DİSİPLİN ANLAYIŞI

Disiplin, çocuğa istenilen davranış ve alışkanlıkları öğretmek, kendi kendini denetleme demek olan ahlak gelişimini sağlamaktır.

Çocuğa doğru davranışlar kazandırmak için disiplin uygularız Çocuğa doğru davranışlar kazandırmak için disiplin uygularız . Ancak disiplini uygulamada öyle yanlışlar yaparız ki çocuğa yarar yerine zarar veririz.

Disiplinde izlenen tutarlı bir yöntem yoksa başarıya ulaşılamaz Disiplinde izlenen tutarlı bir yöntem yoksa başarıya ulaşılamaz. Zaman zaman sert, katı tutumlar, zaman zaman aynı konularda hoşgörü ya da aldırmazlık o ailede tutarlı bir disiplin yöntemi olmadığını gösterir.

Tutarsız disiplin anlayışı üç biçimde incelenir; 1.Devamsızlık Evde konulan kuralların süreklilik göstermesi gerekir.Süreklilik göstermeyen kuralların kalıcı olması,uyulması güçleşir. 2.Keyfi değiştirmeler Konulan kuralların geçerli bir gerekçe konulmadan değiştirilmesi,yine kalıcılığı güçleştirir.Çocuk kurala uymadığı gibi inatçılık,kırgınlık,isyankarlık gibi duygular yaşar. Evde sürekli tartışmalar yaşanır 3.”Hayır”ların gerçek “hayır” olmaması Yapılmaması istenen bir şeyin herhangi bir nedenle yapılmasına izin verilmesidir.

EN SIK YAPILAN 6 HATA HATA 1 Çocuklarım üzerinde kızgın olduğum zamanlarda disiplin kurmaya çalıştım. Eşimle tartıştığım zaman çocuğumun mızmızlanmasına ve yemeğini doğru dürüst yememesine kızdım, kendimce cezalandırdım. Eğer Yemeğini yemezsen bir daha yemek yok. Aç, aç gez dedim. Peki ne oldu? Huzur bozuldu, yemek berbat oldu. Olan benim sinirlerime oldu. Ya da Baban gelince bu yaptıklarını bir bir anlatacağım, bak bakalım neler olacak dedim. Sonuç? Çocuğun özgüveni zedelendi. Babasını sadece cezalandıran bir infazcı olarak görmeye başladı. Bu örnekler benim zamanlama hatalarımı içeriyor bence. Problem yaratan davranışı çocukla konuşmak için uygun zaman o an veya o yemek sırası değil, iki tarafında daha sakin ve daha az savunmacı olacağı başka bir zaman, örneğin akşamın ilerleyen bir saati olabilirdi.

HATA 2 Disiplini yanlış ortamlarda kullandım. Çocuk tam da arkadaşlarıyla oynadığı sırada, odayı veya evi fazla dağıtmamaları konusunda uyardım ya da hemen toplaması gerektiğini aşılamaya çalıştım. Çocuk benimle tartıştı, toplamayı reddetti veya aksi cevap verdi. Burada hata çocuğu arkadaşlarının önünde uyarmak ya da azarlamak. Çünkü böyle bir ortamda çocuk arkadaşlarının önünde rezil olduğunu düşünerek ve onların varlığına güvenerek anne ile tartışır. Disiplin uygulamak ve kural koymak için uygun zaman ve ortamları beklemeyi öğrenmiş olmalıydım.

HATA 3 Disiplin kurmak adına, zaman zaman kızgınlıkla istemediğim sözler sarf ettim. Küçük kardeşi ile sürekli dalaşan kızımı uyardım. Huysuz kızım benim. Seni kaç kez şu kardeşinle dalaşmaman için uyarmadım mı? Artık ablasın, akıllı olman gerekir dedim. Ne saçmalık... Çocuk bana akıllı olmakla, abla olmak arasında ne gibi bir bağlantı var diye sorsa kalakalırdım. Burada hatam, sözle hor görerek istediğim davranışı elde etmeye çalışmam. Aşağılanmak herkes gibi çocuk için de çok onur kırıcıdır. Çocuğun kendine güvenini sarsar. Ayrıca olumsuz ifadelerle çağrılan çocuklar zamanla onlara inanmaya ve kendilerine yakıştırılan sıfatı karakter edinmeye başlar. Laf aramızda kızım o gün bugündür kendini huysuz sanıyor.

