Near Earth Space and Related National Activities for Public Yer’e Yakın Uzay ve Topluma Ulaşım Yönünden Ulusal Etkinliklerimiz Yurdanur (Kabasakal) TULUNAY ODTÜ Havacılık ve Uzay Müh. Bl. 06531 ANKARA ytulunay@metu.edu.tr Near Earth Space and Related National Activities for Public METU Dept. of Aerospace Engineering Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

GİRİŞ INTRODUCTION Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

The History of Rocketry (Roketin Tarihçesi) 1232 Rockets used by Chinese against Mongols at Kai-Fung-Fu 1790's Rockets used in India against the British 1806 First major rocket bombardment on Boulogne Claude Ruggiere launches small animals on rockets 1814 British rockets fired on Fort McHenry prompts "rockets red glare" in Francis Scott Keys famous poem http://web2.uwindsor.ca/courses/physics/high_schools/2006/Space_Exploration/rockethistory.html Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

1950’ler: roketler, radar, bilgisayar. In 1950, development of new tools such as rockets, radar and computers, the time was ripe to propose for a worldwide geophysical year. UYFY önerildi: Doruk Güneş Etkinliği, 1957-1958 Was proposed to the Int. Council of Scientific Unions that an International Geophysical Year (IGY) be planned for 1957–58 — during the maximum solar activity. http://www.cmdl.noaa.gov/obop/spo/igy_history.html Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

An international scientific effort. UYFY, 1957-1958 An international scientific effort. Lasted from July 1, 1957, to December 31, 1958. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Yer Fiziği olaylarının eşgüdümlü gözlemlerinin yapılması IGY intended to allow scientists from around the world to take part in a series of coordinated observations of various geophysical phenomena. Etkinliğe 67 ülke katıldı. By the close of the activity, 67 countries had become involved. http://www.cmdl.noaa.gov/obop/spo/igy_history.html Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

4 Ekim 1957, Sputnik I (Sovyetler Birliği) Oct 4, 1957, Soviet Union successfully launched Sputnik I. Dünya’nın ilk yapay uydusu World's 1st artificial satellite: Size: 58 cm diameter (58 cm Çap) Weight: 84 kg (Ağırlık) Period: 98 min (Periyod: 98 dak.) Incl. : 65 deg (Eğiklik: 65 derece) Elliptical path (Eliptik yörünge) Av. Height: 900 km (900 km yükseklik) 2 radio transmitters (2 radyo vericisi) (~20 and 40 MHz) http://history.nasa.gov/sputnik/ Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

3 Kasım 1957 (SPUTNIK 2) Laika, first living being in space. Uzaydaki ilk canlı, Laika. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Sputnik I ve Anı Pulu Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Fırlatma / Launch Yeni politik, teknolojik, bilimsel gelişme ushered in new political, military, technological, and scientific developments. Uzay Çağı başladı. marked the start of the Space Age. Uzay Bilimleri Dalı doğdu. marked the birth of the Space Science. Uluslararası Uzay yarışı başladı. International space race. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

UYFY - UGFY - YIL - Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

B.M. UGFY web sayfası Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul B.M. UGFY web sayfası

IHY and the Other Int. Science Years UGFY ve öteki Uluslararası Bilim Yılları IHY and the Other Int. Science Years (Villa Celimontana Decleration, 7 Sept. 2005) Electronic Geophysical Year (eGY) International Polar Year (IPY) Year of Planet Earth (IYPE) Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

UGFY’nin açılış toplantısı davetiyesi 6 Şubat 2007 BM, Viyana Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

“Yer” Uzay Gemisi UYDU TAKIMLARINDAN hizmet alan Elektriksel GÜÇ için tellerle SARILMIŞ İLETİŞİM etkinlikleri yönünden BAĞLANTILARI yapılmış BİLİŞİM için AĞ yapısı oluşturulmuş Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

