AVRUPA BİRLİĞİ BT PROGRAMLARI VE TÜRKİYE Prof. Dr. Namık Kemal PAK TÜBİTAK Başkanı

Avrupa Birliği’ni oluşturan “Tek Avrupa Senedi” Topluluğun Araştırma ve Teknolojik Geliştirme alanındaki bütün etkinliklerini Çerçeve Programları ile yürütmesini öngörmektedir. (Madde 130i) ÇERÇEVE 1, 1984-1987 ( 3,750 mEuro) ÇERÇEVE 2, 1987-1991 ( 5,396 mEuro) ÇERÇEVE 3, 1990-1994 ( 6,600 mEuro) ÇERÇEVE 4, 1994-1998 (11,879 mEuro) ÇERÇEVE 5, 1998-2002 (14,960 mEuro)

Helsinki Zirvesi Başkanlık Bildirgesi, Madde 12 Türkiye, başlamış olan adaylık statüsü sürecinde “Topluluk programlarına ve ajanslarına ve katılım süreci bağlamında aday devletler ile Birlik arasındaki toplantılara katılma imkanına da sahip olacaktır”.

AB Araştırma ve Teknolojik Geliştirme programlarına katılımları AB adayı ülkelerin AB Araştırma ve Teknolojik Geliştirme programlarına katılımları tam üyelik yolunda önemli bir adımdır. (15 Şubat 1999, IP/99/109)

çerçeve programlarına tam olarak katılabilmek Aday ülkeler, çerçeve programlarına tam olarak katılabilmek ve projelere finans desteği alabilmek için, GSYİH ile orantılı bir katılım payı ödemek zorundadırlar. Yürürlükte olan 5. Çerçeve Programı için Türkiye’nin ödemesi gereken miktar, AB’nce belirlenen formüle göre 1998-2002 dönemi süresince, 320 Milyon Euro civarındadır.

“Avrupa Araştırma Alanı” felsefesine dayanmaktadır. 2002-2006 yılları arasında yürürlüğe konulacak olan 6. Çerçeve Programı, üye ülkelerin ulusal bilimsel araştırma faaliyetleri ile AB’nin bu alandaki faaliyetlerini bütünleşik bir yapı içerisinde ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürmeyi temel alan “Avrupa Araştırma Alanı” felsefesine dayanmaktadır.

6. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun AB’ye İlişkin Kararları Türkiye’nin AB’nin Araştırma ve Teknolojik Geliştirme alanındaki Çerçeve Programlarına 6. Çerçeve Programından itibaren katılımına ilişkin prosedürlerin tamamlanması için Dışişleri Bakanlığı ve/veya AB Genel Sekreterliği’nin görevlendirilmesi; gerekli katkı payının tahsisi ve ödenmesi hususunun Maliye Bakanlığı ve DPT’ce, bütçe hazırlık çalışmaları sırasında dikkate alınması;

6. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun AB’ye İlişkin Kararları Avrupa Birliği’nin Türkiye’nin katılımına açtığı, sınırlı süreli, Eğitim Programlarından SOCRATES, LEONARDO, YOUTH (GENÇLİK) ve ileride olabilecek benzeri kapsamdaki programlardan etkin bir şekilde faydalanmak için alınması gereken tedbirlerin oluşturulması amacıyla, Türkiye’de beşeri gücün yetiştirilmesinden sorumlu kurumlar olan MEB, YÖK, TÜBİTAK ile AB Genel Sekreterliği’nin, Başbakanlığa sunulmak üzere bir rapor hazırlamaları;

6. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun AB’ye İlişkin Kararları AB müktesebatına uyum ile idari yapı değişikliklerinin gerektirebileceği bilimsel ve teknolojik araştırmaların AB’nce Türkiye’ye tahsis edilen idari fonlar kullanılarak, TÜBİTAK tarafından öncelikli olarak yaptırılması; TÜBİTAK’ın bilimsel ve teknolojik araştırma gerektirecek konuları ilgili kurumlar koordinasyonu ile tespit ederek, bu alanlara yönelik çalışmaları her bir araştırma faaliyetini ilgilendiren kurumla işbirliği halinde yürütmesi.

