ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE ÖZGÜVEN GELİŞİMİ

Anne-baba olarak hepimiz, çocuklarımızın sınıfta tedirgin olmadan parmak kaldırıp öğretmene anlamadıklarını sorabilmelerini, düşüncelerini kendinden emin bir şekilde ifade edebilmelerini isteriz.

Bütün bunların çocuğunuzun özgüven gelişimiyle direk ilgili olduğunu hiç düşündünüz mü?

Özgüven sadece okul yaşamında değil, kişisel ve sosyal yasamda da önemlidir.

Araştırmacılar, birbirlerini tamamlayan iki çeşit özgüvenden bahsetmektedirler. Bunlardan birincisi iç, diğeri dış özgüvendir.

İç özgüven, kendimizden memnun ve kendimizle barışık olduğumuza dair inancımız ve bu konuda hissettiklerimizdir.

Dış özgüven ise dışarıya kendimizden emin olduğumuz seklinde verdiğimiz görüntü ve davranışlardır.

I Ç Ö Z G Ü V E N A) KENDINI SEVME:

Kendini seven çocuklar hem duygusal hem fiziksel gereksinimlerine değer verirler.  Kendi ihtiyaçlarını başkalarınınkilerle eşit olarak değerlendirirler. İstedikleri şeyleri elde etme konusunda suçluluk duymazlar. İhtiyaçlarının karşılanmasını hakları olarak görürler.

Övgü almayı ve ödüllendirilmeyi açık açık talep ederler. Başkalarının kendileri ile ilgilenmesinden ve kendileri için bir şeyler yapmasından çok hoşlanırlar. İyi nitelikleriyle gururlanır ve bu niteliklerinden daima yararlanırlar. Başkalarını, mutluluklarını ve yaşamlarını sabote edecek şeylerden kaçınırlar.

B)  KENDINI TANIMA       Kendini tanıyan çocuklar güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadırlar. Hiçbir zaman kalabalığın içinde kaybolmazlar. Kendi değerlerini bilirler. Kendilerine uygun arkadaşlar bulurlar.

Başkalarının görüşlerine açıktırlar ve eleştirildiklerinde hemen savunmaya geçmezler. Eksik yönlerini geliştirme ve değiştirme özellikleri vardır. Yapıcı olacağına inanırlarsa yardim almaya açıktırlar.

C) KENDINE AÇIK HEDEFLER KOYMA: Kendilerine başarabilecekleri hedefler belirlerler. Bunları başarmak içinde başkalarına bağımlı olmazlar. Yeterince motive oldukları için başkalarına kıyasla hedefleri gerçekleştirmede daha istekli ve enerjiktirler.

Tutarlı davranırlar çünkü hedef belirlerken en ayrıntılı noktaları önceden tahmin edebilirler. Özeleştiriyi öğrenmişlerdir. Kendi ilerlemelerini kontrol edebilirler. Kolay karar verebilirler.

D) POZITIF DÜSÜNME Pozitif düşünen çocuklar iyi deneyimler yasama ve bunlardan iyi sonuçlar elde etme konusunda umutları vardır. İnsanlar hakkındaki düşünceleri genellikle olumludur. Her sorunun bir çözümü olacağına inanırlar.

Geleceğin geçmişten daima daha iyi olacağına inanırlar. Yaşamlarındaki değişikliklere çabuk uyum sağlarlar. Değişikliklerin insani ilerletip geliştireceğine inanırlar.

D I Ş Ö Z G Ü V E N      A) ILETISIM

İletişim konusunda beceriler kazanmış olan bir çocuk başkalarını anlayışla, sakin ve dikkatle dinleyebilir. Her yastan ve her kesimden insanla konuşacak bir şeyler bulabilirler.

Yüzeysel konulardan, daha derin sohbetlere ne zaman, nasıl geçeceklerini bilirler. Başkalarının sözsüz ifadelerinden ve beden dilinden anlarlar. Utanıp sıkılmadan toplum önünde konuşurlar.

B) KENDINI IYI IFADE EDEBILME: Kendini iyi ifade eden çocuklar, dolaysız yoldan ve açıkça gereksinimlerini söylerler.  Kendilerinin ve başkalarının haklarını korurlar. Teşvik etmeyi bilirler ve karşısındakinin de kendisini teşvik etmesini isterler.

