Soğuk tedavisi Dr. Özcan SEYYAH İstanbul 70. Yıl Fizik tedavi ve Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastahanesi

Tedavi amaçla lokal vucut sıcaklığının düşürülmesine kriyoterapi (soğuk tedavisi) denir Soğuk: 18 ve altı Serin: 18-24 Ilık: 24-33 Nötral: 33-35

Tarihçe Hipokrat : ateşi düşürmek ve kanamayı durdurmak Galen: mide rahatsızlıklarını gidermek 1955 : buz imal eden makinalar geliştirilmiş 1960: FT’de kas tonusunu azaltmak 1970: ağrı giderici olarak romatolojik vakalarda kullanılmış

Soğuk tedavisi ( Kriyoterapi ) Cold-pack ( silika jel paketleri ) Buz torbaları ( ice bag ) Buz masajı Spreyleme Soğuk suya daldırma ( immersiyon ) Soğuk whirlpool

Soğuğun dokuya geçişini etkileyen faktörler: Epidermis, dermis, yağ dokusu ve kas kalınlığı Dokunun su miktarı Kan akımı hızı

1- İletim ( kondüksiyon ) Sıcak bölgeden soğuk bölgeye ısı iletimi olur Soğuk ajan ve doku arasındaki sıcaklık farkı Uygulama süresi Soğumaya başlayan alanın termal iletkenliği Soğuk ajanın tipi

2- Buharlaşma ( evoporasyon ) Buharlaşma ile enerji transferi Vapokoolan spreyler kullanılır Deri sıcaklığını 15 ‘ye kadar soğutabilir Cilt altı ve kas sıcaklğını’da düşürür 10-15 sn analjezi sağlar

Soğuğun fizyolojik etkileri

Metabolizmanın yavaşlaması Soğuk uygulama hc’lerin metabolik aktivitesi azalır hc enerji ve oksijen tüketimi azalır hipoksiye direnç artar doku hasarı azalır Isı’da 10 derece düşme metabolizmayı %50 azaltır

Vazokonsrüksiyon Hunting cevabı Soğuk ajan ciltteki soğuk reseptörleri uyarılır sempatik tonus artar damar kas tonusunda artma vazokonstrüksiyon damar permiabilitesi azalır Kanama, ödem, şişlik azalır Hunting cevabı Soğuğun indüklediği vazodilatasyon ( akson refleksi sonucu oluşur ) Soğuk tedavi uygulanan blgenin sıcaklığı 10nin altına düşerse ve 30 dk dan uzun sürerese vazodilatasyon oluşur .ancak doku sıcaklığı normal değerine ulaşamaz 10 nun üzerine çıkınca v konst. Oluşur. Vdil. Vk. Fazları birbirini ileyerek devam eder buna hunting cevabı denir

Anti enflamatuvar etki Kutanöz vk. ve viskozitede artış Bölgesel kan akımı Permeabilite Hc. İnfiltrasyonu, makrofaj aktivitesi, lizozomal aktivite Fagositoza etkisi

Analjezik etki Ağrı eşiğinin yükselmesi Sinir ileti hızında yavaşlama Soğuğa duyarlı A-delta ve C liflerinin uyarılması segmental düzeyde kapı kontrol mekanizması Suprasegmental düzeyde endorfinlerin salınımı İnflamatuvar reaksiyonun azalması

Spazm ve spastisite Ödem Eklem sertliği Kas iğciği ve golgi tendon organ uyarı eşiğini arttırır, gama lif aktivitesi azalır relaksasyon Ödem Kapiller permeabilite azalır Kan viskozitesi azalır Bastırma-kaldırma yöntemi ödemi azalmada daha etkili Eklem sertliği Sinovyal sıvı viskositesi artar Doku elastisitesi azalır

Soğuk uygulamanın endikasyonları Akut ve subakut inflamasyon Akut/Kronik ağrı Tendinit, tenosinovit, bursit, kapsülit Akut travma ( sprain, ödem-72 st ) Myofasial ağrı Musküler spazm Spastisite Ortopedik operasyon sonrası