Bölüm 4.18 Bilim ve Araştırma AB Ulusal Programı Bölüm 4.18 Bilim ve Araştırma B+T politikalarının yürütülmesi ve organizasyonu alanında en önemli kuruluş TÜBİTAK’tır (Madde 1.a, 3. paragraf). AB’nin uygulayacağı ve gelecekteki Çerçeve Programlarda ilgili kurum ve kuruluşları bilgilendirip yönlendirme görevi de TÜBİTAK’a aittir (Madde 1.a, 5. paragraf).

BTYK, uluslararası ortak araştırma projelerinde Türkiye’nin yer alabilmesi için gerekli fon desteğinin sağlanarak yol gösterici ek mekanizmalar geliştirilmesi ve AB Çerçeve Programlarında odak kuruluş olarak TÜBİTAK’ın görevlendirilmesi kararını almıştır. (Karar No:1997 / 18)

1999’da konunun finansman boyutunu çözmek üzere, 2001 mali yılından başlayarak AB Çerçeve Programı kapsamındaki projelere katılım için her yıl TÜBİTAK Bütçesi’ne gerekli ödeneğin konulması hususunda ek karar alınmıştır. ( Karar No 1997 /18’e ek)

13 Aralık 2000’de gerçekleştirilen 6. Toplantıda ise 6 13 Aralık 2000’de gerçekleştirilen 6. Toplantıda ise 6. Çerçeve Programı’ndan başlayarak AB-BT Programları’na katılım kararı alınmıştır. (Karar No: 2000 / 2)

VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, 1216 numaralı paragrafta yer alan “AB ile teknolojik işbirliği imkanları azami ölçüde değerlendirilecektir” cümlesi bağlayıcı bir hükümdür. Bir yıl önceki VII. Planın 2000 Yılı Uygulama Programı’nda, Avrupa Birliği’nin Bilim ve Teknoloji Çerçeve Programlarına Türkiye’nin daha etkin katılımına ilişkin çalışmaların hızlandırılması konusunda TÜBİTAK sorumlu kuruluş kılınmıştır.

Turkish Participation to European Commission 5th Framework IST Programme

The European Commission IST Programme, and the TÜBİTAK R&D Grants to Academia and Industry Programmes will finance joint research undertaken in the information Society Technology Programme of the European Commission 5th Framework Programme. The European Commission finances the participants from EU and Associated Countries, while TÜBİTAK finances the Turkish industrial and academic participants in successful IST project proposals involving EU and Turkish partners. The level of funding for Turkish participants will depend on TÜBİTAK rules. The TÜBİTAK contribution will be in accordance with the 4th November 1998 government decree on R&D Grants to industry as well as TÜBİTAK practice. Turkish universities and research institutes can also receive TÜBİTAK funding.

DGINFSO will require participants in such projects to refer to TÜBİTAK in their proposal sent to the European Commission and will inform TÜBİTAK about the reception of proposals involving Turkish participants. Once an IST/RTD proposal is selected through the EC selection mechanism, the Turkish eligible participants in such an IST proposal will receive funding from TÜBİTAK on the basis of financial evaluation. TÜBİTAK will provide a roster of Turkish scientific experts for evaluation process undertaken by the EC IST Programme.

Rules for ownership, publicity and exploitation of results and transfer of technology will be as in the applicable EC IST Programme contracts. DGINFSO and TÜBİTAK will publicise this scheme extensively through their web sites (http://tubitak.gov.tr and http://www.cordis.lu/ist) and publications. TÜBİTAK will support and co-ordinate all IST activities in Turkey and will act as a contact point (uidb@tubitak.gov.tr) for this arrangement. Unit DGINFSO/F4 will monitor the DGINFSO contributions and its implementation. This arrangement is signed on February 20, 2001.

