ısı maddeleri etkiler

ISINAN MADDELER ÜZERİNDE ETKİLERİ ISINMA GENLEŞME SOĞUMA BÜZÜLME

GENLEŞME Bir maddenin boyutlarının sıcaklık ile artmasına genleşme denir. Sıvılarda Genleşme Gazlarda Genleşme Katılarda Genleşme

KATILARDA GENLEŞME Isı enerjisi maddelerin genleşmesine yol açan bir etkendir. Elektrik yada telefon tellerinin görünümleri , yazın ve kışın farklılık gösterir.

Kışın iki direk arasındaki bakır teller düz bir çizgi gibi görünür Kışın iki direk arasındaki bakır teller düz bir çizgi gibi görünür . Yazın ise tellerin sarktığı gözlenir. Bunun nedeni sıcaklıkla genleşmedir. Isıtılan metal tellerin boyu uzar.

Farklı katı maddeler ısı etkisiyle farklı miktarda genleşir Farklı katı maddeler ısı etkisiyle farklı miktarda genleşir. Aynı uzunluktaki bakır teller . Özdeş ısıtıcılarla aynı süre ısıtılırsa bakır telin boyu daha çok uzar. Genleşme katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir.

Alüminyum ve çelik levhalar ısıtıldığında alüminyum, çelikten daha çok genleşir. Soğuğun etkisiyle alüminyum, çelikten daha az genleşir. Birbirine perçinlenmiş metal levhalar.

Özdeş teller ısı etkisiyle farklı miktarlarda genleşir Özdeş bakır ve demir teller

Metal küre ısı etkisiyle genleştiğinden halkadan geçmez. Metal küre ısıtılır. Metal küre halkadan geçer.

SIVILARDA GENLEŞME Sıvılar ısı etkisi altında genleşirler . Tamamen boyalı su veya diğer bir sıvı ile doldurulan ve ince bir cam boru geçirilmiş lastik tıpa ile kapatılan cam balonu ısıtarak balonun ağız kısmındaki borudan suyun yükseldiğini görebiliriz. Katı maddeler ısı alarak erirler. Sıvı maddeler ısı vererek donarlar.

Cam balon sıcak su dolu kaba daldırıp ısıtıldığında cam borudaki sıvı seviyesinin önce düştüğünü sonra yavaş yavaş arttığı gözlenir. Sıvı seviyesinde önce bir düşme gözlenmesi sizi şaşırtabilir.

Buzlar ısı alınca sıvı hale geçer.

Sıvı haldeki bir maddenin ısı alarak gaz haline geçer. Gaz halindeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçer.

Katı yağlar ısı alınca sıvı hale geçer. Dondurma ısı alınca erir.

Sıvılar ısı alınca buhar haline geçer. Buzlar ısı alınca sıvı hale geçer.

GAZLARDA GENLEŞME Gaz halindeki maddelerin ısı etkisiyle genleşmeleri sıvı ve katılara göre daha fazladır Gazlar ısı enerjisinden çok etkilenir ve kolay genleşir . Genleşme gazlar için ayırt edici özellik değildir . Aynı sıcaklık ve basınçta bütün gazlar aynı miktarda genleşir.

Sıcak su banyosuna konulan ve ağzına çocuk balonu yerleştiren süt şişesi suyun içine konularak su alttan ısıtılırsa şişenin ağzına kapatılan balon şişer . Şişenin üstündeki hava genleşerek balonu şişirir . Bu deney bize gazların sıcaklık karşısında genleşmiş olduğunu gösterir.

Gazların ısı etkisiyle genleşmeleri sıvı ve katılara göre daha fazla ve daha kolaydır. Sonuç olarak; Isınan hava GENLEŞİR.

GENLEŞMENİN OLUMLU ETKİLERİ Balondaki hava ısıtıldığında balon daha da şişer. Çünkü balonun içindeki hava genleşir. Ve balon yükselir. Bundan yararlanarak insan taşıyan balonlar yapılmıştır.

* Demir köprülerin bağlantı yerleri ve köprünün ayakları genleşme payı göz önüne alınarak yapılır. * Köprünün ayağı silindir şeklindeki tekerlekler üzerine oturtularak serbest bırakılır.

GENLEŞMENİN OLUMLSUZ ETKİLERİ İçinden sıcak su geçen boruların bağlantı yerlerinde genleşme payı yada kıvrımlar bırakılır.

BÜZÜLME Büzülme Nedir? Genleşen bir madde soğutulursa boyutlarında azalma olur. Bu olaya büzülme denir.

Genleşme ve Büzülme bizim için yararlı mı? Maddelerin büzülmesinden ve genleşmesinden yaralanılarak pek çok alet yapılmıştır. Bunlar ; Termostat, termometre, fırın, buzdolabı, elektrikli soba, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi,

Genleşme ve büzülmenin olumsuz etkileri var mıdır? Soğuk bardağa konan sıcak su bardağı çatlatır. Elektrik tellerinin kışın büzülüp kopması Aralık bırakılmadan yapılan demir raylarının eğrilmesi…

BUHARLAŞMA Buharlaşma nedir? Sıvı bir maddenin ısı etkisiyle gaz haline geçmesine buharlaşma denir. Suyun buharlaşma her sıcaklıkta olur. Sıvı bir madde buharlaşırken dışarıdan ısı alır.

YOĞUŞMA Yoğuşma nedir? Gaz halindeki bir maddenin ısı kaybederek sıvı haline geçmesine yoğuşma denir

Peki Başka Neler Biliyorsunuz?   Kışın pencerelerde oluşan buğunun nedeni soğuyan hava buharının sıvı hale gelerek cama yapışmasıdır. Yağmur ve kar yağmadan önce bulutlardaki su buharı yoğuşarak etrafa ısı verir. Bu yüzden yağış olurken hava ılık olur.

KAYNAMA Sıvı bir maddenin hızla buharlaşmasına Kaynama denir. Neden hızlı buharlaşıyor biliyor musunuz? Bir kaptaki suyu ısıtmaya başlarsak buharlaşması artar.Isıtmaya devam edersek buharlaşma hızı da artar. Bir süre sonra su yüzeyinde buhar kabarcıkları görülür.

Önemli not: Kaynama süresince sıvının sıcaklığı sabit kalır Önemli not: Kaynama süresince sıvının sıcaklığı sabit kalır. Suyun kaynama derecesi 100 santigrat derecedir.

ERİME NEDİR? Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir. Buzu bir süre sonra su haline geçmesi, dondurmanın akması, çikolatanın yumuşaması.

  Erime bizim için ne kadar faydalıdır? Cam, bakır, demir, alüminyum, plastik gibi maddeler eritilerek sıvı hale getirilir, kalıplara dökülerek şekil verilir.

DONMA Donma nedir? Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı hale geçmesine Donma denir. Suyun buzlukta donması, kışın akarsu ve göllerin donması bu duruma bir örnektir. ISI ALAN MADDELER ERİR, ISI VEREN MADDELER DONAR.