Saldırgan/Psikiyatrik Hastada Triyaj Doç.Dr. Yavuz KATIRCI Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği

Saldırgan hasta?? Zor hasta?? Psikiyatrik hasta??

Saldırgan hasta Zor hasta Psikiyatrik hasta Sözel ya da fiziksel şiddet gösterme eğilimindeki hasta Zor hasta Hekimin normal hasta-hekim ilişkisini kurmasına engel olan hasta Psikiyatrik hasta Özgeçmişinde psikiyatrik hastalık öyküsü olan ve/veya acil servise psikiyatrik semptomlar ile başvuran hasta

NEDEN ACİLDE ŞİDDET? 24 saat hizmet Yüksek stres düzeyi Uzamış bekleme süreleri Aynı anda bir çok hastaya hizmet verme zorunluluğu İletişim problemleri Uyuşturucu ilaçların/silahların temin mekanı

Ortamda gerilimin arttığı bir zaman dilimi Hastanın kızgın hale gelmesi Otoriteye karşı çıkma Hastanın saldırganlaşması

İLK DEĞERLENDİRME Tahmin etme Kontrol Önleme Potansiyel saldırgan hastayı tanıma Kontrol Hastayı, olayı, tanıyı kontrol altına alma Şiddetin olası organik nedenlerini tedavi etme Önleme Hastayı ve çalışanları olası zarar görmeden koruma

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Erkek cinsiyet Daha önce şiddet olayına karışmış olmak Madde veya alkol bağımlılığı Etnik köken Şikayet/tanı Yaş Medeni durum Eğitim seviyesi

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Hastanın Provokatif davranışları Aşırı kızgınlık hali Yüksek sesle veya bağırarak konuşması Yerinde duramaması Sık sık postürünü değiştirmesi Herhangi bir cismi yere veya duvara atması

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Hastanın Provokatif davranışları Aşırı kızgınlık hali Yüksek sesle veya bağırarak konuşması Yerinde duramaması Sık sık postürünü değiştirmesi Herhangi bir cismi yere veya duvara atması Ancak şiddet olayının bazen aniden ve beklenmedik bir zamanda oluşabileceği unutulmamalı!!

TRİYAJ ODASI Sessiz ve diğer hastalardan ayrı bir oda olmalı Odada bir güvenlik görevlisi mutlaka yer almalı Kapı herhangi bir şiddet olayında kaçmayı mümkün kılmak için açık bırakılmalı Hasta devamlı gözetim altında tutulmalı Hastanın gözlerinin içine uzun süreli bakılmamalı Triyaj görevlisi hasta ve kapı arasında bir yere oturmalı

TRİYAJ ODASI Odada silah olarak kullanılabilecek kesici-delici ve ağır cisimler olmamalı Triyaj görevlisine ait küpe, kolye, gözlük, kemer ve steteskop gibi cisimlerin silah olarak kullanıldığı unutulmamalı Hastaya yaklaşırken güvenli mesafe (en az bir kol boyu) korunmalı Odada BEYAZ KODU aktive edecek panik butonu olmalı

İLETİŞİM Hastayı sakinleştirmek ve kontrol altına almak için ilk önce sözel yöntemler denenmeli Sakin ve saygılı bir ses tonu kullanılmalı Acil servise geliş nedeni öğrenilmeli Hastaya rahat bir yer gösterip oturmasını söylemek, içecek veya yiyecek bir şey isteyip istemediğini sormak?? Ancak hastaya sıcak içecekler verilmemelidir

Sözel yöntemlerin yetmediği durumlarda hasta, fiziksel yöntemler ve ilaçlar ile kontrol altına alınmalı

HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Olası organik nedenleri açısından dikkatlice değerlendirilmeli 40 yaşın üzerinde ilk defa psikiyatrik semptomlar sergileyen hastalar/yaşlı hastalar Altta yatan sebep muhtemelen organiktir Madde ve alkol bağımlılığı öyküsü Aşırı alım veya yoksunluk sendromu

ORGANİK NEDENLER Klinik özellikler Deliryum Demans Psikiyatrik Nedenler Başlangıç Akut İlerleyici Başlangıç yaşı Herhangi bir yaş >50 yaş <40 yaş Uyanıklık Alert Normal Normal/Alert Oryantasyon Bozulmuş Halusinasyon Yaygın (görsel, işitsel veya taktil) Görülmez Şizofrenide işitsel, diğer durumlarda nadiren Semptom sıklığı Fluaktasyon gösterir Stabil Vital bulgular Anormal olabilir Psikiyatrik öykü Yok Var

