ÖDEMİŞ REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

HAYIR DİYEBİLMEK

BEN UYUYORUM                                   Bir gün Nasreddin Hoca şehire gelip, bir arkadaşıyla birlikte handa kalmış. Gece yarısı arkadaşı sormuş :   -Hocam, uyudunuz mu?    -Buyurun birşey mi var?    -Biraz borç para isteyeyim demiştim.    Nasreddin Hoca derhal horlamaya başlayıp :   -Ben uyuyorum! demiş.

Bir gün aldıklarını vermeyen komşusu hocadan ip ister Bir gün aldıklarını vermeyen komşusu hocadan ip ister. Hoca önce “Kusura bakma, veremem” der. Israrı devam edince de “İpe un sermişler” diye ekler. Komşusu “Aman Hocam, hiç ipe un serilir mi?” diye talebini sürdürür. En sonunda Hoca dayanamayıp der ki “İp benim değil mi? Vermek istemeyince ipe unda serilir başka şey de…”

" HAYIR " DİYEBİLMEK Anne babamızdan öğrendiklerimiz, yetiştirilme tarzımız kendi ihtiyaçlarımızdan çok başkaları tarafından sevilmek ve önemsenmek ihtiyacı ile onları memnun etmeye yönelik davranmamıza sebep olmuştur. Çevremizdeki ilişkide olduğumuz kişilerle çatışırsak; onların fikirlerine karşı çıkarsak bize kızacaklarına, bizden uzaklaşacaklarına inanırız ki bu durum bazen gerçekleşir. Kimi zaman risk altına girmek yerine duygularımız, seçimlerimiz, haklarımız konusunda diğerleriyle uyum içinde olmak daha kolay bir yol olarak görülür. Kendimizi, insanları devamlı memnun etmeye çalışan, davranışlarıyla onları doğru-yanlış sürekli onaylayan konumda bulduğumuzda da, taşıdığımız yüklerden şikayet etmeye başlarız. Kendimiz için talepte bulunmamak bu yaşamda değersiz olduğumuzu hissetmemize ve haklarımızı, duygularımızı, düşüncelerimizi savunamaz hale gelmemize yol açar.

‘Hayır’ diyebilmek öğrenilen ve öğretilebilen sosyal bir beceridir. Küçükken çok kolaylıkla ağızlardan çıkıveren ‘hayır’ büyüdükçe yerini ‘evet’lere bırakmaktadır. ‘Hayır’ demeyi öğrenmek için öncelikle neden, nerede, ne zaman, kime ve nasıl “hayır” denileceğinin bilinmesi gerekir. ‘Hayır’ demek için en etkili yöntem, kişinin ne istediğini bilmesi, seçim yapması, karar vermesi ve bunu karşıdakine net ve açık bir dille, etkin iletişimle aktarabilmesidir.

Neden ‘Hayır’ Demeliyiz? ‘Evet’, Her Zaman Doğru Cevap olmayabilir: Taşımakta zorlanılan görev ve yükümlülüklerin yanına bir de başkalarının yüklediği görevleri eklemek kişiyi daha fazla sıkıntıya sokabilir. Bu biriken sıkıntılar da daha sonraki dönemlerde kişiye daha çok zarar verici boyutlara ulaşabilir. ‘Hayır’ diyen birey kendine daha fazla vakit ayırabilir

Neden ‘Hayır’ Diyemeyiz? Onaylanmak ve beğenilmek insanın önemli ihtiyaçlarındandır. Zaman zaman, bu ihtiyacını karşılayabilmek için kişi, kendi isteklerini bir kenara atarak diğer insanların istek ve beklentilerini karşılamak adına onlara ‘evet’ der. Aksi takdirde beğenilmemekten, yalnız kalmaktan korkar. Hayır demenin sonuçlarının olumsuz olacağı ile ilgili, çoğunlukla abartılmış ve yanlış olan algılama ‘hayır’dan kaçınılmasına neden olur. Bazen kişi nasıl ‘hayır’ denileceğini bilemez ve çaresizce ‘evet’ der.

Neden ‘Hayır’ Diyemeyiz? ‘Hayır’ dememek bir çok kişi için, kendisi hakkında ‘bencil’, ‘kötü’, ‘düşüncesiz’ gibi yakıştırmaların yapılmasını engelleyici işlev görebilir.