EU Programmes on Education and Youth

EU Programmes on Education and Youth SOCRATES LEONARDO DA VINCI YOUTH TEMPUS programmes managed by DG Education and Culture

SOCRATES II European Community action programme in the field of education Duration: 1 January 2000 - 31 December 2006 Budget: 1,850 mEuro over seven years  Managed by National Agencies in each of the participating countries

SOCRATES II European Community action programme in the field of education Actions 1. Comenius: school education 2. Erasmus: higher education 3. Grundtvig: adult education and other educational pathways 4. Lingua: learning European languages 5. Minerva: information and communication technologies (ICT) in education 6. Observation and innovation of education systems and policies 7. Joint actions with other Community programmes 8. Supplementary measures

SOCRATES II European Community action programme in the field of education Participating countries 15 EU Member States 3 EFTA countries: Iceland, Liechtenstein and Norway 10 associated countries: Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Romania, Slovakia, Slovenia Cyprus Malta Turkey

SOCRATES II European Community action programme in the field of education Supports European cooperation in all areas of education Helps fund a wide range of partnership and exchange schemes, including grants to study, teach, follow a training course or get work experience abroad. Open to everyone in the education sector who is interested in innovative European projects and networks designed to improve teaching and learning. Second phase of the programme will run for seven years (2000-2006 - Socrates II)

SOCRATES II European Community action programme in the field of education Objectives to strengthen the European dimension of education at all levels to improve the knowledge of European languages to promote cooperation and mobility throughout education to encourage innovation in education to promote equal opportunities in all sectors of education.

Youth Programme Participating countries 15 EU Member States 3 EFTA countries: Iceland, Liechtenstein and Norway 10 associated countries: Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Romania, Slovakia, Slovenia Cyprus Malta Turkey Duration: 1 January 2000 - 31 December 2006 Budget: 520 mEuro for 2000-2006

Youth Programme Actions are: Action 1 Youth for Europe Action 2 European Voluntary Service Action 3 Youth Initatives Action 4 Joint Actions Action 5 Support measures There are National Agencies for theYOUTH programme in the thirty program Countries wich assist with the promotion and implementation of the programme at national level. These are the 15 European Union Member States, and subject to agreements with the Community (1), countries that are candidates for accession to the European Union, and EFTA countries that are members of the European Economic Area.

Youth Programme A new programme including the old Youth for Europe and European Voluntary Service programmes Gives young people from the age of 15 upwards the chance to broaden their horizons and develop their sense of initiative through projects at hom or abroad. While it provides structured European cooperation between youth organisations, local authorities, project leaders and others professionally concerned, the programme above all provides opportunities for mobility and informal learning to young people themselves.

LEONARDO DA VINCI II Community Vocational Training Action Programme Participating countries 15 EU Member States 3 EFTA countries: Iceland, Liechtenstein and Norway 10 associated countries: Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Romania, Slovakia, Slovenia Cyprus Malta Turkey Duration: 1 January 2000 - 31 December 2006 Budget: 1,150 mEuro for 2000-2006

LEONARDO DA VINCI II Community Vocational Training Action Programme Objective to use transnational cooperation to improve quality, foster innovation and promote the European dimension of vocational training systems and practices. Measures 1. Mobility 2. Pilot projects 3. Language competencies 4. Transnational networks 5. Reference materials Plus Joint actions with other programmes (i.e. Socrates II, Youth)

LEONARDO DA VINCI II Community Vocational Training Action Programme the EU’s vocational training programme, responding to the demand for new skills and continuing training provides opportunities for apprenticeship and career development abroad in Europe priorities are: employability partnership social inclusion adaptability and entrepreneurship new technologies ‘transparency’: better ways to make sure that people’s skills and qualifications are widely recognised.

Tempus Programme This programme also provides EU assistance and cooperation in higher education with Central and Eastern European countries, the Balkans, former Soviet Union countries and Mongolia, helping to consolidate economic reform and democracy. Turkey does not participate.

Turkey’s participation to Education and Youth Programmes From these programmes, Socrates, Leonardo da Vinci and Youth programmes were opened to Turkey in 1999. But in order them to be operational the establishement of a “National Agency” is required. Studies for the establishment of the National Agency is carried out with the participation of various organizations, by the coordination of the Undersecretariat of the State Planning Organisation. These organisations are: Min. of Foreign Affairs, Min. of Justice, Min. of Finance, Min. of National Education, State Personnel Directorate, Council of Higher Education, General Directorate of Youth and Sport, TÜBİTAK and KOSGEB.

