Uykuda Solunum Bozuklukları Sınıflama – Tanımlar - Tanı Yöntemleri Dr. Hikmet FIRAT SB Yıldırım Beyazıt Dışkapı Eğit & Araş Hast. Göğüs Hastalıkları Kliniği Uyku Bozuklukları Merkezi

UYKU BOZUKLUKLARI 1979 “The Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders’’ ilk sınıflama 1990 “American Sleep Disorders Association” (ASDA) ICSD Sınıflaması 2005 “International Classification of Sleep Disorders -2 ”(ICSD- 2) – 85 Hastalık 8 ana başlık altında incelenmiştir.

UYKU BOZUKLUKLARI 1.İnsomnialar, 2. Uykuya Bağlı Solunum Bozuklukları, 3. Hipersomniler (Uyku ile ilişkili solunum bozukluğu, sirkadyen ritm bozukluğu ve bozulmuş gece uykusu dışında) 4. Uykunun Sirkadyen Ritm bozuklukları, 5. Parasomniler, 6. Uykuya bağlı hareket bozuklukları, 7. İzole semptomlar, normal varyantlar ve çözümlenemeyen konular, 8. Diğer uyku hastalıkları.

Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları I. Uykuya Bağlı Solunum Bozuklukları ; A - Santral uyku apne sendromu: 1. Primer santral uyku apne sendromu, 2. Tıbbı sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a) Cheyne Stokes Solunumu, b) Yüksekliğe bağlı peryodik solunum, c) Bir medikal soruna bağlı Santral uyku apne (a ve b dışı), 3. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı Santral Uyku Apne sendromu 4. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum hastalıkları, 5. İnfant primer uyku apnesi B - Obstruktif Uyku Apne Sendromu: 1. Erişkin obstruktif uyku apne sendromu 2. Çocukluk obstruktif uyku apne sendromu II. Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar; 1. Uykuya Bağlı İdiopatik Non-Obstruktif Alveolar Hipoventilasyon, 2. Konjenital Santral Alveolar Hipoventilasyon Sendromu, 3. Tıbbi durumların neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi, 4. Akciğer parankim ve vaskuler patolojilerin neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi, 5. Alt Solunum Yolları Obstrüksiyonunun neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi, 6. Nörömuskuler ve Göğüs Duvarı Bozukluklarının neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi, III. Uykuya Bağlı Diğer Solunumsal Bozukluklar; Uyku apne / Uykuya bağlı solunumsal Hastalıklar hariç (Sınıflandırılamayanlar)

SOLUNUMSAL OLAYLAR (Tanımlamalar) Solunum parametrelerinin yorumlanmasında yılar içinde konsensuslar geliştirilmiştir. 1995 1999 2001 2007 KONSENSUSLAR

Polisomnografide Solunumsal Olayların Yorumlanması Gerekli elektrodlar; Hava akımı için: Nazal / Ora - nazal hava akımı (nazal kanül, termistör) Pnömotakograf (altın standart) Solunum Çabası için; (torako-abdominal) Piezo-elektrik bantlar İndüktif Pletismograf bantlar EMG: diafram/interkostal Özafagus Manometresi (balonu) (altın standart)

Polisomnografide Solunumsal Olayların Yorumlanması Oksijen – Karbondioksit ölçümü için; Pulse oksimetre tcCO2: Transkutanöz karbondioksit etCO2: Endtidal (solunum sonu) PaCO2 / PO2 (Arter kan gazı) EEG kaydı (Arousal belirlemek amaçlı) Mutlaka Olmalı Ayrıca; vücut pozisyonu, trakeal mikrofon, bacak EMG, EKG yardımcıdır.