Nasıl “HAYIR” Demeliyiz? İlk önce bizi rahatsız eden olumsuz duygular yasatan olay ve davranışı tanımlamamız gerekir. Söze “ben “diye başlayarak duygu ve düşüncelerimizin bize ait olduğunu vurgulamalıyız

Kuracağımız cümleler genellikle üç bölümden oluşur: 1- Olumsuz duyguları yasatan belli bir davranıs veya olayı tanımlamak, 2- O davranıs veya olayın bizim üzerimizde yarattığı etkiyi acıklamak, 3- O davranıs ve olayı nasıl yorumladığımızı (hissettiklerimiz, duygularımız) söylemekten oluşur.

Böylece duygularımızı içimize atıp zaman icinde birikmesini engellemiş oluruz. Aynı zamanda karsımızdaki kişi bizim nasıl etkilendiğimizden haberdar olur ve sağlıklı bir iletişim kurmuş oluruz.

Nasıl ‘Hayır’ Denir Kendinize sorular sorun. Kendi isteklerinizi belirlemek ve bunları hayata geçirmek için hangi seçimleri nasıl yapacağınızı öğrenin.  Ne istiyorum?  Beni neler mutlu eder?  Kimlerle birlikte zaman geçirmekten zevk alıyorum?  Nerede/nasıl davranmalıyım? 

Nasıl ‘Hayır’ Denir Direk ve açıkça hayır demek: Bazen en doğru yöntem hiçbir bahane yaratmadan, direk ve açık olarak hayır demektir. Eğer bir ya da birçok nedenden dolayı sizin için en doğru cevap hayır ise, hiçbir özür sunmadan, dürüstçe ve açık olarak hayır demelisiniz Yavaş yavaş ve açıklayarak hayır demek: Bazı durumlarda isteseniz bile evet demeniz sizin için yanlış olacağı için, isteğinizi belirterek ancak nedenlerini açıklayarak, karşı tarafı da elinizden geldiğince kırmadan hayır demeyi bilin. Özellikle iş hayatında direk ve açıkça hayır demenin zor olacağı birçok durumla karşılaşıyoruz hergün. Bu nedenle sakin bir şekilde size göre nedenlerini açıklayarak ve karşı tarafı kırmamaya çalışarak hayır demeyi bilin

Hayır diyememe durumundan kurtulmak için 9 yol 1. Önce anlamak sonra anlaşılmak! Muhatabınızı saygıyla dinleyin. Konuşmasını tamamlamasını bekleyin. Sözünü kesmeyin 2. Anlaşılabilmek için, dürüst, açık, net ve kararlı olun. İletişim esnasında saklambaç oynamayın. Yalnız dikkat edin! Ne şiş yansın, ne de kebap! Kırmadan, incitmeden nezaket içinde bu mesajı verebilmek de maharet; yoksa saldırganca öfkeyle ve kaba bir şekilde hayır demek de değil.

Hayır diyememe durumundan kurtulmak için 9 yol 3. Cevabınızı vermeden önce zaman isteyin. Kendinizi o an iyi ifade edemeyeceğinizi ya da olumsuz bir cevap vermekte çok zorlanacağınızı düşünüyorsanız; durun ve konu hakkında düşünmek için zaman isteyin. Böylelikle reddetme kararınızın gerekçelerini tespit etmek için fırsatınız olur. 4. Beden dilinizle de hayır deyin. Muhatabınızın gözlerinin içine bakarak kararlı bir ses tonuyla konuşun. Ne söylediğiniz kadar nasıl söylediğiniz de önemli. Bedeniniz siz konuşurken ne diyor? Gözleriniz, duruşunuz ve ses tonumuz söylediklerinizle uyumlu mu?

Hayır diyememe durumundan kurtulmak için 9 yol 5. Reddettiğiniz kişinin büyük bir hayal kırıklığına uğradığını seziyorsanız, serinkanlılığınızı muhafaza edin, mümkünse bulunduğunuz ortamı değiştirin. 6. Beyin jimnastiği yapın. Geçen hafta kaç kez “evet” dediğinizi listeleyin. Sizden istenen talepler karşısında tepkinizi ve sonraki durumunuzu irdeleyin. Tamam dediğiniz şeylerden ötürü kendinize kızgın mısınız? Darılmış, gücenmiş ya da içerlemiş hissediyor musunuz? Maddi ya da manevi kayıplarınız var mı? Değerlendirin.

Hayır diyememe durumundan kurtulmak için 9 yol 7. Yalana başvurmadan empatik ve sempatik bir şekilde de hayır deyin. Yalnız dikkat! Bazen uzun açıklamalar sınırlarımızın test edilmesine imkân tanır. Karar sizin! “Keşke yapabilsem. Ama prensip olarak kimsenin arabasını ödünç almam ve kendi arabamı da ödünç vermem.” “Bugün Ayşe’ye bakamayacağım için üzgünüm. Şu an çocuğunu bırakacağın bir yer bulmanın zor olacağının farkındayım ama bizim bugün için çok önceden kararlaştırılmış bir planımız var.”

