4-6 YAŞ ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

FİZİKSEL GELİŞİMİN TANIMI Fiziksel ya da bedensel gelişim, bedeni oluşturan tüm organların gelişmesini, boyun uzamasını, kilonun artışını, kemiklerin gelişimini, dişlerin çıkmasını ve değişmesini, kas beyin ve tüm sistemlerle ( sinir, sindirim, dolaşım, solunum, boşaltım gibi) duyu organlarının gelişimini kapsar.

SOSYAL GELİŞİMİN TANIMI İnsanın içinde bulunduğu toplumun kendisinden beklediği ya da yapmasını istediği davranışları yapacak şekilde gelişmesi sosyal gelişimi oluşturur. Sosyal gelişim çocuğun toplum içerisindeki kişilerle iyi geçinebilmesi ve karşılıklı uyumudur.

BİLİŞSEL GELİŞİMİN TANIMI Bilişsel gelişim çevre ile etkileşimi sağlayan, dünyayı anlamaya yarayan, bilginin edinilip kullanılmasına yardım eden, tüm süreçleri içine alan bir gelişim alanıdır. Bilişsel gelişimin esas öğesi olan bilgi kazanma yöntemiyle zihinsel etkinlikler arasında yakın bir ilişki vardır. Bilgi kazanma yöntemi de, bilgilerin elde edilmesi, saklanması, yorumlanarak yeniden düzenlenmesi, değerlendirilmesi ve kullanılması süreçlerini kapsar.

4 YAŞ GELİŞİM SÜREÇLERİ

FİZİKSEL GELİŞİMİ Bedenen hayli hareketlidir, zaman zaman dengesini kaybeder, bir yerlere takılıp düşer. Yuvarlanmaktan, güreş etmekten, emeklemekten, yere uzanarak oynamaktan, yere uzanıp okumaktan hoşlanır. Yerde top zıplatabilir, istediği yere top atıp atılan topu tutabilir. Toprak ve kumla oynamayı, çukur kazmayı sever. Küçük kasları oldukça gelişmiş olduğundan, diğer yaşlara oranla el işlerinde daha beceriklidir. Kesip yapıştırır, boyar, resim yapar, tüm araç ve gereçleri iyi kullanır. Erkek çocuklar topla, kız çocuklar ise iple oynamayı sever. Bedensel gelişme yavaşlamıştır. Göz bozuklukları görülebilir, yakın görmekte güçlük çeken çocuklar çoğunluktadır.

SOSYAL GELİŞİMİ Ellerini yıkar, kurular ve dişlerini fırçalayabilir, Genelde çok daha bağımsız ve oldukça inatçıdır;kendi isteğiyle hareket eder, İsteklerine karşı gelindiğinde, yetişkinlere uygunsuzca, kaba bir üslupla konuşabilir ve oyun arkadaşlarıyla kavga edebilir. Övgüden hoşlanır, yaptığı işin beğenilmesini ister Evin dışında işe yarar her türlü malzemeyle bir şeyler üretmeye, oluşturmaya çalışarak yaratıcılığını sergiler, Dramatik oyunu ve çeşitli giysiler giyip kılıktan kılığa girmeyi çok sever;sıklıkla bu oyunları oynamayı tercih eder,

BİLİŞSEL GELİŞİMİ Büyük küçük, az- çok, açık-kapalı, uzun-kısayı resimde ayırt eder. Sayı ile nesne arasında ilişki kurar. İki yarım daireyi birleştirip daire yapar. Tamamlanmamış insan resmine kol ve bacak çizer. Resmi gösterilen meslekleri söyler. Meslekler ile kullandıkları araç-gereç arasında ilişki kurar.

DİL GELİŞİMİ ‘Neden?’, ‘ne zaman?’, ‘nasıl?’, ‘niçin?’, sorularıyla sözcüklerin anlamlarını ısrarla sorar, Uzun öyküleri dinler ve gerçekte var olanla düş ürününü zaman zaman karıştırarak anlatır, Konuşmalarında bağlaç kullanır, Şarkı şiir tekerleme söyler , Konuşması dilbilgisi kurallarına uyar ve tümüyle anlaşılabilir bir hale gelmiştir.

5 YAŞ GELİŞİM SÜREÇLERİ

FİZİKSEL GELİŞİMİ Beş yaşında çocuk koşma, sekme, atlama, sıçrama, hızla bisiklet pedalını çevirme ve takla atma gibi bedensel hareketleri becerebilir Merdivenleri tek başına yardımsız ve ayak değiştirerek çıkar. Eğer yardım edilirse ayak değiştirerek merdivenden inebilir. Ayaklarını birleştirerek zıplama, bir ayağından öbürüne sıçrama, ip atlama, duruş değiştirme, düz yürüme, tek ayak üzerinde durma, içi dolu su kabını taşıma becerileri yapabilir. Küçük kaslarını rahatlıkla kullanır.