SERVICED BY SATELLITES WIRED FOR POWER The future European navigation system “Galileo” will contain some measures to compensate for space weather effects. This image shows the first few satellites of the system. SPACE SHIP EARTH SERVICED BY SATELLITES WIRED FOR POWER LINKED FOR COMMUNICATION NETWORKED FOR INFORMATION F. Jansen, R. Hippler, Space Weather Edition II CD, Univ. Greifswald, Inst. Of Phys., Germany. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Before science the overlap of society and space weather in the form of low altitude auroras that acompany space storms gave rise to omens and wonders This figure attempts to show how to cyberelectrosphere emerges from an interaction between the subjects socitey, science and space weather Omen Wonders The cyberelectrosphere denotes a global, electrically enabled, technological environment that space storms attach Society Space Weather Cyberelectro-sphere Space Physics & Aeronomy Tech-nology The overlap of space weather and science has given rise to the fields of space physics and aeronomy Science Those components of which that are vulnerable to space weather distrubances form the cyberelectrosphere at the center of the triquetra G.Siscoe, Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics 62 (2000), 1223-1232 Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Benzeyen Güneş ve Yer Ekvator Manyetik alan ve kutuplar “Gün” Mevsimler Yer Havası (metrlji) Uzay Havası Space Weather Etkin Sakin Yaz Kış Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Güneş Enerjisi Işık, ısı Fotosentez, güneş yanığı, Hava Uzay havası Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Dev bir püskürme (Yer’in ölçeğine dikkat!) F. Jansen, R. Hippler, Space Weather Edition II CD, Univ. Greifswald, Inst. Of Phys., Germany. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Earth's magnetic dipole field. (courtesy of J.B. Blake, The Aerospace Corporation). Yer’in manyetik dipol alanı. Van Allen Kuşakları ve manyetik alanda tutulmuş plazma ve enerji dolu elektrik yükleri. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Güneş – Gezegenlerarası Ortam - Manyetosfer Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul Glover et al., esa bulletin 114-May 2003, p.28

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Aurora Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

2003 Ekim Güneş Fırtınası ve Kandilli Gözlemevi Yer Manyetik alanındaki etkisi YT 15_3 Kandilli Observatory, Elif Tolak x17.2 and 10.0 flares! ( Oct 28) Sunspots (Oct 28 -07:14h) 0:00h 6:00h 12:00h 18:00h 24:00h 11:06h 11:16h October 28, 2003 October 29, 2003 http://sohowww.nascom.nasa.gov Dave Ewoldt, Oklahoma, USA, http://sohowww.nascom.nasa.gov Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Güneşin, Yohkoh uydusunca, 120 gün aralıkla 1991–95 arasında alınmış Collage of x-ray images of the Sun obtained on the Yohkoh satellite between 1991 and 1995 at 120-day intervals. Güneşin, Yohkoh uydusunca, 120 gün aralıkla 1991–95 arasında alınmış x-ışını resimleri. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul http://www.windows.ucar.edu/spaceweather/build_storm3.html

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Uzayda günlük yaşam Türkçe Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul Türkçe

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

NOAA-SEC’in hizmetlerinden yararlanan müşteri sayısının 1940 yılından beri nasıl arttığını gösteren çizelge. Altta Güneş lekelerinin sayılarına bağlı dönemler gösterilmiştir (Siscoe, 2001). Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bir Bölüm Etkinliğimiz Our Relevant Activities Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Biz Kimiz (2007) ? Yere Yakın Uzay Grubu Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

SWEETS, COST 724 – IHY ilgili örnek çalışmalar ve sonuçları SWEETS, COST 724 – IHY Related Capabilities and Case Studies Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Kırmızı spritlar ve mavi jetler Yanardağ püskürmeleri Olağandışı elektrik alanı kaynakları Dağlar Kırmızı spritlar ve mavi jetler Şimşek fırtınası Atom santralleri Atmosfer elektrik alanı kaynakları Tayfun Yanardağ püskürmeleri Faylar ve deprem Kum fırtınaları pulse@izmiran.rssi.ru; 09.02.2001 Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Anomalous electric field sources High mountains, relief (orographic effect) red sprites and blue jets Red sprites and blue jets Thunderstorm discharges and clouds 95 km Alt. Cloud Top Atomic power plants emergencies Atmosphere electric field sources Typhoons Volcano eruptions Sand storms Tectonic faults and earthquakes pulse@izmiran.rssi.ru; 09.02.2001 Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