Solunum Hastalıkları Tanısında Kullanılan Elektrodlar

SOLUNUMSAL OLAYLAR Apne Hipopne RERA (Respiratory Efor Related Arousals) Hipoventilasyon Cheyne-Stokes Solunum

TANIMLAR APNE 10 sn veya daha fazla süreyle ağız ve burunda hava akımının durmasıdır Mikst Apne Obstrüktif Apne Santral Apne

APNE ALT GRUPLARI Obstrüktif Santral Mikst Obstrüktif apne: Hava akımının en az 10 saniye süreyle bazal değerin % 90 ve daha altına düşmesiyle birlikte torakal ve abdominal solunum çabasının paradoksal olarak (obstrüktif apne için tipiktir) devam etmesi

Obstrüktif Apne Apne Sonucu Gelişen Arousal Obstrüktif Tipte Apne Paradoks Solunum Oksijen Desaturasyonu Obstrüktif Tipte Apne Apne Sonucu Gelişen Arousal

Santral Apne Santral Apne: Hava akımının en az 10 saniye süreyle bazal değerin % 90 ve daha altına düşmesiyle birlikte torakal ve abdominal solunum çabasının da olmaması (veya % 20 bazal değerin altına düşmesi) dir.

Santral Apne Hava Akımı ve Solunum Eforunda Tam Durma Oksijen Desaturasyonu Hava Akımı ve Solunum Eforunda Tam Durma

Mikst Apne Mikst Apne: Hava akım azalmasının “önce, santral apne gibi başlayıp daha sonra torako-abdominal çabanın geri gelmesine karşın hava akımının halen olmaması” halidir. Mikst apneler artık günümüzde obstrüktif apne gibi değerlendirilip yorumlanmaktadır

Mikst Apne

HİPOPNE Hava akımının (nazal kanül ile) en az 10 saniye süreyle bazal değerden % 30 ve daha fazla düşmesi (sürenin en az %90 ı bu kritere uymalıdır) ve en az % 4 lük desaturasyon olması. ALTERNATİF: Hava akımının en az 10 saniye süreyle bazal değerden %50 ve daha fazla düşmesi (sürenin en az %90 ı bu kritere uymalıdır) ve %3 lük desaturasyon veya arousal eşlik etmesi.

Hipopne

Hipopne Alt Grupları Obstrüktif Hipopne Santral Hipopne Mikst Hipopne

HİPOPNE Yapılan PSG de hipopne için hangi tanım kullanıldıysa belirtilmelidir. Kantitatif bir metod kullanılmadıysa (özafagus manometresi, Kalibre edilmiş RIP veya diyafragmatik / interkostal EMG) hipopnenin alt grupları belirtilmemelidir.

RERA (Respiratory Efort Related Arousal) Solunumsal Çaba İle İlişkili Arousal (OPSİYONEL) En az 10 saniye süreyle artan solunumsal efor ve azalan nasal basıncın varlığında (apne veya hipopne kriterlerine uymayan) uykuda arousal a yol açan solunumsal anormalliktir. RERA tanımındaki solunumsal efor değişikliklerini tespit etmekte özafagus manometresi referans ölçüm olsa da, nazal kanül veya indüktans pletismografi de kullanılabilir.

Referans Ölçüm: özafagus balonu dur.

Nazal Kanül ile de tanı konulabilir (pratikte) Normal Solunum Flow Limitasyon lu (Rezistans) Solunum “Supraglottik Basınç Ölçer” ve “Yüzeyel Diyafragmatik EMG Ölçümü” pratikte kullanılmaz ama tanıda kısmen duyarlı testlerdir.

Uykuda Hipoventilasyon Uyku sırasında apne – hipopne olsun / olmasın PaCO2 düzeyinde en az 10 mmHg (uyanıklığa göre) yükselmesi ile karakterizedir. Buradaki asıl olay alveoler hipoventilasyon sonucu gelişen “hiperkapni”dir.

