REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA Yrd. Doç. Dr. Hasan BOZGEYİKLİ

Rehberlik Nedir? Rehberlik , kuramsal çerçevede ve bilimsel bir zeminde ele alındığında, birey veya bireyler için belirli bir işi belirli bir beceri ile yapmak anlamından çok, bireyi tanımak, onu kendisine tanıtmak ve genel olarak onun büyümesine, gelişmesine sistematik olarak yardım etmek anlamını içermektedir.

Rehberlik Nedir? Rehberlikle ilgili çalışmalara bakıldığında, merkeze farklı kavramlar alınarak çeşitli tanımların yapıldığı görülmektedir. Bu tanımlamalarda rehberlik kimi zaman Meslek seçimi, Tercihler yapma, Bireyselleştirilmiş eğitim, Kendini tanıma, Uyum sağlama, Psikolojik yardım ve gizil güçlerini kullanma kavramlarına vurgu yapılarak açıklanmıştır

Birey/Kişi Kendini tanıma Tanımlar farklı olsa da, rehberliğin anlamına ilişkin olarak bazı ortak öğelerinin olduğu görülmektedir. Uyum sağlama (Psikolojik) yardım Profesyonel yardım Birey/Kişi Kendini tanıma Çevreyi tanıma Süreç

Rehberlik & Psikolojik Danışma Rehberlik, psikolojik danışmayı da içine alan geniş bir kavramdır Psikolojik danışma, problemli kişi (danışan) ile, onun kişisel problemlerinin çözümüne yardımcı olabilecek uzman/profesyonel kişi (danışman) arasında, yüz yüze yapılan ve karşılıklı etkileşimle gerçekleşen psikolojik yardım ilişkisidir.

Öğrenci Kişilik Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Rehberlik Özel Eğitim Ve Özel Yetiştirme Sosyal ve Kültürel Hizmetler Psikolojik Danışma Sosyal Yardım Hizmetleri

Sınıflarda, ders dışı faaliyetlerde, sosyal ilişkilerde, çocuğun sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesini sağlamak için yapılan rehberlik etkinliklerinin birçoğu, psikolojik danışma ilişkisinde gereken birebir, yüz yüze etkileşimi gerektirmez.

!!!!!!!!!!!!! Psikolojik danışma, rehberliğin vazgeçilmez ve ayrılmaz hizmet alanını oluşturmaktadır. Bütün psikolojik danışma faaliyetleri rehberlik hizmetleri içinde yer alır, ancak her rehberlik etkinliği psikolojik danışma değildir.

Rehberlik ve psikolojik danışma arasındaki en önemli farklılıklardan birisi de okuldaki uygulamalarda görülmektedir.

Okulların yıllık rehberlik planındaki mesleki ve eğitsel birçok etkinlik okuldaki sınıf rehber öğretmenleri ve diğer öğretmenlerin katılımı ve işbirliğiyle gerçekleştirilirken, kişisel ve duygusal problemlerin ele alındığı psikolojik danışma süreci, bu konuda eğitim almış ve uzmanlaşmış okul psikolojik danışmanı (okul rehber öğretmeni) tarafından gerçekleştirilebilmektedir.

“REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA-RPD“ Türkiye’de rehberlikle ilgili çalışma ve uygulamalara bakıldığında rehberlik ve psikolojik danışma kavramlarının birlikte ancak farklı sıralamalarda kullanıldıkları görülmektedir. “REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA-RPD“ “PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK-PDR”

Rehberliğin Amacı Bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir. Kendini gerçekleştirme, bireyin her yönüyle kapasitelerini sonuna kadar geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir.

Rogers (1961), kendini gerçekleştirmeyi organizmanın doğal bir eğilimi olarak nitelendirmekte ve onun kendi varlığını sürdürmesi ya da gelişmesi için doğuştan getirdiği bir yetenek olarak açıklamaktadır. Ona göre, insanların tek temel motivasyonel gücü kendini gerçekleştirmedir.

Kendini gerçekleştirme kavramına, “ihtiyaçlar piramidi“ ya da “ihtiyaçlar hiyerarşisi“ olarak bilinen ve yine danışan merkezli yaklaşım içerisinde yer alan Maslow da önemli yer vermiştir. Maslow insan güdülerini bir pramit gibi belirli basamakları olan bir düzen içinde düşünmüştür. Maslow’a göre;

1-) Fizyolojik ihtiyaçlar (açlık, susuzluk ve cinsiyetin fizyolojik doyumu) Her canlı organizma gibi dünyaya gelen her insanın yaşamını sürdürmek için gerekli olan bedensel ihtiyaçlarıdır.

