BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI MEVZUATTAKİ YERİ BEŞİKTAŞ REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ, 2013

SUNUM AKIŞI Yasal boyutuyla kaynaştırma uygulamaları ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) BEP nedir? BEP’in amacı nedir? BEP hazırlama aşamaları nedir? BEP Birimi kimlerden oluşur ve sorumlulukları nelerdir? Performans düzeyi, uzun dönemli ve kısa dönemli amaçlar ne demektir? Bireyselleştirilmiş Öğretim Programı (BÖP) nedir? Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları (Tanılara göre eğitsel düzenlemeler ve değerlendirmeler)

Yasal Dayanaklar 31.05.2006 tarihli Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (21.07.2012 tarihli değişiklik) 06.06.1997 tarihli 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 31.07.2009 tarihli Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği 02.09.2008 tarihli Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi

31. 05. 2006 TARİHLİ ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ (21. 07 31.05.2006 TARİHLİ ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ (21.07.2012 TARİHLİ DEĞİŞİKLİK) İlgili yönetmelik gereği eğitim-öğretimlerinin kaynaştırma yoluyla sürdürecek öğrencilerin eğitim-öğretim haklarından en üst düzeyde yararlanmalarını ve eğitimlerini tamamlamalarını sağlamak amacıyla, okul/kurumlara yerleştirmelerinin yapılması, destek eğitim odalarının ve/veya özel eğitim sınıflarının açılması, bunların ihtiyaçlarının belirlenmesi ve gerekli tüm tedbirlerin alınması Özel Eğitim Hizmetleri Kurullarının sorumluluğunda bulunmaktadır.

Kaynaştırma uygulaması yapılan okul ve kurumlarda ilgili yönetmeliğin 72. Maddesi gereğince Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi oluşturularak özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlanacaktır. Bu birimin görev ve sorumlulukları aynı yönetmeliğin 73. ve 74. maddelerinde belirtilen açıklamalar doğrultusunda yerine getirilecektir.

06.06.1997 tarihli 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Kararnamenin «Kaynaştırma» başlıklı 12. maddesinde «Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitimleri hazırlanan Bireysel Eğitim Planları (BEP) doğrultusunda akranlarıyla birlikte her tür ve kademedeki okul ve kurumlarında uygun yöntem ve teknikler kullanarak sürdürülür.» hükmü yer almıştır.

31.07.2009 tarihli Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği Yönetmeliğin 9. Maddesi gereği «Bakanlıkça hazırlanan eğitim programları esas alınarak özel eğitim gerektiren öğrencilere ilgi, istek, yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlanır. Bu öğrencilerin başarıları, okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili mevzuat hükümlerine göre belirlenir.»

Aynı ibare Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 24 Aynı ibare Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 24. Maddesinde «Bulunduğu okulun eğitim programını veya denkliği olan bir programı izleyen öğrencilerin başarıları, devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir. Ancak, değerlendirmelerde öğrencilerin BEP’leri dikkate alınır.» şeklinde belirtilmektedir.

PEKİ BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI (BEP) NEDİR? AMACI, BEP BİRİMİ, BEP HAZIRLAMA SÜREÇLERİ

BEP NEDİR? Bir özel eğitim programıdır. Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilmiş ve ailesi tarafından onaylanmış bu program; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanmıştır ve hedeflenen amaçlarda verilecek destek eğitim hizmetlerini içerir. Özel eğitim gerektiren öğrencinin, normal sınıf düzeyinde belirlenmiş beklentilerinden farklı olarak, belirlenen bir süre içinde öğrenme beklentilerinin, ihtiyaçlarının, ilgilerinin ve performansının bir özetidir. Normal okul programındaki değişiklikleri ve uyarlamaları içeren ve her özel eğitim gerektiren öğrenci için hazırlanan yazılı bir plandır. Özel eğitim gerektiren öğrencinin gelişimini gözlemek ve iletişim kurmak için öğretmenlere yardımcı olan bir araçtır. Okul personeli ve destek hizmetleri veren kişilerin birlikte geliştirdikleri, uygulandıkları ve gelişmeleri izledikleri bir plandır. Gerektiğinde düzeltilebilen ve değiştirilebilen esnek bir çalışma programıdır.

BEP’İN AMACI Çocuğun eğitsel değerlendirmesini yaparak, tüm gelişim alanlarındaki güçlü ve zayıf yönlerini ve gereksinimlerini belirlemek; aynı zamanda çocuğun tüm gelişim alanlarında sahip olduğu becerileri dikkate alarak uygun eğitim ortamlarına yerleştirmek ve çocukların uygun eğitim almalarını sağlamaktır.

