MADDE BAĞIMLILIĞI ve ZARARLARI KOCAELİ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Ruh Sağlığı Programları, Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddeler Şubesi

MADDE BAĞIMLILIĞI Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi, bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının arttırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur. Madde Kullanım ve Bağımlılığı dediğimiz vakit, bireyin kimyasallarla kurduğu ilişkide; yukarıda andığımız nesnel kayıplarının ortaya çıkması ile gelişen, çok boyutlu ve çok yönlü bir sorunsaldan bahsetmekteyiz. Bağımlılığı tehlikeli kullanımdan ayırmak gerekir (Kötüye kullanım): Tehlikeli kullanım, madde kullanımının kişinin kendine, hayatına ve çevresine zarar vermesidir. Madde kullanımına bağlı olarak kişi işine gitmez, okula devam etmez, işinde başarısızlıklar ortaya çıkar, ailesini ve çocuklarını ihmal eder, bedeninde fiziksel bozulmalar olur. Madde kullanımı nedeni ile tartışma, kavga gibi yineleyen kişilerarası ve toplumsal sorunlar, madde taşımak ve bulundurmak ya da madde etkisi ile gelişen davranış bozuklukları dolayısıyla yasal sorunlar yaşanabilinir.

Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir? Sigara Alkol Esrar Eroin Ecstasy Sentetik Cannobinoid (Halk Arasında Bilinen Adıyla Bonzai) Uçucu Maddeler Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddeler

SİGARA En yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı maddedir. Dünyada meydana gelen ölüm nedenlerinin başında yer alır. Sigaranın içinde 3700 zehirli madde bulunmaktadır.

Dünyada her yıl 4 milyon ölüm sigara nedeniyle olmaktadır. Eğer önlem almazsak! Yakın gelecekte her 3 kişiden birinin ölümü sigaradan olacaktır !!!!

SİGARA İÇERSENİZ ; Akciğer kanseri olma riskiniz 13-22 kat Ağız kanseri olma riskiniz 3-30 kat Dişeti kanseri olma riskiniz 5-14 kat Dil kanseri olma riskiniz 4-33 kat Gırtlak kanseri olma riskiniz 16 kat Yemek borusu kanseri olma riskiniz 8-10 kat artar.

HANGİSİNİ TERCİH EDERSİNİZ?

Akciğer, solunum yolları, dil ve gırtlak kanserine, Bronşit, kalp ve damar hastalıklarına, Beyin hücrelerinin ölümüne, öğrenme bozukluklarına ve hafıza zayıflığına, Damar sertliğine, beyin ve kalpte damar tıkanıklığına, kalp krizi ve tansiyon yükselmesine, Gastrit, ülser ve reflü hastalığına, Vücutta yorgunluk, uykusuzluk hali, stres, gerilime neden olur.

ALKOL Yaygın olarak satılan ve kullanılan, bağımlılık yapıcı etkisi yüksek bir maddedir. Hareketlerin bozulması, reflekslerin bozulması, dikkat gerektiren işler yapamama, Kolay öfkelenme, Bilinç kaybı, koma.

Ülser ve gastrit gibi mide hastalıkları, Hepatit ve siroz gibi karaciğer hastalıkları, Kalp ve damar hastalıkları, Solunum yolu hastalıkları, Böbrek ve idrar yolu hastalıkları, Kansızlık, Görme ve işitme kusurları ve daha bir çok bedensel sorunlara sebep olmaktadır.

F. Scott Fitzgerald “Benjamin Button'ın Tuhaf Hikayesi” adlı kitabın yazarı olan ve alkol kullanımından 44 yaşında hayatını kaybeden F.Scott Fitzgerald bağımlılığını şu sözlerle ifade etmiştir: “Önce bir içki alırsın, sonra bir içki daha alırsın ve sonra içki seni alır.”

Burçin Bircan (6 Ocak 2004) Madde bağımlılığından ölen 2002 Ford Top Model Dünya Birincisi Burçin Bircan’ın günlüğü korkunç sona gidişin itirafı gibi: "Bu gidişim hayra alamet değil. Ölüme yelken açmış pusulasız bir tekneyim sanki."

ESRAR EN BÜYÜK YANLIŞ: ‘OTTUR ZARARI YOKTUR.’ Mutlak bağımlılık yapan bir maddedir. Hafıza kaybına, Solunum bozukluklarına, Reflekslerde bozukluk ve dikkat dağınıklığına neden olabilmektedir.

EROİN Alındıktan çok kısa bir süre sonra etkisini gösterir. Mutlak bağımlılık yapan bir maddedir.

