T.C ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ KAZIM KARABEKİR EĞİTİM FAKÜLTESİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ GRUBUN ADI: SAMSUN GENÇLİK GRUP ÜYELERİ: Hande BAYRAK , Şerife HATİPOĞLU ÖDEV KONUSU: Gelişimle İlgili Temel İlkeler-Gelişim Görevleri ve Fizyolojik Gelişim KAYNAK: Eğitim psikolojisi Editör: Yaşar Özbay / Serdar Erkan Eğitim psikolojisi( Gelişim-Öğrenme-Öğretim Editör: Binnur YEŞİLYAPRAK) DERS SORUMLUSU: Arş. Gör. Ceyhun OZAN ERZURUM,2010

GELİŞİM İLKELERİ Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur. Kalıtımla anne ve babadan çocuğa bazı yetenek ve özellikler geçer. Bu yetenek ve özellikler çevrenin etkisiyle ortaya çıkar. Büyüme ve gelişme, baştan ayağa ve içten dışa doğru gelişir. Baş gelişimi döllenmeden itibaren bedenin diğer kısımlarına göre daha hızlıdır. Bunun sonucu olarak bebekler önce başlarını dik tutmayı öğrenir, en sonrada yürümeyi öğrenir. Önce iç organlar daha sonra da eller ve kollar gelişir.

Gelişim genelden özele doğru olur Gelişim genelden özele doğru olur. Döllenmeden sonra insanın genel görünümü ortaya çıkar, daha sonra da diğer ayrıntıları gelişir. Gelişim süreklilik gösterir. Gelişim döllenmeden ölüme kadar süren bir süreçtir. Gelişim belli evrelerde gerçekleşir. Gelişimin hızı her yaşta aynı değildir. İnsanlar her gelişim evresinde diğer gelişim evrelerinden daha değişik hızla gelişirler. Örneğin; çocuk doğum öncesi dönemde doğum sonrasına göre daha hızlı büyür.

Gelişim değişik alanlarda nöbetleşerek gerçekleşir Gelişim değişik alanlarda nöbetleşerek gerçekleşir. Bazı dönemlerde bir gelişim alanı hızlanırken, diğerleri duraklayabilir. Örneğin; doğumdan sonraki bir buçuk yılda bedensel gelişim diğer gelişim alanlarına göre çok daha hızlıdır. Gelişim alanları birbirleriyle ilişkilidir. Gelişim fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal alanlarda bir bütün olarak ilerler. Bir alandaki gelişim diğer alandaki gelişimi de etkiler.

Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır. Her bireyin gelişim süreci farklıdır. Aynı anne babadan doğan çocukların bile kalıtımla sahip oldukları özellikler farklıdır. Her bireyin içinde yaşadığı çevre ayrılık gösterir. Bunun sonucunda bireylerin gelişim biçimleri de değişik olur.

FİZİKSEL GELİŞİM

DOĞUM ÖNCESİ FİZİKSEL GELİŞİM Bu dönemde ki gelişim hızı hayatın hiçbir döneminde olmadığı kadar yüksektir. Doğum öncesi dönem 3’e ayrılır. 1.Zigot (dölüt) Dönemi: Kadın üreme hücresi yumurta (ovum), erkek üreme hücresi olan sperm tarafından döllendikten sonraki 15 günü kapsamaktadır. Bu süre içerisinde dölüt bölünerek hızla büyümeye başlar. Dönemin sonunda rahim duvarına yapışan dölüt tüm oksijen ve besin ihtiyacını anneden karşılar ve bu aşamadan sonra embriyo adını alır. 2.Embriyo dönemi: Üçüncü haftadan dokuzuncu haftaya kadar olan döneme denir. Bu dönemim sonunda organizma insan adını alabilir çünkü kalp atışı başlamış, organlar belirginleşmiş ve iç organlar biçimlenmiştir. 3.Fetus Dönemi: Dokuzuncu hafta ya da üçüncü ayın başından itibaren doğuma kadar ki devrede anne karnında ki organizmaya fetus adı verilir. Kıyas yapıldığı taktirde zigot ya da embriyo dönemindeki kadar büyüme hızına rastlanmasa da doğum sonrasında ki büyüme hızına karşın daha hızlıdır.

Bedensel Gelişim ve Büyüme Bedensel büyüme ve gelişmenin bireyin kişiliği üstünde çok büyük bir etkisi vardır;çünkü karmaşık bir sistem olan bedensel yapı,insanın yaşaması için gerekli olan tüm işlevler ve davranışları için bir temel oluşturur.Dolayısıyla bedensel büyüme ve gelişme bireyin tüm olarak gelişmesini de etkiler.Kişilikte bu etkileşim sonucu oluşur.

