ÖĞRENMEDE REHBERLİK Doç.Dr.Sevgi Turan

Çerçeve Öğrenmeyi desteklemek için neler yapılabilir? Güdülenme stratejileri Öğrenme stratejileri Zaman ve çaba yönetimi

DEFNE Akademik ilgili Çalışma alanına ilgi duyuyor Alanında iyi olmak istiyor Açık akademik planları var Öğrendiği şeyler onun için önemli Derse hazırlık: Derse ilgili ön çalışmaları yaparak ve kafasında cevaplamak istediği sorular ile geliyor Derste bu sorulara yanıt arıyor ve bu yanıtlar yapılandırmakta olduğu bilgi için anahtar özellikleri oluşturuyor Öğrendiklerinin kendisi için önemini sorguluyor

DOĞU Üniversiteye özel bir alana merakı nedeniyle gelmemiş Belirli bir meslekte iyi olmak gibi bir arzusu yok Bir iş edinmek istiyor İlk tercihi olan alanda değil Hazır bulunuşluk düzeyi daha düşük Derse hazırlık: Derse hazırlıksız ve kafasında bir soru olmaksızın geliyor Sadece geçmek için yeterli en az çabayı sarf etmek istiyor Derste anahtar noktaları göremiyor, söylenen her şeyi not tutuyor Eğer herşeyi not alır ve ezberlerse sınavda sorun yaşamayacağını düşünüyor

Yüksek düzeyde katılım Defne Kuramsallaştırma Uygulama İlişkilendirme Açıklama Tanımlama Not-alma Hatırlama Doğu Pasif yöntemler Aktif yöntemler Düşük düzeyde katılım (Biggs J., 1999)

Akademik çalışmaları nasıl yönetebiliriz?

OLGU: DENİZ BİYOLOJİ ÇALIŞIYOR Perşembe akşamıydı ve Deniz ertesi gün olacağı Biyoloji sınavı için son hazırlıklarını tamamlıyordu. Geçen Pazar gecesi bu hafta Biyoloji sınavına nasıl çalışacağını planlamıştı. Ne öğrenmesi gerektiğini, nasıl çalışması gerektiğini ve her bir konuya çalışmayı ne zaman tamamlayacağını belirledi. Çalışmaya pazartesi başladı. Ana fikirleri genel olarak kavramaya ve öğrendiği önemli bilgileri hatırlamaya çalıştı. Okuduğu her bir bölümü kendi ifadeleri ile tanımladı, önemli bilgilerin altını çizdi ve olası soruların ne olabileceğini düşünerek kendi çalışma sürecini izledi.

OLGU: DENİZ BİYOLOJİ ÇALIŞIYOR Çarşamba gecesi çalışırken sınıfta tartışılan bağışıklık sisteminin hücreleri ve görevlerini açıklamada güçlük yaşadığını fark etti. Farklı hücreleri satırlara, özelliklerini ve görevlerini sütunlara yazarak bir tablo oluşturmaya karar verdi. Tablodaki bilgileri tamamladığında konu ile ilgili oluşturduğu soruları daha iyi yanıtlayabildiğini gördü.

OLGU: DENİZ BİYOLOJİ ÇALIŞIYOR Perşembe akşamı saat 7 gibi, Deniz odasında çalışırken oda arkadaşı yanında bir diğer arkadaşı ile birlikte kütüphaneden döndü. Arkadaşları birlikte hafta sonu tiyatroya gitmek için nasıl buluşacaklarını heyecanlı bir şekilde konuşmaya başladılar. Onlar bugün için çalışmalarını bitirmişlerdi. Deniz son bir saatlik çalışmasını tamamlamak üzere aşağıdaki çalışma salonuna gitmeye karar verdi. Arkadaşlarına saat 8 gibi pizza için döneceğini söyledi. Tekrar çalışmaya başladığında notları arasında anlamadığı bazı bilgiler olduğunu fark etti. Bu notları açıklamasını istemek için bir arkadaşını telefonla aradı.

OLGU: DENİZ BİYOLOJİ ÇALIŞIYOR Deniz 20 dakika kadar daha çalıştıktan sonra kendini yorgun hissetti ve az sonra yiyeceği karışık pizzasını düşünmeye başladı. Bu gece yarım saat daha çalışmaya ihtiyacı olduğu aklına geldi. Beş dakika kadar ara vermeye karar verdi ve çalıştığı yerden kalktı. Ardından masasına geri döndü ve çalışmasını tamamladı.

Deniz en uygun biçimde öğrenebilmek için neler yaptı?