2-) Güven (emniyet, güven, düzen ve değişmezlik) İnsanın kendini gerçekleştirebilmesi için kendisini emniyette ve güvende hissetmesi gerekir.

3-) Sevme (sevme, sevilme, ait olma) Bir kişiyi diğer bir kişiye bağlayan, ait olma duygusunu yaratan, saygıyı güçlendiren ve insan fizyolojisini besleyen duygudur.

4-) Saygı (değer, başarı, kendine saygı) İnsan, varlığını ebedi, anlamlı, değerli ve saygın kılmak için üretir ve sonucunda da hem maddi hem de manevi başarı elde etmek ister.

5-) Kendini gerçekleştirme Bireyin her yönüyle kapasitelerini sonuna kadar geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir.

Fizyolojik İhtiyaçlar İhtiyaçlar Pramidi / Hiyararşisi Kendini Gerçekleştirme Saygı Sevme PSİKOLOJİK DANIŞMA REHBERLİK Güven Fizyolojik İhtiyaçlar İhtiyaçlar Pramidi / Hiyararşisi

Alt düzeydeki ihtiyaçlar doyuma ulaşınca birey üst düzeydeki güdülere hazır hale gelir. Başka bir ifadeyle, beslenme ve barınma ihtiyaçları giderilmeyen bir öğrenci kendini gerçekleştirme için güdülenemez.

Psikolojik danışma ve rehberlikte öğrencilerin fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarının giderilmesinde rehberlik; daha üst düzeydeki ihtiyaçların ve sorunların giderilmesinde psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanılır.

Kendini gerçekleştirmekte olan birey, aslında, psikolojik sağlığı yerinde olan çağdaş insanda bulunması gereken özelliklere sahiptir.

Bu özelliklerden bazıları; Daha yeterli bir kişiliğe sahiptir Kendini ve gerçeği olduğu gibi kabul eder Kendisi ve başkaları hakkında olumlu düşüncelere sahiptir Savunucu değildir Kendine ve başkalarına karşı dürüsttür Sorumluluklarının farkındadır Geçmişten çok geleceğe yöneliktir Değişime ve yeni yaşantılara açıktır Yaratıcıdır Çevresinin farkındadır, sürekli çevresini araştırır ve yeni şeyler dener

Rehberliği Ortaya Çıkaran Nedenler

Sosyo-Kültürel ve Ekonomik etmenler Mesleklerin Farklılaşması Kadının Çalışması,Aile Yapısı ve Fonksiyonun Değişmesi Felsefi Faktörler Psikolojik Faktörler Psikometri Alanında Gelişmeler Mesleki rehberlik Hareketi İnsanın Duygusal Yaşamı

Kırsal Hayatta Eğitim Olanakları

Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Etmenler Tarım toplumu (kırsal hayat) Endüstri ve Teknoloji Alanında Gelişmeler Sanayileşme Büyük Şehirlere Göç Şehirleşmede Artış

Bireylerin mevcut donanımları,maddi kültürün ortaya koyduğu değişimle uyum gösterememiş.İnsanların, Değer sistemlerinde Normlarında Ahlaki değerlerinde çözülmelere neden olmuştur.

Sonuç: İnsanlar da Kültürel Anlamda Boşluğa Düşme Yabancılaşma Kuşak Çatışması

Mesleklerin Farklılaşması Sanayi ve teknolojik gelişmelerin toplumsal ve bireysel yansımalarından birisi de farklı meslek ve çalışma alanlarının ortaya çıkmasıdır

Karmaşık ve hareketli günümüz toplumunda, üst düzey bilgi ve beceri isteyen iş dünyasındaki çalışma alanı ve mesleklerden, kendi yetenek,ilgi ve ihtiyaçlarına en uygun olan birini seçebilmesi ve doyum sağlayabilmesi için bireylere rehberlik edilmesi gerekmektedir.

Kadının Çalışması,Aile Yapısı ve Fonksiyonun Değişmesi

Kadınların iş alanlarına katılmaları, Kadın-erkek ilişkilerinde Sosyal ve ekonomik değerler sisteminde Anne-baba-çocuk etkileşiminde Aile fonksiyonlarında Kültürel yapı ve değerlerde değişmelere neden olmaktadır.

