METEOROLOJİ Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 22 EKİM 2009

Hava Basıncı Hava basıncının değeri etki yaptığı yüzey üzerindeki kütlesine denir. Yüzey üzerindeki hava kütlesinin ağırlığı ne kadar fazla ise, basıncı da o kadar fazladır. Bu nedenle yeryüzüne yakın kısımlarda hava basıncı (bir diğer deyişle ağırlığı) yükseklerdekinden daha fazladır. 2/43

Hava Basıncı 3/43

Hava Basıncı Atmosferi oluşturan gazların ağırlıkları toplamı hava basıncını oluşturur. Yükseklikle hava basıncının değerinin azalması doğrusal değildir. Yükseklikle yerçekimi kuvvetinin azalması nedeniyle atmosferi oluşturan gazların yoğunluğu da azalır. 4/43

Hava Basıncı Hava basıncının değeri deniz seviyesinde en yüksektir. Deniz seviyesindeki basınç 760mmHG dır (yani 1 cm 2 kesit alanına sahip civa sütununun yüksekliği 76 cm dir). 76 x 1 x 13.6 = 1033 gr/cm 2 = kg/cm mmHG = milibar =1 bar 5/43

Hava Basıncı Basıncın mutlak sıfır noktasına göre ölçülüp ifade edilmesine Mutlak Basınç, Atmosferik basınç baz alınarak ölçülüp ifade edilmesine Rölatif Basınç denir. Basınç ölçerler rölatif basınç değerini sıfır olarak ölçerler. 6/43

Hava Basıncı Atmosfer basıncının altındaki basınca Vakum yada Negatif Basınç denir. Atmosferik basınca Barometrik Basınç da denir. 7/43

Hava Basıncı 8/43

Hava Basıncının Ölçülmesi Islak veya kuru barometrelerle ölçülür. İçindeki havası tamamen boşaltılmış bir boru,sıvının içerisine daldırıldığında, sıvı boru içinde atmosfer basıncına denk bir basınçla yükselir. 9/43

Hava Basıncının Ölçülmesi 10/4 3

Hava Basıncını Etkileyen Faktörler Yükseklik Atmosfer yoğunluğu Sıcaklık Yerçekimi kuvveti 11/43

Yükseklik (km) Basınç (mb) Yükseklik (km) Basınç (mb) /43

Yükseklik 13/43

Atmosfer Yoğunluğu Atmosfer yükseklere çıkıldıkça yoğunluğu azalan gazların oluşturduğu bir karışım olduğundan yoğunluğun azalması ile atmosfer basıncı da azalmaktadır. 14/43

Sıcaklık Sıcaklık ile basınç arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Sıcaklığın artması ile gaz moleküllerinin hareketliliği artar ve yoğunluk azalır. Böylece basınç da azalır. 15/43

Yerçekimi Kuvveti Hava basıncı enlem derecelerine göre de değişiklik gösterebil- mektedir. Yüksek enlemlerde yerçekimi etkisi arttığı için basıncın da daha yüksek olduğu söylenebilir. 16/43

Hava Basıncı Düzeltmeleri Yükseklik düzeltmesi Yerçekimi düzeltmesi Sıcaklık düzeltmesi Alet hata düzeltmesi 17/43

Hava Basıncı Düzeltmeleri Yükseklik düzeltmesi okunan değerin deniz seviyesine indirgenmesi ile yapılır. Yerçekimi düzeltmesi okunan değerlerin 45 o enlem derecesine indirgenmesi ile yapılır. Basıncı ölçülen yerin enlem derecesi 45 o den olan farkına göre daha önceden hesaplanmış bir katsayı ile düzeltilir. 18/43

Hava Basıncı Düzeltmeleri Sıcaklık düzeltmesi okunan değerler 0 o C’ye dönüştürülerek yapılır. Alet hataları üretici firmanın belirlediği şekilde kalibre edilir. 19/43