Deniz en uygun biçimde öğrenebilmek için neler yaptı? Amaç ve eylem planını belirledi Çeşitli öğrenme stratejileri kullandı Öğrenmediğini fark ettiğinde öğrenme stratejisini değiştirdi Çalıştığı konuyu anlayıp anlamadığını izledi Çalışma ortamını düzenledi Güdülenme stratejisi kullandı. Yorulduğu ve motivasyonu düştüğünde ara verdi

Neden bazı öğrenciler diğerlerinden daha başarısız? Yapabilecekleri, öğrenmeleri ve güdülenmeleri ile ilgili yanlış inançları Etkili olmayan öğrenme davranışlarının/alışkanlıklarının farkında olmama Etkili öğrenme ve güdülenme stratejisini sürdürmede sorunlar Öğrenme ve çalışma davranışlarını/alışkanlıklarını değiştirmeye hazır olmama

Akademik çalışmaları nasıl yönetebiliriz? Kendinin mentorü olma

Akademik ortamda öz-yönetim nasıl gerçekleşir? Dembo, 2004

Amaç Belirleme Günlük görevler Orta dönem hedefleri Uzun dönem hedefleri Değerler Bunu nasıl yapabilirsiniz? Neyi başarmak/elde etmek istiyorsunuz? Neden önemli? Neden ulaşmak istiyorsunuz?

Amacın belirlenmesi ve tanımlanması Spesifik Ölçülebilir Eyleme yönelimli Gerçekçi Zamanlaması uygun

Amaç Belirleme Spesifik, olanaklı olduğu ölçüde ayrıntılı şekilde neye ulaşmak isteğinizi tanımlayan. Örnek: Bir sonraki matematik sınavından 80 almak istiyorum

Amaç Belirleme Ölçülebilir, açık bir şekilde değerlendirilebilecek Örnek: Sosyal bilgilerde “yaşadığım çevre” ünitesini okumak ve bu konu ile ilgili sorularının tümünü doğru yanıtlamak istiyorum.

Amaç Belirleme Eyleme yönelimli, kişisel özellikler yerine eylemlere odaklanan amaçlar Örnek: Dersten önce tüm ödevlerimi tamamlamak ve soruları yanıtlamak istiyorum

Amaç Belirleme Gerçekçi, ulaşabileceğiniz hedefler Örnek: Bu gece hareket ünitesi ile ilgili okunması gerekli iki bölümü okuyup soruları yanıtlamak istiyorum.

Amaç Belirleme Zamanlamaya uygun. Uzun erimli amaçları kısa erimde ulaşılabilecek amaçlara ayırma. Örnek: Bu dönem tüm derslerden sınavlarını A notu ile tamamlamak istiyorum.

Akademik ortamda öz-yönetim nasıl gerçekleşir? Dembo, 2004

Duyguların akademik performansta rolü nedir?

Duyguları etkileyen gerçekçi olmayan düşünceler Filtreleme: Olumlu yönleri yok sayarak olumsuz ayrıntılara odaklanma. Benden hoşlanmıyor. İki durumdan birini seçme: siyah ya da beyaz. Ya benim arkadaşım olursun ya da onun.

Duyguları etkileyen gerçekçi olmayan düşünceler Sınırlı kanıtlarla genellemeye gitme, abartma Beni hiç kimse sevmiyor. Düşünce okuma: Karşınızdaki söylemeden davranışını yorumlama Beni kıskandığı için böyle davranıyor.

Duyguları etkileyen gerçekçi olmayan düşünceler Katasfor: Felaket bekleme Ya okuldan atılırsam? Büyütme: Sorunu abartma. Bu ödevi asla bitiremeyeceğim

Duyguları etkileyen gerçekçi olmayan düşünceler Kişiselleştirme: Söylenenleri üzerine alma Bu sınıftaki herkes benden daha zeki Yapılması gerekenler: Bazı davranışları yapmadığında sinirlenme ve suçluluk duyma. Her zaman mutlu görünmeliyim

Duygu yönetiminde kullanılabilecek strateji nedir? Kendiyle konuşma/ İçsel konuşma

Kendiyle konuşma Durum: Fen sınavından düşük not alma

Kendiyle konuşma Durum ile ilgili düşünceler: Bu konuyu asla öğrenemeyeceğim. Çalışmanın ne yararı var Eğer yeterince çaba sarfedersem bu soruları doğru yanıtlayabilirim. Bir dahaki sefere daha farklı çalışacağım

Kendiyle konuşma Kendiyle konuşmanın oluşturduğu duygu: 1. Üzüntü ve kızgınlık 2. Güven

İçsel konuşmayı geliştirme İç sesini dinleme. Kendime ne söylüyorum? Bu diyalog yardımcı mı zarar mı veriyor? Olumsuz içsel konuşmanın biçimini belirleme Olumsuz olanları olumlular ile değiştirme Bir rehber geliştirme: Destekleyici olmak için hangi eylemlerin devamı gerekli?