Hayır diyememe durumundan kurtulmak için 9 yol 8. Bir öneri ya da alternatif sunabilirsiniz. Örneğin istenen şeyi gerçekten yapmak istiyor ama zamanınız müsait değilse, “Şu an bunu yapamam ama şu şartlar altında gelecek hafta yapabilirim” gibi… 9. İçsel konuşmanızı değiştirin. Hayır dediğiniz için kötü ve bencil bir insan olduğunuzu düşünüyorsanız bu hastalığa yakalanma ihtimaliniz yüksektir. Size “hayır” dedirtmeyen irrasyonel ve işlevsel olmayan düşüncelerinizi ve beklentilerinizi masaya yatırın.

Hayır demenin faydaları “Hayır” dediğinizde size daha fazla enerji ve vakit kaldığını, kendinize olan güven ve saygınızın arttığını, tüm kontrolün ve eğlenceli vaktin sizin elinizde olduğunu biliyor muydunuz? Etrafımızda durmaksızın talepler ve beklentiler uçuşuyor. Biz de bu uçuşmaların arasında kimi zaman bilincimizi doğru kullanamadan yanlış kararlar veriyoruz. Ya da pes edip ve belki de geçiştirmek için her şeye “tamam, evet” diyoruz. Halbuki “hayır” diyerek hem kendi enerjimizin, hem de yaptığımız işin sağlıklı olmasını sağlamış oluruz. Elbette herkese “hayır” demenizi söylemiyoruz. Ama belli süzgeçleri devreye geçirmenizi öneriyor. Eğer “hayır” diyememek gibi bir karakteriniz varsa size birkaç önerimiz var; Ama asıl “hayır” demenin neden bu kadar önemli olduğunu göreceksiniz.

Daha fazla enerji “Hayır” dediğinizde, yani işlerinizi eleyerek bazılarını üzerinize aldığınızda, nasıl bir enerji ve güç kazanacağınızı tahmin edemezsiniz. Kazanmak diyoruz; çünkü normal şartlarda her şeye evet deseydiniz sahip olacağınız enerjinin tümünü, bu kez az ve öz işe odaklanarak harcayacaksınız. Böylece hem daha sağlıklı, kuvvetli, motive, enerjik ve verimli olacaksınız

Daha fazla özgüven Hayır diyememenin en büyük nedenlerinden biri de özgüven eksikliğidir. Eğer her şeye evet diyorsanız – üstelik tersine inanıyor olsanız bile – onaylanmama, beğenilmeme korkunuz var demektir. Halbuki şöyle düşünün; başka birine hayır dediğinizde, kendinize evet demiş olursunuz. Dolayısıyla başkasına dediğiniz “hayır”ı kendinize yaptığınız bir iltifata dönüştürün ve özgüveninizi yeniden kazanın.

Daha fazla saygı Siz kimseyi kırmamak adına her şeye “evet” diyerek saygı gördüğünüzü düşünüyorsunuz ya; tamamen yanılıyorsunuz. Asıl – istediğinizde- “hayır” dediğinizde, yani kendi kararlarınızı kendiniz verdiğinizde karşınızdaki kişinin gözünde çok daha saygın bir konuma yerleşirsiniz. Belki bu “hayır” tavrınıza sinir olurlar, pek sevimli bulmazlar; ama emin olun içten içe saygı duyarlar. Daha da önemlisi; siz “hayır” dediğinizde, kendinize başkalarından daha fazla saygı duymuş olursunuz. Zaten siz kendinize saygı duyduğunuzda etrafınızdakilerin saygısı otomatik olarak oluşur.

Her Durumda Kullanılabilecek Hayır Cevapları Bazen kişinin sadece "hayır" demeye, kendinden bekleneni geri çevirmeye ihtiyacı vardır. Hayır demek gerektiğinde şu cümleler işinize yarayabilir: ·    Bunu tercih etmiyorum. ·    Bu benim sorumluluğum değil. ·    Ben bu şekilde çalışmıyorum. ·    Programım dolu. ·    Bu benim başımı belaya sokar. ·    Bunun uygun olduğunu düşünmüyorum. ·    Bu durum beni rahatsız ediyor. ·    Konumuzdan uzaklaşıyoruz, konumuza dönelim. ·    Seni bir başkasına yönlendirebilirim. ·    Hayır.

TEŞEKKÜRLER..