4.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDEYİ TANIYALIM Madde-Cisim-Malzeme –Eşya Maddelerin Özellikleri Maddeyi Niteleyen Özellikler

Madde-Cisim-Malzeme-Eşya Evimizde, okulumuzda ve çevremizde bir çok madde ve bu maddelerden yapılmış çeşitli eşyalar görürüz.  Bu maddelerden bazıları hiç bir değişikliğe uğramadan aynı şekilde kalmışken bazıları değişikliğe uğrayarak cisim, malzeme yada eşya haline getirmişlerdir.

Madde-Cisim-Malzeme-Eşya  MADDE  Belli bir hacmi ve kütlesi olan her varlık bir maddedir.  CİSİM  Maddenin biçimlendirilmiş şekline cisim denir.  MALZEME  Bir yada birkaç tanesini bir araya getirdiğimiz ve bir tüketim maddesine dönüştürdüğümüz maddeler malzemeleri oluştururlar.

Madde-Cisim-Malzeme-Eşya  EŞYA  Evlerimizde, okulumuzda ve daha bir çok yerde kullandığımız koltuk,ayakkabı, gömlek gibi cisimler birer eşyadır. ALET  Maddeleri şekillendirmek, bir el işini yada onarımı gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış cisimlere alet denir.

MADDELERİN ÖZELLİKLERİ  MIKNATISA ÇEKİLME  Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri kendine çeker. Bu tür maddelerden yapılan çivi, toplu iğne, ataç,raptiye gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. SUYU ÇEKME-ÇEKMEME ÖZELİĞİ  Bazı maddelerin su gibi sıvı maddeleri emme özelliği vardır.  Bu durum maddelerin gözenekli bir yapıya sahip olmasından kaynaklanır. Sünger, el bezi, kağıt peçete gibi cisimler suyu emer.  

MADDELERİN ÖZELLİKLERİ SUDA BATMA-YÜZME ÖZELLİĞİ  Maddelerin bazıları suda batmaz ve su üzerinde yüzerler. Şişe mantarı, plastik köpük, kağıt, tahta gibi maddeler suda batmazlar.  Metal para, silgi, taş, seramik ve cam parçaları suda batarlar.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER Maddeleri ve maddelerden yapılmış cisimlerin özelliklerinin duyu organlarımızla algılıya biliriz. Çileğin tadını yiyerek anlayabiliriz. Kolonyayı kokusundan anlayabiliriz. Mermerin sertliğini dokunarak anlayabiliriz. Duyu organlarımızla aldığımız maddeleri saydamlık-opaklık-matlık, sertlik- yumuşaklık, esneklik- berklik, sağlamlık- kırılganlık gibi özellikleriyle niteleriz.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER SAYDAMLIK OPAKLIK Işığı geçiren maddelere saydam, ışığı geçirmeyen maddelere opak maddeler denir. Cam, su, bazı plastik maddeler, hava saydam maddelerdendir. Tahta, demir, kitap, duvar, çelik tencere gibi maddeler ise opaktır. Bazı maddeler ise ışığı tam olarak geçirmezler. Bu tür maddelere yarı saydam maddeler denir. Buzlucam, defter yaprağı, şeffaf poşetler,yarı saydam maddelere birer örnektir.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER PARLAKLIK-MATLIK Altın, gümüş, çelik çaydanlık, mermer, cilalı mobilya gibi cisimler parlak; halı yazı tahtası, silgi, kumaş gibi cisimler mattır. SERTLİK-YUMUŞAKLIK Çevremizde gördüğümüz ve kullandığımız madde yada cisimlerin bazıları sert, bazıları yumuşaktır. Taş, demir, tahta gibi cisimler sert, hamur, sünger, pamuk, lastik gibi cisimler yumuşaktır.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER ESNEKLİK-BERKLİK Lastik gibi maddelere kuvvet uygulayarak şekilden şekle sokabiliriz. Ancak esnek maddeler kuvvetin etkisi kalktığında eski şekillerine döner. Bu tür maddelere esnek maddeler denir. Sünger, paket lastiği gibi maddeler esnektir. Esnemeyen maddelere berk maddeler denir. Kurşun kalem, mermer vazo, cam sürahi gibi berk maddeler esnetildiği zaman kırılırlar.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER SUYU GEÇİREN-SUYU GEÇİRMEYEN Bazı maddeler suyu geçirmezler. Bu tür maddeler suyun geçmemesi gereken durumlarda kullanılır. Şemsiye, sereyi örten naylon, su koyduğumuz bardak, çatıyı örten kiremit bu amaçla kullanılır. Pamuk ve yünden yapılmış kumaşlar, toprak ve kum suyu geçiren maddelerdir. Şemsiyenin malzemesi suyu geçirmez.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER KOKULU-KOKUSUZ Çevremizde kokulu ve kokusuz bir çok madde bulunur. Çiçek, meyve, kolonya, parfüm kokusu güzel;çöp kanalizasyon kokusu gibi kokular kötü kokulara örnek verilebilir. Hava, su, şeker, tuz, pirinç, can, demir, altın gibi birçok maddelerin kokusu yoktur. Bu maddeleri koklayarak tanıyamayız.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER PÜRÜZLÜ-PÜRÜZSÜZ Bazı maddelere elimizle dokunduğumuzda pürüzlü yada düzgün olduğunu anlayabiliriz. Taşın, tuğlanın, toprağın, ağaç gövdesinin, zımparanın yüzeyi pürüzlüdür. Cilalı bir masanın, camın, toprağın, televizyon ekranının, yere döşenmiş seramiğin yüzeyi pürüzsüzdür. Ağaç gövdesi pürüzlüdür.