Devinsel(psiko-motor) gelişim Çocuğun tüm organlarını kullanmada hız kazanmasına,beden organları arasında eş güdüm sağlamasına,ve onları denetim altına almada becerikli duruma gelmesine devinsel gelişim denir. Devinsel gelişme bazı yeterliklere dayanır; -Eşgüdüm:Beden organları arasında bir uyum olmasıdır.Bu uyumun gelişmesi olgunlaşma ve alıştırmalara bağlıdır. -Güç: Her psiko-motor etkinlik belli bir gücü gerektirir.Bebeğin gücünün artması kemiklerin,kasların büyümesine ve bedenin olgunlaşmasına bağlıdır. -Tepki ve Hız: Tepki,uyarıcıya verilen yanıttır.Bir kimsenin bir uyarıcıya karşılık vermesine kadar geçen zamana tepki hız denir.

-Dikkat: Psikofizik enerjinin bir noktada toplanması,yoğunlaştırılmasıdır.Bireyin yaptığı işlerde dikkatin önemli bir yeri vardır.İnce ve hızlı yapılan işlerde bu önem daha da artar. -Denge: Devinsel etkinliklerin bir çoğu bedenin dengeli bir biçimde durmasını gerektirir.Örneğin;bisiklet kullanmada olduğu gibi. -Esneklik: Beden devinsel etkinliklerde esnekliğe gereksinim duyar.Küçük yaşlarda beden çok esnektir.Yaş ilerledikçe bedenin esnekliği kaybolur.

Aylara göre devinsel gelişim Davranışlar 1-2 Saniyelik sürelerle baş kaldırma,Refleksler ve kolları ve başı kaldırmak. 3-4 Nesnelere vurulur,baş dik tutulur,eller izlenir,kucakta destekle oturur. 5-6 İstemli dönüşler.Oyuncakla oynama,nesneleri avuçla yakalamak. 7-8 Desteksiz oturmak.Kollardan tutulduğu müddetçe ayakta durmak. 9-10 Tutunarak ayakta durma,kendi kendine oturma ve emekleme. 11-12 Tutunarak yürüme,eğilme,kalem tutma,karalama,tutunarak kalkmak. 13-14 Yardımsız ayakta durmak,yürümek.Nesneleri tutmak,basamak tırmanmak. 15 Ellerinde yardımıyla merdiven çıkmak.

OKUL ÖNCESİ DÖNEM Bedensel büyüme ve gelişim Okul öncesi dönemde büyüme ve gelişme diğer yaşam dönemlerine göre daha hızlıdır.Okul öncesi dönemde bedensel gelişme hızı bebeklik dönemine oranla yavaşlar.Çocuğun yaşı ilerledikçe organları da orantılı olarak büyür ve 6. yaşlarına geldiğinde bedeni bir yetişkini andırmaya başlar. Devinsel büyüme ve gelişim Bebekler bedenlerini hareket ettirmeyi sağlayan genel yetenek ve refleksle doğarlar.Her yeni hareketle sinir bağlantıları zorlanır.Önceleri hareketler tam kesinlik kazanmaz.Öğrenme devreye girer ve doğru hareketleri yapmayı öğrenir.Bir hareketi öğrenmeden asla diğerine geçmezler.Bedensel ve motor gelişmenin en hızlı olduğu dönem yaşamın ilk yılıdır.

İLKÖĞRETİM DÖNEMİ Bedensel büyüme ve gelişim Okul öncesi dönemde başlayan büyüme hızındaki düşme 10-11 yaşlarına kadar süregelir.İlköğretimin ilk yıllarında büyüme yavaş olmasına karşın 10 yaşına doğru kız çocuklarında ani bir boy artışı yanında ikincil cinsiyet özelliklerinin de belirmeye başladığı görülür.Erkek çocukları bu yaşlarda kızlardan daha iri ve uzun bedene sahip olmalarına rağmen ilköğretimin son yıllarına doğru kızlardan daha ufak bir görünüme bürünürler. Devinsel büyüme ve gelişme Motor yeteneklerde,okul öncesi döneme oranla her iki cinste de gelişme gözlenir.İlköğretim çocukları rahatlıkla koşar,tırmanır,bisiklete binme gibi beceriler kazanır.Okulda el ve parmak hareketlerinin denetlenmesi en çok yazı dersinde gerekli olur.Okul yaşamının ilk 3 yılında harfler çocuklara yumuşak ve büyük bir kurşun kalemle ve iri harflerle yazdırılmalıdır.İlköğretim başlangıç yıllarında çocuklara uzun süreli yazı ödevi vermek sakıncalıdır.

ORTAÖĞRETİM DÖNEMİ Bedensel büyüme ve gelişim Çocukluk döneminde göreceli olarak yavaşlayan bedensel büyüme ve gelişme,ergenlik döneminde yeniden hızlanarak,bu dönem sonunda yetişkinlikteki yapısına ulaşır.Genç için hızlı bir gelişim sürecine girilen ergenlik dönemi,oldukça çalkantılı bir dönemdir.11-12 ile 17-18 yaşları arasını kapsayan ergenlik döneminde fizyolojik ve hormonal değişiklikler kendini gösterir.Ergenliğe ulaşma yaşına bağlı olarak bedensel görünümde değişikliğe uğramaktadır.Ergenlik öncesi çocuk görünümünde ki bedensel yapı ergenlik sonrası bir yetişkin görünümüne sahip olur.