Enjektör paylaşımına bağlı olarak ortaya çıkan AIDS, Hepatit gibi virüslerin bulaşabilme riski vardır. Yüksek dozda alındığında solunum yavaşlamasına, koma haline ve ölüme yol açabilir.

KOKAİN Koka bitkisinden elde edilir. Mutlak bağımlılık yapan maddedir.

Etkisi alındıktan hemen sonra başlar, ancak etki yarım ile bir saat içinde sonlanır. Başlangıçta neşeli bir ruh hali meydana gelirken etkisi geçtikten sonra ise ruhsal çöküntüye neden olur.

SENTETİK CANNOBİNOİD Halk arasında BONZAİ adıyla bilinmektedir. Son zamanlarda oldukça yaygın ve bağımlılık yapan maddedir. Bulantı, kusma, burun kanaması, sinirliliğe, Beyinde hasar, psikolojik sorunlar, koordinasyon, dikkat, öğrenme de güçlüklere neden olur. Genellikle sigara şeklinde kullanılmaktadır. Kova ya da şaşal gibi kullanım şekilleri de vardır. Bitkisel ürün olarak piyasada görülmektedir. Ulaşımı kolaydır. İnternet üzerinden bile tütsü tozu, gübre gibi çeşitli şekillerde satışı yapılmaktadır.

Genellikle dikkat çekici ve 3’er gramlık paketlerde satılmaktadır Genellikle dikkat çekici ve 3’er gramlık paketlerde satılmaktadır. Jamaican, jamaican gold, k2, spice gibi isimleri de bulunmaktadır.

ECSTASY Son yıllarda kullanımı yaygınlaşmıştır. Renkli tabletler ya da kapsül şeklindedir. Yüksek ateş ve aşırı sıvı kaybına neden olur.

UÇUCU MADDELER Boyalar ve boyalarda kullanılan tiner, Bally, UHU gibi yapıştırıcılar, Çakmak gazı olarak kullanılan bütan gazı, Kuru temizlemede kullanılan maddeler, Benzin.

Sarhoşluk Dengesizlik Uyuşma Yürümede güçlükler Saldırgan ve tehlikeli davranışlar Beynin yapısında kalıcı hasarlar Solunum yavaşlamasına, kalp ritminin bozulmasına ve komaya bağlı ölümler meydana gelebilir.

DİĞER BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER İlaç olarak kullanılan ancak bağımlılık yapabilen maddelerdir. Doktor kontrolünde yazılır ve kullanılır.

Reflekslerde yavaşlama Uyku Solunum yavaşlamasına, Kalp ritminin bozulmasına Komaya bağlı ölümler meydana gelebilir.

MADDE KULLANAN KİŞİ NASIL ANLAŞILIR ? Evde az bulunmaya çalışır. Kısa süreli evden çıkışlar yapar. Her zamankinden çok para harcar. Kendine bakımda azalma görülür. Eski arkadaşları ve çevresi önemini yitirmiştir. Kesin yöntem kan ve idrar tahlilleridir. Hızla yeni arkadaşlar edinir. Okul başarısı giderek düşer. Okul devamı bozulur. Aile ile ilişkileri azalır.

MADDE KULLANAN KİŞİ NASIL ANLAŞILIR ? Halsizlik, yorgunluk Gözlerde kızarma, kanama Daralmış bazen büyümüş göz bebekleri Konuşmada bozulma, güçlük Ağızda kuruma Aşırı terleme Sık bulantı, kusma Yürüme güçlükleri, dengesizlik Uykuda artma ya da azalma Beslenme dengesizlikleri Ciddi kilo kayıpları

MADDE KULLANAN KİŞİ NASIL ANLAŞILIR ? Vücutta yara izleri Enjektör, iğne izleri Eklem ağrıları Kaşıntı, esneme Tüylerde ürperme Ağrı kesici ilaç kullanımında artma

UYUŞTURUCU MADDE KULLANIMININ ETKİLERİ FİZİKİ ETKİLERİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ SOSYAL VE MADDİ ETKİLERİ

FİZİKİ ETKİLERİ Reflekslerde bozukluğa Vücutta yaralara Eklem ağrılarına Solunum yavaşlamasına Koma haline En sonunda da ÖLÜME neden olabilir.

PSİKOLOJİK ETKİLERİ Şüpheler Sıkıntı Depresyon Sürekli Görülen Hayaller Uyku Bozukluğu Gerginlik

SOSYAL VE MADDİ ETKİLERİ AKIL SAĞLIĞININ EN BÜYÜK DÜŞMANI MADDE KULLANIMIDIR. İNSANIN UYUM GÜCÜNÜ ZAAFA VE İFLASA GÖTÜRÜR. AİLEDEN, TOPLUMDAN VE ÇEVRESİNDEN KOPARARAK, YALNIZLIĞA, BUNALIMA MAHKUM EDER. BAĞIMLIYI “YAŞAYAN BİR ÖLÜ” HALİNE GETİRİR.