HATA 4 Zaman zaman evde disiplin işlemedi ve çocuklar söz dinlemedi, çünkü ben uygulamalarımda tutarlı olamadım. Her akşam 22.00'da yatması kararlaştırılan çocuğum, o gün misafirim olduğundan yatmamakta direndi. Biz de anne baba olarak o anda uğraşmak istemediğimizden Hadi peki, bu seferlik böyle olsun dedik ve akşam yatma kuralımız böylece devamlılık gösteremedi. Benzer şekilde her gün 14:00 ile 16:00 arası ders çalışması beklenen çocuğu, annesi saat 15:00'de bir arkadaşına çaya gideceği için ders çalıştırmaz ve bugün ders çalışmasan da olur derse, o evde ders çalışma daimi bir sorun haline gelir.

HATA 5 Disiplini sadece çocuklara uygulanması gereken bir yaptırım olarak algılarız. Bunu ben hiç yapmadım, ama yapıldığını çok gördüm. Mesela yalan söylemek çok kötüdür, sakın yalan söyleme denilen bir çocuk için, evde telefon çaldığında ‘telefondakine evde olmadığımı söyle’ dersek, yalan konusunda o çocuk ne düşünür? Disiplin ailelerin kendi tutum ve davranışlarıyla başlar. Çocuklarımıza öğretmek istediğimiz davranışlara kendimiz örnek olmak durumundayız.

HATA 6 Önceden açıklamadığım kural ve beklentilerime çocuklarımın uymasını bekledim. Uymadıklarında kızdım. Okula yeni başlayan kızım, eve döndüğünde hemen derse oturacağına kardeşi ile oynamaya dalardı. Ben kızardım, o direnirdi. Peki kızıma ders çalışma disiplinini kim verdi? Eğer ben açıklamadıysam, çevresinde başka okul çocuğu yoksa, aniden okul çocuğu olan bir oyun çocuğu eve gelir gelmez ders çalışması gerektiğini nereden bilebilir ki? Burada kendime sormalıyım, acaba evimde yapılması ve yapılmaması gereken davranışları ben hiç açık olarak dile getirdim mi?

DİSİPLİN UYGULAMA BİÇİMLERİ

1.Dış kontrollü disiplin *Sözel (olumsuz)Disiplin Yöntemleri Kuralları öğretmek ve çocuğu bir düzene sokmak için kızıp bağırma, azarlama, tehdit sözle hor görme, beddua etme, sevgiyi esirgeme gibi yöntemlerdir. Bu davranışlar çocukları önceleri korkutup sinmelerine neden olur. Ancak bir süre sonra alışkanlık oluşturur ve hiçbir işe yaramaz. Özellikle sevgiyi esirgeme davranışı çocuğun kendini dışlanmış hissetmesine, içe kapanık bir kişilik geliştirmesine neden olur.

2.Fiziksel Disiplin Yöntemi (ceza-dayak) Cezanın Çocuk Üzerindeki Etkileri Cezanın etkisi kısa sürelidir. Cezayı uygulayan kişi ortamda olmadığı zaman yanlış davranış tekrarlanır. Ceza yanlış davranışı gösterirken doğru davranışın ne olduğu gösterilmez. Ceza davranışın artmasına da neden olabilir. Ceza yalan söylemeye neden olur. Sık ceza verilmesi çocuğun benlik kavramına zararlı etkileri vardır . Çocuğa yanlış örnek olunur.