OKULLARDA BEP HAZIRLAMA AŞAMALARI Okul müdürü ve görevlendireceği müdür yardımcısı başkanlığında BEP Geliştirme Birimi kurulur. BEP Birimi sene başında yapılan kurul toplantısında belirlenir. BEP’i BEP Geliştirme Birimi hazırlar. Öğrencinin eğitsel performansı belirlenir. Destek hizmetler ve eğitim ortamları belirlenir. Uzun Dönem Amaçlar ve Kısa Dönem Amaçlar belirlenir. Bu amaçlar doğrultusunda değerlendirme yapılır.

BEP BİRİMİ KİMLERDEN OLUŞUR? Okul Müdürü Sorumlu Müdür Yardımcısı Özel Eğitim Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Aile Öğrenci Okul Rehber Öğretmeni

BEP GELİŞTİRME BİRİMİ İLK TOPLANTISINDA NE YAPAR? Öğrencinin performansının değerlendirilmesi; Genel müfredata göre nerede olduğu Güçlü yanları Eğitimsel gereksinimleri Gereksinimlerin öncelikleri Öğrenme özellikleri Uzun dönemli ve kısa dönemli amaçların geliştirilmesi Destek hizmetlerin belirlenmesi Sorumlulukların belirlenmesi ve ilgili personelin bilgilendirilmesi Toplantı kayıtlarının tutulması Sonraki BEP toplantısı için öneriler.

ÖĞRENCİNİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Öğrencinin var olan performansı, onun yeterli ve yetersiz olduğu alanlar hakkında temel bilgileri oluşturur. Bu bilgiler onun eğitsel programını düzenlenmesine yardımcı olur. Uzun dönemli amaçların belirlenmesi ve uygulanması, var olan performansın doğru olarak belirlenmesine bağlıdır. Bireyin o anki performans düzeyi, öğretime hangi noktadan başlanacağının belirlenmesine hizmet eder.

UZUN DÖNEMLİ AMAÇLAR YA DA YILLIK AMAÇLAR Öğrenciden uzun bir zaman sonunda (bir öğretim dönemi ya da öğretim yılı gibi) edinmesini istediğimiz davranışlardır. Bu davranışlar öğrencinin bir dönemde, yıl sonunda ya da ünite sonunda başarmasını beklediğimiz beceriler ve özelliklerdir. Şu sorular, öğrenci için uzun dönemli amaçların belirlenmesine yardım eder. Yetersizliği nedeniyle genel program alanlarından hangisinde sorunu var? Yeterli olduğu program alanları nelerdir? Öğrenci öğretim yılı sonunda ne yapması gerekir? gibi. Öğrenciler için hangi amaçların seçileceği ve özel eğitim hizmeti alması eğitim gereksinimlerine göre belirlenir. Çocuğun var olan performans düzeyine göre yetersizlik ve yetersizliklerine göre; BEP'na kısa dönemli amaçların geliştirilmesine temel teşkil edecek ve öğrencinin yeterli ve yetersiz yanlarını ile ilgili uzun dönemli amaçları belirlenecektir. Genelde akademik yıl için bazı uzun dönemli amaçlar seçilmelidir. Seçilen uzun dönemli amaçlar, tüm öğretim programının temelini oluşturacaktır.

KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR Kısa dönemli amaçlar; öğrencinin var olan performans düzeyi ile uzun dönemli amaç arasında kalan ve daha kısa sürede gerçekleştirilen alt amaçlardır. Uzun dönemli amaçların genel olmasına karşın, kısa dönemli amaçlar daha özel ve ayrıntılıdır. Bu amaçlar hazırlanırken, Bireyin şu andaki performans düzeyinden, uzun dönemli amaçlara ulaşabilmesi için hangi aşamaları yerine getirmeli? Uzun dönemli amaca ulaşmak için öğrencinin ne yapmasını gerekli görüyorsunuz? Ya da Amaçlara ulaşmak için temel kilometre taşları nelerdir?" sorularına yanıt aranmalıdır. Kısa dönemli amaçlar, öğretim etkinliklerinin ve değerlendirme yöntemlerinin seçilmesine temel oluştururlar. Kısa dönemli amaçların belirlenmesinde amacımız, öğrencinin var olan performans düzeyi ile yıllık amaçlar arasında ölçülebilir gözlenebilir adımları planlamaktır.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM PLANI (BÖP) BEP’te öğrencinin belirlenen davranışları kazanması için öğrencinin ve öğretmenlerinin yapması gerekenleri ayrıntılı, belirgin ve açıkça ifade eden plandır. Günlük, haftalık ya da aylık olarak geliştirilebilir. BÖP’te işlenen amaçlar BEP’teki kısa dönemli amaçlardır. BEP’te yer alan uzun dönemli amaçlara ulaşmak için kısa dönemli amaçları nasıl öğreteceğimiz konusunda bize yol gösterecek plandır.

