’’ anlamlarıyla birbirine bağlar. Bunun dışında cümleye değişik anlamlar katar. Oku da adam ol. (azarlama) Bu adam olacak da bize bakacak;öyle mi? (küçümseme) Adam olayım da gör… (övünme) Adam,gitmem de gitmem diyor. (direnme) Çamaşır makinesi de mi bozuldu. (şaşkınlık) Projeyi bitir de ondan sonra görüşelim. (şart) Fiyatlar düştü de halk biraz rahatladı. ( neden-sonuç)

ÜNLEMLER ÜNLEM NEDİR? Sevinme,korkma,acıma,şaşma gibi bir ruh haliyle veya seslenme maksadıyla söylenen sözlere ‘’ünlem’’ denir. Türkçede hemen her kelime ünlem olarak kullanılabilir. Ünlemler kelime,kelime grubu ve cümle halinde bulunurlar. Kelime ve kelime grubu halinde bulunan ünlemler seslenme anlamı taşıdıklarından yargı bildirmezler. Cümle halindeki ünlemler yargı bildirirler ve ünlem cümlelerini oluştururlar.

UYGULAMALAR Benimle eve kadar yürüdü. AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE ALTI ÇİZİLİ SÖZCÜKLERİN İLGEÇ Mİ YOKSA BAĞLAÇ MI OLDUKLARINI SÖYLEYİNİZ. Benimle eve kadar yürüdü. Bana göre sen daha fazla çalışıyorsun. Ezgi ile Mehmet,sinemaya gittiler. Buraya kadar gelmiş ama beni bulamamış. Ezgi ile çok iyi anlaşıyor. Ödevini yalnız Ezgi yapmış. Çok yürüdüğüm için ayaklarım ağrıyor. Okula gitmemiş çünkü hastaymış. Tilki gibi kurnazdır. Kek yapacaktı fakat un yoktu. Ben bile onu tanımıyorum. Sahile doğru yürüdüler.

AŞAĞIDAKİ BAĞLAÇLARIN CÜMLELERE KAZANDIRDIĞI ANLAMLARI SÖYLEYİNİZ. ‘’çünkü’’ Bir şey anlamadım çünkü çok hızlı konuşuyor. Kendini ifade edemiyor çünkü okumuyor. ‘’hem…hem’’ Hem hastasın hem de ipince giyinmişsin. Hem resim yapıyor hem gitar çalıyordu. ‘’ya…ya’’ Ya sinemaya ya konsere gidelim. Bizi haftaya ya arar ya aramaz. ‘’ne…ne’’ Ne eve ne okula geldi. ‘’de(da)’’ İnsan çalışıp da hedeflerine ulaşır. Dikkatli okumadım da anlayamadım. Oğlumuz okuyacak da adam olacak. Buraya geldin de beni aramadın. Gel de ona güven! ‘’ki’’ Bir gün olsun beni dinlemedin ki! Ben de sizinle gelsem mi ki? ‘’yoksa’’ Erken gel yoksa babam merak eder. Yoksa başına bir iş mi geldi?

AŞAĞIDAKİ ÜNLEMLERİN CÜMLELERE KATTIĞI ANLAMLARI SÖYLEYİNİZ. Ah ,ayağıma bastın! Hey,kimse yok mu ? Ey hava, sana şükürler olsun! Eyvah,yemek yanıyor! Oh, sonunda bu iş de bitti! Aaaa! Yağmur yağmaya başladı. Eeee! Sonra ne olmuş? Beklediğim haber ya vaktinde gelmezse! Of,bu iş çok yorucu!