Soğuk uygulamanın kontrendikasyonları Soğuk duyarlılığı, soğuk ürtiker, Reynoud sendromu, vaskülit, soğuk agglütinasyonu Duyu bozuklukları Kalp veya pulmoner problemler Koruyucu duyunun kaybolduğu durumlar, bilişsel fonksiyon kaybı, iletişim bozukluğu (dikkatli uygulanmalı) Dolaşım bozukluğu

Cold back Su emdirilmiş silika jeli plastik torbalara konularak kullanılır 0-8 dereceye kadar soğutabilir Uygulama Hastanın toleransına bağlı olarak kuru veya ıslak havlu üzerinden kullanılır Tedavi süresi 15-20 dk dır

Buz torbaları ( ice bag ) Özellikle akut yaralanmalarda kullanılır Yaralanma sonrası ağrı ve ödem’de etkili Tuzlu sudan elde edilmiş buz parçaları daha geç erir ve daha etkilidir Uygulama Deriye direkt olarak ugulanabilir Tedavi süresi: 15-20 dk

Buz masajı Kronik yaralanma ve kas spazmında yararlıdır Uygulama Uygulama alanında hiperemi oluşuncaya kadar küçük dairesel hareketler şeklinde yapılır Tedavi süresi 10-15 dk veya deride uyuşukluk hissedilene kadar (7-10 dk)

Spreyleme Trigger noktaları, subakut veya kronik burkulmalarda, arı sokması, kramplarda kullanılabilir 15 ‘ ye kadar soğutabilir Uygulama Yüzeye 30 ‘lik açıyla 45 cm uzaktan ve kas liflerine paralel uygulanır Uygulama süresi 10-15 sn

SOĞUK WHIRLPOOL Akut ve subakut durumlarda tercih edilir Suyun oluşturduğu türbülans masaj etkisi yaratır (analjezi, sedasyon ) Isı: 10-18 derece Süre: 10-20 dk HT, Kalp hastalığı olanlarda dikkat!

Soğuk suya daldırma Tedavi edilecek bölgenin direkt olarak içinde buz parçaları bulunan suya batırılmasıdır Whirlpool’a benzer Daha düşük sıcaklık, türbülans yok Sıcaklık: <10 derece Tedavi süresi: 7-10 dk

Klinik uygulama

Muskuloskelatal travmalar İlk 72 saat içinde şişlik ve hemoraji gelişmeden önce soğuk uygulama yapılmalıdır. İlk gün her 2 saatte bir 20-30 dk süre ile soğutma yapılır. Ödem ve kanama önlenince tedaviye son verilir. Çünkü soğuk tedavinin uzaması iyileşmeyi geciktirebilmektedir.

Akut enflamatuvar durumlar Akut gut ataklarında osteoartrit ve romatoid artritin aktif dönemlerinde,tendinit,bursit, epikondilit gibi durumlarda günde 3-4 kez 10-20 dk uygulanabilir.

Miyofasiyal ağrı sendromu Aktif tetik nokta, hareket kısıtlılığı ve ağrıya yol açar. Latent tetik nokta ise hareket kısıtlılığına neden olur ve spontan ağrı yoktur ancak palpasyonla ortaya çıkan ağrı gözlenir. MAS’ta en önemli tedavi yöntemlerinden biri kasın pasif gerilmesi ve aynı anda soğuk uygulanmasıdır.

Hemipleji, parapleji, tetraplejide spastisitenin azaltılması ve kasın yeniden eğitilmesi amacı ile kullanılabilir. Böylece istemli kas kasılmaları kolaylaştırılmış olur

Kaynaklar Fiziksel tıp ve rehabilitasyon: Prof. Dr. Mehmet Beyazova, Prof. Dr. Yeşim Gökçe-Kutsal Tıbbi rehabilitasyon: Hasan Oğuz, Erbil Dursun, Nigar Oguz Hareket sistemi hastalıklarında fiziksel tıp yöntemleri: Prof. Dr. Hidayet Sarı, Doç. Dr. Şansın Tüzün, Doç. Dr. Kenan Akgün Therapeutic Modalities in Rehabilitation: William E. Prentice ; third edition

Teşekkürler...