Turkey’s participation A draft law which is submitted to the Prime Ministry was prepared. At the last meeting, held on 13 February 2001 at the State Planning Organisation, it was decided that; “Until the establishment of the National Agency, these programmes will be coordinated by the General Secreteriat for the European Union”

AB Gençlik ve Eğitim Programlarından Sorumlu Ulusal Ajans Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı Kuruluş ve Amaç: “… AB gençlik ve eğitim programlarının Türkiye’de duyurulmasını, bu programlara katılım çalışmalarının koordinasyonunu, yürütülmesini, izlenmesini ve bu faaliyetlerin denetimini yapmak; sonuçların değerlendirilerek yayımlanmasını ve AB Komisyonu’na rapor halinde sunulmasını sağlamak; bu programlar hakkında AB Komisyonu ile gerekli görüşmeleri yapmak ve sözleşmeleri imzalamak üzere, ...” Teşkilat Yapısı: Eğitim ve Gençlik Yürütme Kurulu ile üç Daire Başkanlığı ve bir Personel, İdari ve Mali İşler Müdürülüğü’nden oluşur. Ulusal Ajans merkezi Ankara’dadır.

Web sites http://europa.eu.int/comm/education/socrates.html http://europa.eu.int/comm/education/leonardo.html http://europa.eu.int/comm/education/youth.html http://europa.eu.int/comm/education/tempus/home.html

Ulusal Program’ın 17. bölümü olan “Bilim ve Araştırma” başlığı altında, “Hükümetimiz AB çerçevesinde başlatılan ve yürütülmekte olan E-Avrupa girişimini desteklemekte ve bu girişime katkıda bulunmak istemektedir. Türkiye’de Bilgi Toplumu oluşturmak amacıyla E-Türkiye girişimini başlatıp, yönlendirmeyi ve Avrupa Birliği’ndeki çalışmalarla eşgüdümü sağlayacak bir kurumsal yapıyı, ilgili özel sektör, akademik çevreler, sivil toplum örgütleri ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde oluşturmayı hedeflemektedir.” denilmektedir.

Avrupa Komisyonu tarafından Aralık 1999 tarihinde kabul edilen E-Avrupa Girişimi, Avrupa’yı dünyadaki en dinamik ve rekabet gücü yüksek pazar haline getirme amacına yönelik olarak, özellikle internet alanında yeni ekonomi için gerekli altyapıyı kurmayı hedeflemektedir.

Girişim bu hedefe yönelik üç temel amaç belirlemiştir: Daha ucuz, daha hızlı ve daha güvenli internet; İnsan kaynağına yatırım; İnternet kullanımını özendirmek.

Bu amaçla 2002 tarihine kadar sürecek bir eylem planı hazırlanmış ve bu eylem planı çerçevesinde özel hedefler ve hedeflere yönelik ölçüm kriterleri belirlenmiştir.

E-Avrupa Girişimi’nin aralarında bizim de bulunduğumuz aday ülkelere yayılması amacıyla planlanan E-Avrupa+ Girişimi için hazırlık çalışmaları halen devam etmektedir.

Bu girişim, E-Avrupa Girişimi’ni temel alarak aday ülkelerin Bilgi Toplumu olma yolundaki çabalarına da katkıda bulunacaktır.

Dışişleri Bakanlığı koordinasyonu altında ülkemizde konuyla ilgili tüm kurumların katılımıyla ortak bir görüş oluşturma çalışmaları halen devam etmekte, sekreterya görevini TÜBİTAK yürütmektedir. Bu çalışmaların sonuçları AB yetkilileri ile yapılan temaslarda dile getirilerek, ülkemizin 15-16 Haziran tarihlerinde Göteburg’da yapılacak olan AB Zirvesi’nde resmen açıklanacak olan E-Avrupa+ Girişimi’nin resmi bir üyesi olması sağlanacaktır.