Maddeyi Deneme BİLGİSİZLİK YANLIŞ İNANÇLAR MERAK ÖZENTİ AİT OLMA İSTEĞİ

MADDE KULLANIMINA BAŞLAMA YAŞI % 31 15 YAŞ ALTI % 43 16-20 % 12 21-25 % 6 26-30 % 8 30 YAŞ ÜSTÜ KAYNAK: Bağımlılığın Nedenleri ve Korunma Yolları – Dr. Zehra ARIKAN, TUBİM

Madde denemek için kullanılır. İLK TEMAS Madde denemek için kullanılır. Özenti önemli rol oynar.

Maddenin kişiye zararı HENÜZ ortaya çıkmamıştır. ZAMAN ZAMAN KULLANIM Madde zaman zaman kullanılır. Maddenin kişiye zararı HENÜZ ortaya çıkmamıştır. Az miktarda, keyif amacı ile alınan maddeler gittikçe kişi için önem kazanmaya başlar. Bağımlı olmadan da kullanılabildiği düşünülür.

SÜREKLİ KULLANIM Ne bulunursa kullanılır ve elde etmek için Aynı etkiyi elde etmek için DAHA FAZLASINI İSTER. Ne bulunursa kullanılır ve elde etmek için her yolu dener (suça bulaşabilir) Sosyal ilişkiler maddeyi alabilecek şekilde ayarlanır. Gittikçe maddeyi elde etmek ve kullanmak için daha fazla zaman harcanır. Bu durum kişinin çevresi ile olan iletişimini ve ilişkilerini bozar. Düzenli kullanım zamanla bağımlılığa kayar.

BAĞIMLILIK Kişinin hayatını olumsuz yönde etkiler. Madde kullanmaya devam edilir. Bağımlılık nedeniyle maddeyi almak zorundadır. Almadığında yoksunluk belirtileri nedeniyle aşırı sıkıntı yaşar. Maddeyi arama davranışının yoğunluğu artar. Kullanım süreci içinde zamanla tolerans gelişir. Yani kişi maddeyi gittikçe artan miktarlarda kullanmak zorunda kalır. Kişi sürekli olarak aynı maddeyi kullanmaya yönelir. Kişide kullandığı maddeyi azalttığı , alamadığı ya da kullanmadığı zamanlarda yoksunluk (eksiklik/kesilme) belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler (titreme, huzursuzluk, hayal görme vb.) her maddeye göre değişir. Yoksunluk belirtilerini yatıştırmak için tekrar madde almak zorunda kalır. Bu bir kısır döngü sürecine dönüşür. Madde kullanan kişinin maddeyi azaltma ya da kesme girişimleri genellikle başarısız girişimler olarak kalır. Kişi maddeyi kesip sonra tekrar başlarsa kısa sürede eski kullandığı şekilde madde almaya başlar.

İyileştikten sonra yineleme oranı çok yüksektir. Bağımlılık, geliştikten sonra tedavisi oldukça güç olan bir hastalıktır. İyileştikten sonra yineleme oranı çok yüksektir. Kişilerin bağımlılıktan kurtulma isteği tedavinin başarısını etkileyen en önemli faktördür.

BAĞIMLILIĞIN EVRELERİ Belki kullanabilirim. Merak ediyorum ama denemeye korkuyorum. Bir kereden bir şey olmaz! Ben bağımlı olmam! İstersem bırakırım. Bu meret bırakılmaz ki! Bırakmak zorundayım! Artık bırakacağım! Bıraktım bir daha başlamam!

Şarkıcı Amy Winehouse, AŞIRI ALKOL TÜKETİMİNDEN 27 YAŞINDA HAYATINI KAYBETTİ.

Amerikalı şarkıcı Whitney Houston 11 Şubat 2012’de madde kullanımı nedeniyle hayatını kaybetti.

ÇOCUĞUNUZUN MADDE KULLANIMINI ENGELLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ? ÖRNEK OLUN! Çocuğunuzun kötü alışkanlıklar edinmesini istemiyorsanız öncelikle SİZİN onlara İYİ ÖRNEK olmanız gerekir.  

“HAYIR” DEMESİNİ ÖĞRETİN! Çocuğunuza arkadaşı dahi olsa yakın çevresindeki kişilerin herhangi bir konuda özellikle sigara, hap gibi madde kullanımı konusunda ısrarcı davrandığı zamanlarda HAYIR demesini öğretiniz.  