SOSYAL GELİŞİMİ Ellerini, yüzünü yıkayıp kurulayabilir ama bedeninin diğer bölümlerini yıkarken yardıma ihtiyaç duyar, Genelde daha aklı başında ve bağımsızdır; daha kontrollü ve duyarlı bir yaklaşım içindedir, Kendi başına giyinip soyunabilir, Düzenli ve temiz olması gerektiğini kavrayabilir ancak yine de sürekli olarak anımsatılmalıdır, Grup oyunlarını tercih eder

BİLİŞSEL GELİŞİMİ Parçayla bütünü aynı zamanda düşünemez, Zihinsel kıyaslama yapamazlar, Eylemlerinde, düşüncelerinde, bakış açılarında ben merkezcidir. Toplumsal yönelim tam biçimini ancak 7-8 yaşlarında alır, İşlem öncesi çocuk, başkalarının görüşüyle; dünyanın ne olduğunu düşünmez, Mantık henüz gelişmemiştir

DİL GELİŞİMİ 5 yaşındaki çocuk hep konuşmak ister, Yetişkinler gibi uzun cümleler kurmaya çalışır, Bilgisini arttırmak için sorular sorar, Dil bilgisi kurallarına uygun konuşur, Her şeyin ‘neden’ ve ‘niçin’i ile ilgilenir, Söylemek istediğini dile getirmeden önce düşünür,sonra söyler,

6 YAŞ GELİŞİM SÜREÇLERİ

FİZİKSEL GELİŞİMİ Sınırsız enerjiye sahip olan çocuk yerinde duramaz. Otururken bile kımıldanır, bükülür, uzanır. İp atlar. Topa yön vererek sıçratır. Tek elle topu tutar. Sopa ile topa vurur. Paten kayar. İki tekerlekli bisiklete biner. Bloklarla çeşitli yapılar yapar, onlarla oynar. Zorluk çekmeden ayakkabılarını bağlar. Düğmelerini ilikler.

SOSYAL GELİŞİMİ Toplum içerisinde kendinden beklenen uygun davranışları gösterir. Kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duyguları belli eder. Başkalarının duygularını anlar. Kurallı oyunların kurallarına uyar. Başkalarına oyunun veya etkinliğin kurallarını açıklar. Kendine güven duyar. Yeni ve alışılmamış durumlara uyum sağlar.

BİLİŞSEL GELİŞİMİ Nesneleri kullanarak toplama ve çıkarma yapar. Yaşadığı şehrin ve sokağın adını söyler. Dün, bugün ve yarın ile ilgili konuşur. Nesneleri bir özelliğine göre gruplandırır. ( renk, şekil, boyut vb) Daha önce dinlediği öyküleri içeriğine uygun olarak anlatır. Haftanın günlerini sırasıyla söyler.

DİL GELİŞİMİ Günlük deneyimlerini anlatır. Bazı sözcüklerin eş ve karşıt anlamlarını bilir. ‘ne zaman, neden, nasıl’ gibi soru sözcüklerini içeren soruları cevaplar. ‘çünkü, daha sonra’ gibi bağlaçları kullanarak konuşur. Olayları oluş sırasına göre anlatır. İsteklerini uygun cümlelerle anlatır. Soyut ifadeleri anlar.

4. YAŞ İÇİN ÖNERİLER

Çocuğunuzla konuşun. Çocuğunuzla öyküler okuyun, öyküdeki kişileri ona sorun, sonradan da öykünün bazı kısımlarını anlatmasını isteyin. Beraberce basit resimler, örneğin çöp adam çizin. Buna sevinçli, üzgün, şakın yüzler yapın. Bunlara uygun sözler söyletin. Sayı sayma çalışmaları yapın. Renkleri öğretin. Saklambaç oynayın. Beraberce yap-boz yapın.

5.Yaş İÇİN ÖNERİLER

Olumlu sıfatlarla anın benliğini zedeleyici şekilde eleştirilerde bulunmayın, Çocuğunuza “aptal, tembel” gibi sıfatlar söylemeyin. Ya da “sen çocuksun, anlamazsın” demeyin. Hareketli oyunlar, spor ve dans, koordinasyonunu, vücut becerilerini geliştirir . Resim çizme-boyamada, anlatımda, ya da evde ufak-tefek işlere yardımlarında küçük başarılarını, hatta sadece gösterdiği gayretleri bile, gülümseyerek, “aferin” diyerek memnuniyetinizi belli edin.

6.YAŞ İÇİN ÖNERİLER

Soru sormasını, etrafı araştırmasını destekleyin Soru sormasını, etrafı araştırmasını destekleyin. Size soru sorduğunda bazen “sence nasıl (veya neden) olabilir?” şeklinde sorarak onu düşünmeye yönlendirin. Her gün en az bir kez hareketli oyunlar oynamasına olanak sağlayın. Televizyonu günde bir saat ile sınırlayın. Bunun dışında daha üretken etkinlikler yapmalıdır