E-Avrupa+ Girişimi’nin hedefleri: Objective 0: Accelerate the putting in place of the basic building blocks for Information Society a) Accelerate and complete the liberalisation of the telecommunication sector b) Transpose and implement the acquis relevant to the Information Society

2003 yılında ses’te tekel kalkınca telekomda liberalizasyonun ne ölçüde gerçekleşeceği henüz belli değildir. Liberalizasyon sektöre rekabet getirecek ve fiyatlarda ciddi düşüşler olabilecektir (pek çok ülkede yaşanan bu gelişme bizde de GSM sektöründe yenilerde yaşanmış ve savı doğrulamıştır). Toplumsal menfaat liberalizasyondadır

Objective 1: A cheaper, faster, secure Internet a) Cheaper and faster Internet access b) Faster Internet for researchers and students c) Secure networks and smart cards

Akademik Internet, Türkiye’nin yetişmiş insan açığını hızla kapatarak, Avrupa Birliği’ne entegrasyonda ihtiyaç duyulacak kadroların yetiştirilmesinde çok önemli rol oynayacaktır. TÜBİTAK-TUENA Raporu’nda öngörülen ve ulaşmak için olanaklarımızı seferber ettiğimiz hızlar bile Avrupa standardının çok altındadır. Örneğin, AB ülkeleri içinde Internet Hatları kapasitesi açısından en zayıf durumda olan Yunanistan’da dış bağlantı kapasitesi 189 Mbit’dir. Avrupa Akademik Ağı’nın 2001 yılındaki planlanan hızı ise 2500 Mbit'dir.

Objective 2: Investing in people and skills a) European youth into the digital age b) Working in the knowledge-based economy c) Participation for all in the knowledge-based economy

Objective 3: Stimulate the use of the Internet a) Accelerating e-commerce b) Government on-line:electronic access to public services c) Health online d) European digital content for global networks e) Intelligent transport systems

eEurope+ Monitoring and Benchmarking Indicators List To enable comparison of data for monitoring and benchmarking, the Prime Ministers of the Candidate countries will adopt for eEurope+ the same indicators selected by the EU-15 for eEurope.

Accelerating the basic building blocks of Information Society 1. Percentage of households that have fixed telephone services. 2. Percentage of households that have a form of telecommunications that is capable of providing access to the Internet.

Cheaper, faster Internet 1. Percentage of population who regularly use the Internet 2. Percentage of households with Internet access at home 3. Internet access costs

Faster Internet for researchers and students 4. Speed of interconnections and services available between and within national research and education networks (NRENs) within EU and world-wide

Secure networks and smartcards 5. Number of secure servers per million inhabitants 6. Percentage of Internet-using public that have experienced security problems

European youth into the digital age 7. Number of computers per 100 pupils in primary/secondary/tertiary levels. Number of computers connected to the Internet per 100 pupils in primary/secondary/tertiary levels 9. Number of computers with high speed connections to the Internet per 100 pupils in primary/secondary/tertiary levels 10. Percentage of teachers using the Internet for non-computing teaching on a regular basis

Working in the knowledge-based economy 11. Percentage of workforce with (at least) basic IT training 12. Number of places and graduates in ICT related third level education. 13. Percentage of workforce using telework

Participation for all in the knowledge-based economy 14. Number of Public Internet Points (PIAP) per 1000 habitants 15. Percentage of central government websites that confirm to the WAI accessibility guidelines at level A

Accelerating e-commerce 16. Percentage of companies that buy and sell over the Internet

Government on-line 17. Percentage of basic public services available on-line 18. Public use of government on-line services-for information/for submission of forms 19. Percentage of public procurement which can be carried out on-line

Health on-line 20. Percentage of health professionals with Internet access 21. Use different categories of web content by health professionals

European digital content for global networks 22. Percentage of EU web sites in the national top 50 visited

Intelligent Transport Systems 23. Percentage of the motorway network (vs. total length of network) equipped with congestion information and management systems

AVRUPA BİRLİĞİ BT PROGRAMLARI VE TÜRKİYE Prof. Dr. Namık Kemal PAK TÜBİTAK Başkanı