FP7 FP6 Space Weather and Europe an Educational Tool with the Sun Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

SWEETS: Space Weather and Europe an Educational Tool with the Sun COST 296: Mitigation of Ionospheric Effects on Radio Systems COST 724: Developing the Scientific Basis for Monitoring, Modelling and Predicting Space Weather Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

YT 7_4 Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Observed and 1 month ahead Forecast %CC maps of January and July 2000 Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul Observed and 1 month ahead Forecast %CC maps of January and July 2000

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Performance Location Request (PLR) Performance Location Request (PLR) Solar Storm Dance Show „Sonnensturm“ Performance Location Request (PLR) SWEETS, Avrupa’da topluma ulaşım Performance Location Request (PLR) My institution, organisation or city .......................................................................................... may be interested in the dance show „Sonnensturm“. The preferred performance time may be in (please indicate month and year, (up to 2008)) ................................................................................. For further information about „Sonnensturm“ send email to Please send this PLR to jansen@1A-FirstApplications.com Supported by the Cultur Department of the Ministry for Culture of the Government of Mecklenburg-Vorpommern, Schwerin, Germany Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Türkiye’de Topluma Ulaşım SWEETS, IHY, COST724 Türkiye’de Topluma Ulaşım ODTÜ Geliştirme Vakfı Koleji; Bolu 50. Yıl İzzet Baysal İlköğretim Okulu (2007 Haziran) Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Roketin Tarihçesi 1989 2000 2004 2015 2018 First probe to Neptune New era of rockets being deployed, including Atlas V 2004 First vehicle with no government funding to leave the earths atmosphere, the X-Prize is won 2015 First probe launched to Pluto 2018 Man's planned return to the moon Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul http://web2.uwindsor.ca/courses/physics/high_schools/2006/Space_Exploration/rockethistory.html

Yolculuk yapılması programlanan Heliosphere (Güneş Etkin Küresi) 3. Engel: Solar Proton Events 2. Engel: Galactic Cosmic Rays AURORA Programme. Courtesy of ESA. 1. Engel: Earth’s Radiation Belts Courtesy of NASA's Solar Connections Home Page. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Havacılık İklim Bilim Ulusal Savunma Yer’e Yakın Uzay Teknoloji Altyapısı ILWS http://lws.gsfc.nasa.gov Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

YT 6_6 1750 yılına göre, 200 yılında iklim dizgesini süren ortalama toplam güneş enerjisi (Houghton, J., 2002) Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Geleceğimiz, bu Yer Sistem piramidine bağlıdır. Future of our planet and destiny of humankind are dependent upon this interdisciplinary pyramid of ES forms the scientific integrating basis for any discussion of the system as a whole. http://serc.carleton.edu/introgeo/earthsystem/index.html Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

SOHO EUV Görüntüleme Teleskopu resimleri Fe IX, X 171 Å YT 15_5 SOHO EUV Görüntüleme Teleskopu resimleri SOHO EUV Imaging Telescope (EIT) Fe XII 195 Å 27 Eylül 2007 07:00:15 http://umbra.nascom.nasa.gov/images/ Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul 27 Eylül 2007 10:00:09 P.47

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Anma, Teşekkür Acknowledgments SWEETS; IHY – COST 724 TÜBİTAK ÇAYDAG TÜRKSAT Uydu Hab. Kablo TV ve İşletme A.Ş. ODTÜ Geliştirme Vakfı Koleji; Bolu 50. Yıl İzzet Baysal İlköğretim Okulu Sunuşun hazırlanmasına katkıda bulunan Ersin Tulunay, Burcu Akın ve Tolga Yapıcı’ya özellikle teşekkür ederim. Acknowledgments are due to Ersin Tulunay, Burcu Akın and Tolga Yapıcı who have contributed to the preparation of the slides of the presentation. Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul

Bilişim Zirvesi ’07: Dünya Uzay Haftası 2007 TÜRKSAT, 6 Ekim 2007, İstanbul