ÖRNEK: 10. SINIF COĞRAFYA DOĞAL SİSTEMLER ÜNİTESİ Performans Düzeyi Öğrenci bitki türlerini bilir. Bitki topluluklarını ve yetişme koşullarını bilir. Yer şekilleri kavramlarına sahiptir. İklim türlerini bilir. Uzun Dönemli Amaç Bitkilerin dağılışını bilir. Kısa Dönemli Amaçlar Bitki topluluklarının nasıl dağıldığını söyler. Bitki topluluklarının iklimle ilişkisini fark eder. Bitki topluluklarının yer şekilleri ile ilişkisini fark eder.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMINDA YER ALAN EĞİTSEL DÜZENLEMELER VE DEĞERLENDİRMELER

02.09.2008 TARİHLİ VE 3601 SAYILI KAYNAŞTIRMA YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI KONULU 2008/60 NUMARALI GENELGE Belirtilen yönetmelik maddelerinin yanı sıra bu genelgede, kaynaştırma uygulamasında olan öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem, teknik, ölçme araçları ve değerlendirme süresi, değerlendirme zamanı, değerlendirme aralıkları, değerlendirmeden sorumlu kişiler ve değerlendirmenin yapılacağı ortamın BEP Geliştirme Biriminin görüş ve önerileri doğrultusunda belirleneceği belirtilmiştir.

Ayrıca, kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde yetersizliklerinin türüne göre yapılacak düzenlemelerden şu şekilde bahsedilmiştir.

Yazma güçlüğü olan öğrenciler ve özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmesi sözlü, sözlü ifadede güçlük yaşayan öğrencilerin değerlendirilmesi ise yazılı olarak yapılacaktır. Yazılı ve sözlü ifade etme becerilerinde yetersizliği olan bireyler ise davranışlarının gözlemlenmesi yoluyla değerlendirilecektir.

Yazılı sınavlar öğrencilerin yetersizlik türüne, eğitim performanslarına ve gelişim özelliklerine göre çeşitlendirilecek, sınavlar kısa cevaplı ve az sorulu olarak düzenlenecektir.

Öğrenciler, yetersizliklerinden kaynaklanan güçlüklerini gidermek amacıyla sınavlarda uygun araç- gereç, cihaz ve yöntemlerden yararlandırılacaktır. İhtiyacı olan bireyler için yazılı sınavlarda refakat etmek üzere bir öğretmen görevlendirilecektir.

Görme yetersizliği olan öğrencilerin yazılı sınavlarda Braille (Kabartma) yazı olarak verdiği cevaplar sınavdan hemen sonra öğretmenin öğrenciye okutmasıyla değerlendirilecektir. Bu öğrenciler, çizimli ve şekilli sorulardan muaf tutulacak, az gören öğrenciler için sınav soruları kalın ve büyük puntolu hazırlanacaktır.

İşitme yetersizliği olan öğrenciler ilköğretim ve ortaöğretimde, istekleri doğrultusunda yabancı dil programlarındaki bazı bilgi ve becerilerin öğretiminden veya dersin tamamından muaf tutulacaktır.

Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler; dikkat, bellekte tutma ve hatırlama güçlükleri dikkate alınarak daha sık aralıklarla değerlendirilecektir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin değerlendirilmesi, bu öğrencilerin özellikleri dikkate alınarak daha sık aralıklarla ve kısa süreli sınavlarla yapılacaktır.

Kas ve sinir sistemi bozukluklarına bağlı motor becerilerde yetersizliği olan öğrenciler motor beceri gerektiren derslerin uygulamalı bölümlerinden istekleri doğrultusunda muaf tutulacaktır.

ÖNERİLER

9. SINIF SONRASI YAPILABİLECEK YÖNLENDİRMELER Ahşap Teknolojisi Alanı El Sanatları Teknolojisi Alanı Giyim Üretim Teknolojisi Alanı Konaklama ve Seyahat Hizmetleri Alanı Kat Hizmetleri Bölümü Plastik Teknolojisi Alanı Kalıpçılık

Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı Pastacılık Aşçılık Bahçecilik Alanı Kesme Çiçek Dalı Meyve Yetiştirme Sebze Yetiştirme Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri Hayvan Yetiştiriciliği Alanı

Bu alan ve bölümlerde de başarılı olamayan ve olamayacağına karar verilen öğrencilerin Açık Lise Mesleki Eğitim Merkezleri’ne yönlendirmeleri yapılabilir.