Felsefi Faktörler

Çağdaş Eğitim Geleneksel Anlayışı Eğitim Anlayışı Öğrenci merkezli Bireysel farklılıklar Bireylerin ilgi,yetenek ve özellikleri doğrultusunda uzun süreli formal eğitim Program ve öğretmen Merkezli Zihinsel disiplin ve akademik başarı en önemli kriter

Yeni eğitim sisteminde, Fırsat ve imkan eşitliği Bireylerin kendini gerçekleştirmesi Gerçekçi kararlar alma ve bilinçli seçimler yapma Hedeflenmiştir…

Psikolojik Faktörler

20.yy başlarında gençlerin arasında yaygınlaşan; güvensizlik duygusu Amaçsızlık Gelecek korkusu Benliğini bulamamak Eğitimcileri ve aileleri derinden ilgilendirmeye başlamıştır.

Bu süreçte Freud’un psikoanalitik kuramında; Bilinçaltı, kişilik bozulması, savunma mekanizmaları gibi kavramlar ile kişiliğin oluşmasında ve gelişiminde çocuk yaşantılarının önemi gibi yaklaşımlar toplumu bu konuda düşünmeye ve araştırmaya sevk etmiştir.

Psikometri Alanında Gelişmeler

Psikolojik laboratuarların kurulmasıyla, insanlar arasında farklılık ve benzerlikler bilimsel yöntemlerle incelenmeye başlanmıştır. Kişilik özellikleri ve bireysel farklılıklar toplumda ve eğitim alanındaki önemini giderek artırmıştır. 20.yy başlarında, bireysel farklılıkları meydana getiren en önemli etmen zeka testleri geliştirmeye başlanmıştır.

Mesleki rehberlik Hareketi

Bireysel farklılıkları öne çıkaran gelişmeler, sanayide kalifiye insan gücüne olan ihtiyaçla etkileştiğinde, işin gerektirdiği nitelik ve özelliklere yönelik en uygun bireyleri seçme durumuyla karşılamıştır.

İnsanın Duygusal Yaşamı

İnsan çok yönlü bir sistem olarak ele alınmaya başlanmıştır. İnsanı, zekadan ibaret bir varlık olarak nitelemek yerine; bireyin zihinsel, fiziksel, sosyal ve duygusal olarak gelişimi hedef alınmıştır. Bu nedenle insanın duygusal yaşantıları ve toplumsal ilişkileri de önem kazanmıştır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ Rehberlik hizmetlerinin temelinde demokratik ve insancıl (hümanist) bir anlayış vardır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 2. Rehberlik anlayışı tüm boyutları ile öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemini öngörür.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 3. Rehberlik hizmetleri ve öğretim çalışmaları karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 4. Rehberlik hizmetleri uygulanırken öğrenciyle ilişkili kişilerin ortak anlayış ve işbirliğinin olması gerekmektedir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 5. Rehberlik hizmeti verilirken öğrencileri her yönüyle tanımak gerekir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 6. Rehberlik uygulamaları her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun olan alanlarda yoğunlaştırılmalıdır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 7. Rehberlik hizmetlerinde yararlanmada süreklilik ve gönüllülük esastır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 8. Rehberlik hizmetlerinde gizlilik önemlidir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 9. Rehberlik hizmetleri planlı, programlı, örgütlenmiş biçimde ve profesyonel bir düzeyde sunulmalıdır.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 1. Psikolojik danışma ve rehberlik her türlü problemi hemen çözebilecek sihirli bir güce sahip değildir.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 2. PDR yardımı tek yönlü değildir.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 3. PDR hizmetlerinin temelinde bireye acımak, onu kayırmak ve karşılaştığı her sorununu onun yerine çözmek gibi bir anlayış yoktur.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 4. PDR bireylerin sadece duygusal yanı ile ilgilenmez.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 5. PDR yardımı sadece “sorunlu” öğrencilere verilen bir hizmet değildir.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 6. PDR bir ders değildir.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 7. PDR bir disiplin görevi değildir.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Sınırlılıkları Ve Alana İlişkin Yanlış Anlayışlar 8. PDR hizmetlerinde kullanılan bütün yöntemler ve teknikler amaç değil araçtır.

Bitti…