ONUNLA KONUŞUN! Çocuğunuz ile MADDENİN OLUMSUZ ETKİLERİ hakkında onu KORKUTMADAN konuşmaya çalışın. Yaşamına, geleceğine dair düşünceleri hakkında sohbet edin, ne yaşamış, ne hissediyor, neye ihtiyacı var anlamaya çalışın. Yargılamadan görüşlerinizi bildirin. Yaşamış olduğunuz deneyimleri, yapmış olduğunuz hataları onunla paylaşabilirsiniz.  

TEHDİT ETMEYİN! Madde kullanımı konusunda tehdit sadece çocuğunuzun kısa bir süre için KORKMASINA ve aranızdaki İLİŞKİNİN ZEDELENMESİNE neden olabilir. Siz ne istediğinizi ve bunu neden istediğinizi çocuğunuza anlatırsanız çocuğunuzun istediğiniz şeyi gerçekleştirme olasılığı artar.  

ARKADAŞLARINI TANIYIN! Özellikle ergenlik döneminde daha da ön plana çıkan ve gencin hayatında çok önemli yeri olan ARKADAŞLARINI tanımanız önemlidir. Ancak tanımaya çalışırken çocuğunuzun özel hayatına da dikkat etmek gerekir. Arkadaşları kim, nerelere gider, neler yapar? Ancak bunları öğrenmek için çocuğunuzu sorgulamayın, amacınız PAYLAŞMAKTIR.

YARGILAMAYIN! Çocuğunuzun madde kullandığından şüphelendiğinizde ya da öğrendiğiniz de ÖFKELENEBİLİRSİNİZ ve buna engel olamadığınız da aklınıza gelen şeyleri söylemeye başlar ve farkında olmadan onu yargılayabilirsiniz. Öfkenizi kontrol etmeyi başarabilirseniz siz yaptığınızdan dolayı PİŞMANLIK DUYMAZSINIZ ve çocuğunuz “Ben bunu haketmedim” hissini yaşamaz.

YASAL BOYUT İKİ YILDAN BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILIR.  Türk Ceza Kanunu Madde:191/1 Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, İKİ YILDAN BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILIR.

Etkin Pişmanlık TCK 192/4: Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara başvurup tedavi ettirilmesini isterse cezaya hükmolunmaz.

MADDE BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ MÜMKÜN OLAN BİR HASTALIKTIR! TEDAVİNİN BAŞARIYA ULAŞMASINDA İKİ ÖNEMLİ ETKEN VARDIR: 1-KİŞİNİN TEDAVİYİ İSTEMESİ 2-KENDİNİ HAZIR HİSSETTİĞİ ANDA TEDAVİ EDİLMESİ GEREKİR. BİREY FİZİKSEL BAĞIMLILIKTAN 2 HAFTA GİBİ KISA BİR SÜREDE KURTULURKEN, PSİKOLOJİK BAĞIMLILIKTAN KURTULMAK İÇİN EN AZ 5 YIL GEREKMEKTEDİR.

NELER YAPABİLİRİZ, NERELERE BAŞVURABİLİRİZ? Size en yakın Aile Sağlığı Merkezi’ne gidebilirsiniz. Eğer kullanılan madde sigara ise ve bırakmak isteniyorsa; Sigara Bırakma Polikliniği olan hastanelere başvuru yapabilirsiniz. ALO 171 Sigara Bırakma ve Danışma Hattını arayabilirsiniz. Kişi 18 yaş altında ise Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Kocaeli Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nin Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniğine , 18 yaş üstünde ise Psikiyatri Polikliniğine başvuru yapabilirsiniz. Hastanelerden sevk edildiği taktirde kişi Çocuk ve Ergen Madde Bağımlıları Tedavi Merkezi (ÇEMATEM) ya da Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi (AMATEM)’e yönlendirilir.

SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ OLAN HASTANELER Hastanelere başvuru yapmadan önce 182’yi arayarak ya da http://www.mhrs.gov.tr adresinden randevu almalısınız. SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ OLAN HASTANELER Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi- Tlf: (0262) 303 81 75 Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi- Tlf: (0262) 233 55 00 Kocaeli Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 309 20 00 Gebze Fatih Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 644 14 60 Darıca Farabi Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 656 43 44 İzmit Seka Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 323 66 20 Körfez Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 523 66 66 Karamürsel Devlet Hastanesi- Tlf: (0262) 452 94 00

SONUÇ OLARAK; Madde kullanımı için bir tek neden yeterlidir. Bağımlılık riski madde kullanan herkes için eşittir. Bağımlılığı önlemenin tek yolu madde kullanımına «HAYIR» diyebilmektir.