TANI Referans Ölçüm PaCO2 (uyanık – uykuda) Transkutanöz CO2 (alternatif) RIP (iyi kalibre edilmiş) Ekspre edilen havada CO2 ölçümü (pratik değil – deneysel olabilir) Nedeni açıklanamayan O2 desaturasyonu (tanı için yeterli değil ama değerli)

Cheyne Stokes Solunum Santral Apnenin alt grubu Kreşendo – Dekreşendo (hipopne – hiperpne – apne) KKY / Nörolojik Evre I – II de daha sık izlenir. Siklusun hiperpne döneminde arousal görülür. Hava Akımı Karın Eforu Göğüs Eforu

Oksijen Saturasyonu Oksijen saturasyonu parmağa bağlanan oksimetre (pulse oksimetre) ile ölçülür. Düşük oksijen saturasyonu (%70’in altı) değerlerinde yanlış ölçümler olabilir. Kalpten parmağa kadar olan dolaşım zamanı oksijen saturasyonu sinyalinde gecikmeye yol açar. Bu nedenle oksijen saturasyonunda düşme (desaturasyon) kayıtta apne veya hipopneden sonra izlenir.

Xx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

OUAS (Tipik Testere Dişi Oksijen Desatrasyon Paterni)

Oksijen Saturasyonu “pulse oxymetre” (max 3 saniye aralıklarla sinyal göndermeli) kullanılmalıdır. OVERLAP SENDROM

Oksijen Saturasyonu OHS de Çanaklaşma UARS de Normal

HORLAMA

VÜCUT POZİSYONU Hipmogram Pozisyon Saturasyon Solunumsal Olaylar Mikrofon = Sırtüstü yatar pozisyon

Efes’in 7 Uyuyanlar’ı Yunan, 18. yüzyıl

Uykuda Solunum Bozuklukları Tanı Yöntemleri Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri

Horlama Tanıklı apne Gündüz aşırı uykululuk hali Diğer* Anamnez Semptomlar Risk Faktörleri İlişkili Hastalıklar Fizik Muayene Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri Multidisipliner yaklaşım Çoğu obez, kısa - kalın boyunlu * Sıklıkla ÜSY’ na ait patolojiler Eşlik eden hastalık bulguları USY patolojileri Akciğer hast Endokrin hast Kardiovask. Hast GİS hastalıkları Nörolojik hast Kollajen doku hast Psikiyatrik hast Cinsiyet Yaş Genetik Obezite Boyun çevresi Uyku pozisyonu Alkol alımı Tütün tüketimi Sedatif kullanımı

Yardımcı Tanı Yöntemleri Tanıda Altın Standart Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri AHİ < 5 NORMAL AHİ 5 – 15 HAFİF AHİ 16 – 30 ORTA AHİ > 30 AĞIR

Polisomnografi (PSG) ; Uyku ile ilgili çeşitli bozuklukların laboratuvar ortamında kayıt yapılarak tesbit etmeye yarayan bir uygulama tekniğidir. PSG; Pahalı, zaman alıcı ve özel ekip gerektiren tanıda “altın standart” yöntemdir. Uyku epizotları Uykuda solunum bozuklukları CPAP / BiPAP titrasyonu MSLT Uykuda periyodik hareketler İnsomnia İmpotans

Polisomnografik Kayıt Öncesi

CPAP Uygulaması

Analog Polisomnograf

Portable Poligraflar

Yardımcı Tanı Yöntemleri Sefalometri BT MR Floroskopi Akustik Refleksiyon Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri

Nazofaringolaringoskopi Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri Nazofaringolaringoskopi

Yardımcı Tanı Yöntemleri Rutin kan ve idrar tetkikleri Akciğer grafisi EKG Kan gazları SFT GAUH nedenlerinin değerlendirilmesi Klinik Tanı Polisomnografi Radyolojik Tanı Endoskopik Tanı Yardımcı Tanı Yöntemleri

NE MUTLU SAĞLIKLI UYUYABİLENE !

Hangi şikayetleri olan hastaya polisomnografi yapılmasını önerirsiniz? (PSG Endikasyonları)

Perİyodİk bacak hastalIğI TANINIZ NEDİR ? Perİyodİk bacak hastalIğI