Övgüyü kabul ederler, başkasını övebilirler. Gerektiğinde etkin bir şekilde şikayet ve mücadele ederler.

C) DUYGULARINI KONTROL EDEBILME: Duyguları ile başa çıkabilen çocuklar duygularının esiri olmazlar. Beklenmedik davranışlar göstermezler. Korkuları ve endişeleri ile başa çıkabildikleri için riskleri göze alabilirler.

Mutsuzluklarının kendilerini sürekli engellemesine izin vermedikleri için sıkıntılı dönemlerini kısa sürede atlatabilirler. Anlaşmazlık olduğunda kendilerini iyi savunurlar.

Kıskançlık, öfke gibi doğal olan duyguları yaşadıklarında suçluluğa kapılmazlar. İlişkilerinde neşe, sevgi ve mutluluk ararlar. Kimseye körü körüne kapılmazlar.

ÖZGÜVENLİ ÇOCUK NASIL YETİSTİRİRİZ?

Özgüven gelişimi çocuktan çocuğa değişen karmaşık bir süreçtir. Bu sebeple özgüveni geliştirmek için çocuğu iyi tanımak önemlidir.

Özgüven sürekli geliştirilebilen bir olgudur. Siz anne-babalar olarak çocuklarınızın özgüveninin gelişmesinde etkili olabileceğiniz düşüncesi ile aşağıdaki önerileri sizlere sunuyoruz;

Çocuğa olan saygının sık sık ifade edilmesi. Çocuğun aileye olan olumlu katkılarının onunla paylaşılması. Kendisine dikkat etme ve geliştirme konusuna önem verilmesi.

Güçlü oldukları konularda büyüklerine yardımcı olmalarına izin verilmesi. Yaptığı işe karışmayarak duyulan güvenin belli edilmesi. Onunla zaman geçirerek önemli olduğunun kanıtlanması.

Onların düşünce ve inançlarının eleştirilmeden dinlenmesi. Potansiyellerini sınamaları için riske atılmalarının teşvik edilmesi. Yaptığı işlerle ilgili ona olumlu tepkiler verilmesi.

Çocuğa yönelik eleştirilerin dolaysız, açık ve dürüst olması. Kendisini tanıması için sosyal etkinliklere (Resim, tiyatro, spor.... vb.) yönlendirilmesi. Karşılaştırma yapmaktan kaçınılması.

Çocuğun sınırlarını göz önünde bulundurarak çok zor hedefler belirlememesine yardımcı olunması.

Hedeflerine ulaşmada geçtikleri her aşama için teşvik edilmesi. (Daha uzun birlikte olmak, hafta sonu sinemaya birlikte gitmek, evde parti yapmasına izin vermek.....vb.)

Onların hedeflerine saygı gösterilmesi. * Olumsuz düşüncelerini bir kenara bırakarak kendileri adına olumlu şeyler söylemeleri için cesaretlendirilmesi.

Düşüncelerinde genelleme yapmalarının engellenmesi. ("Sınav konularının hiçbirini öğrenmemistik" yerine "Sınav konularının bazılarını öğrenmemiştik" .... vb.)

Düşüncelerindeki abartılı ifadelerin daha doğru ifadelere yöneltilmesine yardımcı olunması ("Öğretmen beni hiç dinlemiyor" yerine "Soru sorduğumda bazen öğretmen beni dinlemiyor".....vb.)

Sık sık konuşma fırsatı verilmesi ve düzenli aralıklarla çeşitli konularda sohbetler edilmesi. * Kültür farklılıkları, farklı insanlar ve durumlar hakkında tartışmalar yapılması.

Beden dilinin önemi üzerinde durulması. Ev içinde ve dışında başarabileceği sorumluluklar verilmesi. (Sofrayı kurma, telefon faturasını yatırma, ufak tefek alışveriş yapma.... vb.)

Değişik yaş gruplarındaki insanların bulunduğu ortamlara girmesine fırsat yaratılması. Pozitif düşüncelerin paylaşılarak olumlu düşünme yeteneğinin geliştirilmesi.

Sizlere sunduğumuz bu önerileri adım adım gerçekleştirerek özgüven gelişimine yardımcı olacağınıza inanıyoruz.

KAYNAKLAR: 1) "Kendine güvenen çocuk yetiştirme, Gael Lindenfield, 1997" 2) "Çocuk eğitiminin anahtarı Özgüven, Tony Humphreys, 1996 "