YOĞUNLUK (BİRİM HACİM KÜTLE) Maddelerin suda yüzmelerinin ya da batmalarının nedeni ağır ya da hafif olmalarından değildir.

Ağır olan koca bir tomruk, su üzerinde yüzerken hafif olan küçük bir taş hemen batar. Bunun nedeni maddenin boyutlarına göre ağır ya da hafif olmasıdır.

Suda yüzme – batmanın tek başına kütle ya da hacimle ilgisi yoktur Suda yüzme – batmanın tek başına kütle ya da hacimle ilgisi yoktur. Her ikisi ile birden ilişkisi vardır. Cismin kütlesi büyük, hacmi küçük olursa batar.

Bir cismin suda batması için daha ağır olması önemli değildir Bir cismin suda batması için daha ağır olması önemli değildir. Maddenin yoğun olması önemlidir. Suda batan madde, yüzen maddeden daha yoğundur.

Her maddenin yoğunluğu, 1 ml hacmindeki kütlesi tartılarak bulunur Her maddenin yoğunluğu, 1 ml hacmindeki kütlesi tartılarak bulunur. Maddenin 1 ml hacmindeki kütle miktarı yoğunluk ya da birim hacim kütle diye tanımlanır.

ISININ MADDE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

ISINMA – SOĞUMA Isının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi ısınma ve soğumadır. Isınan maddelerin sıcaklığı artar, soğuyan maddelerin sıcaklığı azalır.

Yazın elektrik ve telefon telleri sarkar, kışın ise gerginleşir Yazın elektrik ve telefon telleri sarkar, kışın ise gerginleşir. Bunun nedeni tellerin ısınması ve soğumasıdır. Maddeler ısıtıldıkça genleşir, hacmi büyür. Bu duruma genleşme denir.

Katılar, ısıtıldıklarında az genleşir Katılar, ısıtıldıklarında az genleşir. Sıvılar, ısıtıldıklarında katılardan fazla genleşir. Gazlar, ısıtıldıklarında katılardan ve sıvılardan daha fazla genleşir.

Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür. Maddelerin hacimce küçülmesine büzülme denir. Katılar, sıvılara göre daha az büzülür.

Genleşme ve büzülme birbirinin tersidir Genleşme ve büzülme birbirinin tersidir. Her maddenin genleşme oranı farklıdır. Bazı maddeler az, bazı maddeler çok genleşir.

Genleşme ve Büzülmenin Olumsuz Etkileri Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp kırılabilir. Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında genleşir.

Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve telefon tellerinden kışın kopmalar, yazın sarkmalar görülür.

Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır. Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden yararlanarak termostat yapılır.

Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar. Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı; kalorifer kazanlarında suyun sıcaklığını istenilen düzeyde tutmak için de termostat kullanılır.

Sıvılar, ısıtıldığında ya da bulundukları ortamdan ısı aldığında buharlaşarak gaz hâline geçer. Sıvı, buharlaşırken ortamdan ısı alır. Bulunduğu ortamı soğutur. Bu olaya buharlaşma denir.

Gaz hâlindeki su buharı soğutulduğunda, sıvı hâle gelmesine yoğunlaşma denir. Gaz yoğunlaşırken ısı verir. Ortamı ısıtır. Buharlaşma ile yoğunlaşma birbirinin tersidir.

Yıkanıp dışarıya asılan çamaşırlar, yaz mevsiminde daha çabuk kurur Yıkanıp dışarıya asılan çamaşırlar, yaz mevsiminde daha çabuk kurur. Kış mevsiminde ise daha yavaş kurur.

Yaz mevsiminde yağmurların oluşturduğu su birikintileri kısa sürede buharlaşarak kurur, diğer mevsimlerde ise bu süreç daha uzundur.