Devinsel büyüme ve gelişim Ergenlik döneminde güçte,hızda eş güdümlenmiş hareketlerdeki kazanımlar sayesinde genç beden gücünün hemen hemen en yüksek noktasına erişir.Ergenlik dönemindeki kızlar ve erkekler karşılaştırıldıkları zaman erkeklerin özellikle kas ve hız hareketleri söz konusu olduğunda kızlara göre daha başarılı oldukları görülmüştür.Buna karşılık hız ve güç gerektiren etkinliklerden çok beceri ve eş güdüm söz konusu olduğu zaman ortaya çıkan farkın cinsiyet etkeninden çok alıştırmalara bağlı olduğu saptanmıştır.Bedensel eylemlerde enerjik olma dürtüsü,ergenlik yıllarının sonuna doğru hızını kaybeder.

Ergenlikte cinsel gelişim Cinsel gelişme yaklaşım olarak beynin tam karşıtı bir gelişme göstermektedir.Beyindeki hızlı gelişim süreci cinsel gelişmenin en yavaş olduğu döneme rastlar.Buna karşın cinsel gelişmenin en hızlı olduğu dönemde beyin gelişmesi çok yavaşlar. Ergenin topluma uyumu kendinde oluşan yeni gelişim özelliklerine sağlıklı bir şekilde uyum yapabilmesine ve kendi cinsiyle olduğu kadar karşı cinsle de normal ilişkiler geliştirebilmesine bağlıdır.Birincil cinsiyet özellikleri cinsel organlardaki gelişmeyi açıklar.İkincil cinsiyet özellikleri ise;bedenin diğer kısımlarında yine cinsiyete özgü değişmelerdir.

Bedensel ve Devinsel Gelişimde Bireysel Farklılıklar Okul öncesi dönem ve ilk öğretim döneminde ki gelişim özellikleri açıklanırken kızlar ve erkekler arasında gerek boy ve kilo gerekse büyük ve küçük kasların kullanım yeterliliği açısından farklar olduğu açıklanmıştır.Elbette sadece cinsiyete göre değil aynı cinsiyet içinde de gelişim hızı ve özellikleri farklıdır.Bu farklılıklar en çok ergenlik döneminde belirgindir ve ergenin psiko-sosyal gelişimini etkilemesi açısından önemlidir.Anaokulu çocuğunun sağ veya sol elli olduğu artık kesinlikle belirginleşmiştir.Sol elli bir çocuğu sağ elini kullanma zorunda bırakmanın çocukta sinirlilik,şüphe,kendini suçlu ve yetersiz hissetme bazen de kekemelik gibi ciddi uyum sorunları yaratacağı unutulmamalıdır.Ergenlik çağında oldukça hızlı olan bedensel gelişim hızı bazı bireysel farklılıklar gösterir aynı yaşlardaki gençlerin fiziksel görünüşlerinde büyük farklılıklara yol açabilir.Bu dönemde gençlerin dış görünüşleri,benlik algılarını büyük ölçüde etkiler.

ÖĞRETMENİN BEDENSEL VE DEVİNSEL GELİŞİM AÇISINDAN SORUMLULUKLARI Okul öncesi eğitim,ilk ya da ortaöğretim kurumlarının hangisinde görev alırsa alsın bir öğretmenin,öğrencilerinin bedensel ve devinsel gelişimine yönelik olarak şu üç açıdan sorumlulukları bulunmaktadır: Öğrencilerinin gelişim özelliklerini tanıma ve izleme, Gelişimi kolaylaştıracak bir öğrenme ortamı ve uygun etkinlikler oluşturma, Gelişimde aksayan yönleri saptama,gerekli önleme ve müdahale yaklaşımları ile gelişimin sağlıklı sürmesine yardımcı olma.

Sınıflardaki öğrenciler arasında takvim yaşları ve eğitim geçmişleri aynı olsa bile bireysel farklılıklar bulunmaktadır.Çocuğun ilköğretimin ilk kısmında geliştirmesi gereken becerileri yapabilmesi için sağlıklı,yeterli ve dengeli beslenmeye dayalı bir büyüme ve gelişme içerisinde olması gerekir.Çocukların çeşitli konularla ilgili beden yetenekleri tanıması bakımından çeşitli spor olanakları okullar tarafından sunulmalıdır.Çocukluk döneminde oyun becerisi en önemli gelişim görevidir.Öğretmenlerin öğrencilerin sağlıklı gelişmelerine katkıda bulunmak için ergenlik döneminin özellikleri ile ilgili bilgi sahibi olmaları önem taşımaktadır.