Akademik ortamda öz-yönetim nasıl gerçekleşir? Dembo, 2004

ZAMAN YÖNETİMİ Zaman öldürücüler: Oyalanma Televizyon seyretme Arkadaş ziyaretleri Hayal kurma Bir görevin nasıl yapılacağını anlamaya çalışmak Enerji eksikliği gibi fiziksel sorunlar Çok fazla uyumak Diğer kişileri beklemek Telefonla konuşmak

Zaman Yönetimi Stratejileri Düzenli çalışma periyotları belirleme Bölünmeye engel olmayacak bir ortamda çalışma Görevleri 30-60 dakikada tamamlanacak dilimlere ayırma Kısa aralar verme Zamanı nasıl kullanacağınız konusunda açık olma

Zaman Yönetimi Stratejileri Uzun çalışma dilimleri için alternatif çalışma konuları belirleme Her bir görev için gerekli zamanı belirleme Öncelikli görevleri belirleme Yapmaktan hoşlanmadığınız görevleri ertelememe İşyükünü belirleme Yeni durumları çalışma takvimine kaydetme

Haftalık plan … Saat Pzt Salı Çarş Prş Cuma Cmt Pazar 6-7 8-9 9-10 11-12 …

Öncelik Listesi Görev/İş Öncelik sırası Tarih/Zaman

Akademik ortamda öz-yönetim nasıl gerçekleşir? Dembo, 2004

Fizik ve Sosyal Çevrenin Düzenlenmesi Dikkat: Odaklanma Çevredeki olayların farkındalığı ile ilgili seçici bir süreç Konsantrasyon: Yeniden odaklanma Alınan uyarıcı ve mesajlara sürekli yeniden odaklanma

Dikkat ve odaklanma sorunlarıyla başetme Zaman planının gözden geçirilmesi Çalışmayı bölebilecek şeylerin önceden belirlenmesi Ortaya çıkan engellerin içsel mi yoksa dışsal mı olduğunun belirlenmesi ve uygun strateji oluşturma Engel yoksa konsantrasyonu sürdürme için seçilen stratejinin uygulanması

Dikkat ve odaklanma sorunlarıyla başetme Çalışma boyunca konsantrasyonun izlenmesi Dikkat dağıldığında yeni bir strateji ile yeniden odaklanmaya çalışma Kısa bir ara verme Çalışma diliminin sonunda zaman planlamasında nerede olduğunu kontrol etme

Akademik yardım arama Yardıma ihtiyacı olduğunun farkında olma Vazgeçmek yerine yardım isteme Yardım arama biçimine karar verme Yardım edebilecek kişileri belirleme Neler isteyeceğini hazırlama Etkili grup çalışması önemli bir yardım sağlamadır.

Akademik ortamda öz-yönetim nasıl gerçekleşir? Dembo, 2004

Yazılı Bir Metinden Öğrenme Güzel okuma Önemli noktaları, temel fikirleri belirleme Bilgiyi özetleme Ötelemeye çalışma, ima edilenleri ve önerilenlerin doğurgularını belirleme Soru sorma Kavramayı izleme

Okuduğunu Kavrama ve Kalıcılık için Öğrenme Stratejileri Okuma öncesi sırasında sonrasında

Okuma Öncesi Okuma bölümünü öğrenme yardımı açısından gözden geçirme Bir bölümü okumaya başlamadan önce inceleme Bölüm sonu ve başında bulunan soruları, çalışma rehberlerini okuma

Okuma sırasında Okunan metnin okur ve yazar arasında bir karşılıklı bir konuşma olarak düşünme Soru sorma ve bunları yanıtlamak için metnin başlığına dönme. Sorunun yanıtı olabilecek önemli kelimelerin altını çizin. Düşük düzey soru-bilgi düzeyi Yüksek düzey soru-uygulama, analiz ve yeni bir durum geliştirme, değerlendirme

Okuma sırasında Altını çizme ve alıntılar yapma Kavramayı izleme. Okuduğumu ne kadar iyi anladım?