ZOR HASTA Hekimin normal hasta-hekim ilişkisini kurmasına engel olan hasta Hasta açısından Problem ortaya net olarak konulamaz Yanlış teşhis alabilir Erken taburcu olabilir

ZOR HASTA Hekim açısından Başarısızlık hissi Korku Negatif kişilik oluşması Şikayetler/Davalar Tükenmişlik sendromu

GENEL STRATEJİLER Destekçi olun Konuşmayı siz yönlendirin Kuralları belirleyin Tepkilerinizi paylaşın Konuşmayı hedefe yönlendirin Takım çalışmasını deneyin Gerekiyorsa bir süreliğine ortamdan uzaklaşın

NEGATİF DUYGULARLA BAŞETME Duygusal mesafenizi koruyun Alternatif duygular geliştirmeye çalışın Hastanın davranışını semptom olarak görün Akıl karışması belirtilerini iyi gözlemleyin Organik neden varsa uygun tedavi verin Negatif reaksiyonları kişiselleştirmeyin

PSİKİYATRİK HASTA Kendisi/aile bireyi/ambulans/kolluk kuvvetleri Psikotik atak Depresif atak Panik atak İntihara veya cinayete teşebbüs Anksiyete İlaçlara/uyuşturuculara bağlı tablolar Konversif bozukluk

Görünüş Hasta dağınık/derbeder/düzenli mi görünüyor? Mevsime uygun giysiler giymiş mi? Beslenme yetersizliği düşündürecek bulgu var mı? Görünen yaralanması/kendine zarar verme bulgusu var mı? Postürü ve yüz ifadesi nasıl?

Duygu durum Hasta durgun/ağlamaklı/kederli/ stresli görünüyor mu? Duyguları ve yüz ifadesi hızlıca değişiyor mu? Duyguları ve yüz ifadesi bahsedilen durumla uyuşuyor mu? Aşırı hareketli/mutlu mu görünüyor?

Davranış Hasta huzursuz/ajite/hiperventile görünüyor mu? Hasta etrafıyla ilgili mi? Tepkileri kızgın/düşmanca/kooperasyonu kısıtlı/şüpheci/savunmacı/korku dolu mu? Olmayan sesler duyuyor mu? Olmayan kişiler görüyor mu?

Konuşma Konuşma içeriği duruma uygun mu? Konuşma sesi bağırarak/fısıldayarak/normal mi? Konuşması öfke/korku/endişe yansıtıyor mu? Konuşması muhtemel işitsel halusinasyonlarla kesiliyor mu? Hasta nerede ve hangi günde olduğunu biliyor mu?

Örnek sorular Bu durum seni strese sokuyor olmalı. Bana neler olduğunu anlatabilir misin? Çok endişeli olduğunu görüyorum. Kendini güvende hissediyor musun? Çok kızgın olduğunu görüyorum. Bana neden kızgın olduğunu söyleyebilir misin? Herhangi bir ilaç kullanıyor musun? Her şey için kendini ümitsiz mi hissediyorsun?

Örnek sorular Birileri sana bu davranışları yapmanı mı söylüyor? Kendine ya da başkasına zarar vereceğini düşünüyor musun? Bunu ne sıklıkla düşünüyorsun? Kendine ya da başkasına zarar vermek için bir planın var mı?

ESI’ye GÖRE DEĞERLENDİRME

Psikiyatrik hastalık öyküsü olan hastalar, hayat kurtarıcı herhangi bir müdahaleye ihtiyaç var ise ESI Sınıf 1

ESI Sınıf 1'e girmeyen hastalarda ikinci cevap verilmesi gereken soru “Hasta bekleyebilir mi?” Yüksek riskli bir durum var mı? Hasta konfüze/letarjik/dezoryante mi? Hasta şiddetli ağrı çekiyor mu/ağır stres altında mı? Herhangi biri varsa ESI Sınıf 2

YÜKSEK RİSKLİ/AĞIR STRESLİ İntihar düşüncesi olan Cinayet işleme düşüncesi olan Psikotik/manik atakta olan Saldırgan davranış gösteren Acil servisten kaçma riski olan Cinsel saldırıya uğramış olan Triyaj alanında davranışsal patlamalar yaşayan Ev içi şiddet mağduru olan Akut yas veren olay yaşamış olan

ESI Sınıf 2'ye girmeyen hastalar gerekli kaynaklar ve vital bulgular göz önüne alınarak ileri değerlendirmeye alınır Bu değerlendirme süreci diğer hasta gruplarıyla aynı şekilde yürütülür