Ceza Nasıl Kullanılmalı? Ceza , istenmeyen davranışa uygun olmalı ve olabildiğince çabuk uygulanmalıdır.

Ceza verilirken cezanın nedeni anlaşılabilir şekilde açıklanmalıdır.

Anne baba sürekli olarak sevecen ve sıcak ise ceza daha etkili olur.

Dayağın Çocuk Üzerindeki Etkileri

Dayak bir anlık öfkeyle verilen, çoğu kez de amacını aşan bir ceza yöntemidir. Ölçüsü kolayca kaçar,kusurlu çocuğu kusursuz yapar, dayağı atanı suçlu duruma düşürür.Dayak öğretici değeri olmayan, etkisi kısa süreli bir yıldırma yöntemidir.

Dayak yiyen çocuk; Yaptığı olumsuz davranış üzerinde düşünmesi, düzeltmesi, hatasını anlaması gibi fırsatlar verilmediği için dayak yemekle, yaptığının yada yapmadığının karşılığını ödemiş olmakta olumsuz davranışı düzeltmesinde bir etkisi olmamaktadır.

Dayak yiyen çocuk; Anne/babaya kızgınlık, düşmanlık, nefret hisleri uyanır. Yaptığının kötü bir şey olduğunu düşünmez anne babayı suçlar.

Saldırganlık duyguları gelişir. Dayak yiyen çocuk; Saldırganlık duyguları gelişir.

Kendini güçsüz, aciz hisseder, kendinden utanır,güveni sarsılır. Dayak yiyen çocuk; Kendini güçsüz, aciz hisseder, kendinden utanır,güveni sarsılır.

Zihinsel faaliyetlere yoğunlaşma isteği azalır. Dayak yiyen çocuğun; Zihinsel faaliyetlere yoğunlaşma isteği azalır.

Okulda başarı oranı düşer, zararlı alışkanlıklara yönelme hızlanır. Dayak yiyen çocuğun; Okulda başarı oranı düşer, zararlı alışkanlıklara yönelme hızlanır.

Düşük düzeyde benlik tasarımı ve özsaygı oluşur. Dayak yiyen çocukta; Düşük düzeyde benlik tasarımı ve özsaygı oluşur.

Dayak yiyen çocuk; Karşı koyar, saldırır, karşılık verir, söylenenin aksini yapar, anne babayı kızdıracak şeyler yapar.

İçine kapanabilir yada uzaklaşmak için odasına kapanır, evden kaçar. Dayak yiyen çocuk; İçine kapanabilir yada uzaklaşmak için odasına kapanır, evden kaçar.

Dayak yiyen çocuk; İlerde kolayca kontrol altına alınabilen, kendine ait düşünce ve inançları olmayan pasif kişiler olabilir.

2.İÇ KONTROLLÜ DİSİPLİN (ÖZ DENETİM) Özdenetim, kişinin bazı kuralları benimsemesi ve dış uyarıcılara gerek kalmadan bu kurallara uyması ve uygulamasıdır. İç kontrollü disiplinde amaç çocuğun çevresine uyumlu, sorumlu ve saygılı davranış yolları gösterip, çocuğun kişiliğini ve yeteneklerini en iyi biçimde geliştirmesine olanak sağlamaktır.

Çocuğa Özdenetim Nasıl Sağlanır? Ev içindeki kurallar ve beklentiler çocuğun yaşına, kişilik ve yapısına, özel durumlara uygun olmalıdır. Çocuğa konulan kuralların nedenleri açıklanmalıdır. Çocuktan beklenen davranışlar, hangi davranışın ne zaman beklendiği çocuğa açık bir dille anlatılır, öğretilir. Çocuğa kuralların uygulanmasında aktif rol ve sorumluluklar verilmelidir. Çocuk doğru davranışı gösterdiğinde hemen takdir edip memnuniyet belirtilir.

Dayak, atanı utandıran, dövüleni küçülten, tanıkları da üzen bir davranıştır.