ETKİLİ DİNLEMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER (Etkili dinleme için engeller nasıl kaldırılır?) İyi bir dinleyici olamamak beş temel nedene dayanır. İlki, dinlemek çaba gerektirir. Bu sadece sessiz kalmaktan fazlasıdır. Gerçekten diğer kişiye yoğunlaşmak demektir. Aktif bir dinleyicide artan kan basıncı, daha yüksek nabız atışı ve daha fazla terleme görülür. İkincisi, günümüzde dikkatimizi cezbetmek için radyo, TV, filmler, bilgisayar, kitaplar ve dergiler vs. rekabet eder. Tüm bu gelen uyarıcılarla, uygunsuz gördüğümüz bilgileri dışarda bırakmayı gerektirir. İyi bir dinleyici olmamanın üçüncü bir sebebi ise diğer kişinin ne söyleyeceğini zaten bildiğimizi düşünmemizdir. Daha en başından tam bir anlayışa sahip olduğumuzu farz ederiz dolayısıyla konuşmaya hemen dalar ve müdahale ederiz, insanları duymak için gerekli zamanı tanımayız. Dördüncü sebep ise hız uçurumuyla ilgilidir - ne kadar hızlı konuştuğumuz ve ne kadar hızlı dinlediğimiz arasındaki fark -Ortalama bir kişi dakikada yaklaşık 135 ila 175 kelime konuşur fakat dakikada 400 ile 500 kelime anlar. İyi dinlemeyen bir kişi için bu; sonuçlara atlamak, rüyalara dalmak, bir yanıt planlamak ya da konuşmacıyla zihninde tartışmak için oldukça çok zaman demektir. İyi dinlememenin beşinci sebebi de bunu nasıl yapacağımızı bilmemektir. Bizler konuşmak, okumak ya da yazmaktan daha fazla dinleriz. …

Okuma sonrasında Belirlenen ya da eğitici tarafından verilen soruları yanıtlama Özetleme Anahatları belirleme Harita veya grafik ile temsil etme: Hiyerarşik yapılar, aşamalı dizilimler, matrisler, diyagramlar

Şema

Hiyerarşik yapılar kullanma Kavram haritaları

Tablo ve matrisler

Aşamalı Dizilimler Oral dönem Anal dönem Fallik dönem Gizil dönem Genital dönem Freud’a göre psikoseksüel gelişim dönemleri

Derste Öğrenme Not alma Dersten önce, sırasında ve sonrasında

Dersten Önce Dersten önce hazırlık okumalarını tamamlayın Daha önceki dersin notlarını gözden geçirin Derse gelirken gerekli materyali getirin Odaklanma güçlüğünüz varsa ön sıralara oturun Not sayfalarınıza tarih yazın ve numaralandırın

Ders Sırasında Dikkatle dinleme, temel ve destekleyici fikirlere odaklanan not alma: Tekrar ve vurgulara, tahtaya yazılanlara, tanım ve listelemelere, önemli komutlara dikkat Kelime ve kısaltmalar kullanma Bölünmüş formlar kullanma (sorular ve temel fikirler için) Başka bir konu tartışıldığında notlar arasında boşluk bırakma

Kalp vücudun neresindedir? Kalbin boşlukları nelerdir? Kalbin farklı boşluklarının işlevleri nelerdir? Kalp kapakları ve yerleri nelerdir? Kapaklar zarar görürse ne olur? Biyoloji-Kalp Kalp- göğüs ön duvarı arkasında, iki akciğer arasındadır. Kas dokusundan oluşur. Görevi kanı pompalamak Kalp Boşlukları Sağ ve sol kulakçık: Toplar damarlardaki kanı toplar ve karıcığa boşaltır Sağ ve sol karıncık:Kanı aorta iter  Kalp Kapakları Triküspit kapak: Sağdaki kulakçık ve karıncığı ayırır Mitral kapak: soldaki kulakçık ve karıncığı ayırır Aort kapağı: Kalbin sol karıncığı ile aort damarının başlangıcı arasında Pulmoner kapak: Sağ karıncık ile pulmoner damar arasında Eğer kapaklar zarar görürse kalbin kan pompalama etkinliği azalır. Bu kişilerde kalp atımlarında anormallik ve kalp büyümesi görülür

Dersten sonra Hatırlananlarla eksik notları tamamlama Derste anlaşılmayan noktaları sorma Soru belirledikten sonra nota geri dönerek bu soruyu yanıtlayan anahtar kavramları belirleme Hatırlamayı kolaylaştıracak kavramları okuma Notları kapatarak soruları yanıtlamaya çalışma Dersi özetleyen bir soru/lar yazma

Öğrenme Stratejileri Çalışmaları Öz-düzenleyici öğrenme stratejilerini kullanan öğrencilerin başarı düzeyleri daha yüksektir (Pintrich & De Groot 1990; Pokay & Blumenfeld Phyllis 1990; Ray et al. 2003; Ruban & Reis 2006)

Tartışma Kendi derslerimizde öğrencilerin çalışmalarını yönetebilmesini nasıl geliştirebiliriz?

Teşekkürler... sturan@hacettepe.edu.tr sevgigunalturan@gmail.com