Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜ Tıp Fakültesi Biyokimya AD

Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler Serumda yapılan analizler Plazmada yapılan analizler Tam kanda yapılan analizler İdrarda yapılan analizler Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler Ponksiyon sıvılarında yapılan analizler Sinovyal sıvıda yapılan analizler BOS’ta yapılan analizler Amniyotik sıvıda yapılan analizler

Serumda yapılan analizler 1 Asit fosfataz Prostatik asit fosfataz (PAP) Adenozin deaminaz RT’de 6-12 sa 4oC’de 1 hf -70oC’de 6 ay Alanin amino transferaz (ALT, SGPT) Albümin (Alb)

Serumda yapılan analizler 2 Aldolaz (ALD) RT’de 8 sa 4oC’de 5 gün -15oC’de 15 gün Alkalen fosfataz (ALP, AP) ve izoenzimleri Amilaz Serum amiloid A protein (SAA) 4oC’de 72 sa -20oC’de 6 ay -70oC’de

Serumda yapılan analizler 3 Androstenedion Hemen buz üstüne Dondurarak saklanabilir Anjiotensin konverting enzim (ACE) 4oC’de 1 hf -20oC’de 6 ay 1-Antitripsin -70oC’de 3 ay Apolipoprotein A-1 (ApoA-1) 4oC’de 4 gün Apolipoprotein B (Apo B) -20oC’de 3yıl

Serumda yapılan analizler 4 Aspartat amino transferaz (AST, SGOT) Total bilirubin Işıktan korumalı Konjuge bilirubin Kalsitonin (CT) Hemen dondurarark -20oC’de saklanabilir İyonize kalsiyum Hemen buz üstünde laboratuvara

Serumda yapılan analizler 5 Total kalsiyum Karsino embriyonik antijen (CEA) 2-8oC’de 24 saat -20oC’de Seruloplazmin (Cp, bakır oksidaz) 4oC’de 3 gün -20oC’de 4 hf Klorür (Cl) Total kolesterol Kolin esteraz (S-psödokolinesteraz, SChE) RT’de 6 saat 4oC’de 1 hf -70oC’de 6 ay

Serumda yapılan analizler 6 Koriyonik gonadotropin (hCG) 2-8oC’de 24 sa -20oC’de Bakır (Cu) Total kolesterol C-Peptid -70oC’de 30 gün Kreatin kinaz (CK) ve izoenzimleri Kreatinin Klirens testi

Serumda yapılan analizler 7 Dehidroepiandrosteron (DHEA) 2-8oC’de 2 gün -20oC’de 2 ay Dehidroepiandrosteron sülfat (DHEA-S, DHEA-SO4) 4oC’de 2 gün Dihidrotestosteron (DHT) Dondurarak saklanabilir Enolaz RT’de 6-12 sa -20oC’de 6 ay Nöron spesifik enolaz (NSE) -20oC’de uzun süre

Serumda yapılan analizler 8 Estradiol (E2) -20oC’de saklanabilir Serbest estriol ((FE3) Total estriol (E3) Estron (E1) Ferritin 2-8oC’de 7 gün -20oC’de 6 ay -Fetoprotein (AFP) 2-8oC’de 2 gün -20oC’de 2 ay

Serumda yapılan analizler 9 Folat 4oC’de 24 sa -20oC’de 2 ay Fruktozamin -70oC’de saklanabilir Gastrin Hemen dondurarak Glukoz Açlık Tokluk Oral glukoz tolerans testi -Glutamil transferaz (GGT, glutamil transpeptidaz)

Serumda yapılan analizler 10 Total Heksozaminidaz (-N-Asetil glukozamin, NAG) Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli -20oC’de saklanabilir Heksozaminidaz A Heksozaminidaz B Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol (HDL-C) 17-Hidroksi progesteron (17-OHP) 4oC’de 4 gün -20oC’de 1 ay

Serumda yapılan analizler 11 Serbest insülin Kan hemen santrifüj edilmeli Dondurarak saklanabilir Demir (Iron, Fe) Total demir bağlama kapasitesin (TIBC) İzositrat dehidrojenaz (ICD) RT’de 6 sa 4oC’de 2 hf Laktat dehidrojenaz (LD, LDH) ve izoenzimleri

Serumda yapılan analizler 12 Lösin amino peptidaz (LAP) -20oC’de 7 gün Lipaz Lipoprotein (a) [Lp(a)] 4oC’de 1 hf -20oC’de 3 yıl -70oC’de uzun süre Düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL-C) Magnezyum (Mg)

Serumda yapılan analizler 13 Miyoglobin (Mb) -15oC’de 2 yıl 5‘-Nükleotidaz (5‘-NT) 4oC’de 4 gün Dondurarak 4 ay Osteokalsin Hemen dondurulursa -20oC’de 14 ay Paratiroid hormon (Paratirin, PTH) Kan tüpü buz üzerine konmalı ve soğukta santrifüj edilmeli -20oC’de ve -70oC’de saklanabilir

Serumda yapılan analizler 14 İnorganik fosfor (Pi) Plasental laktojen (PL) Hemen dondurarak saklanabilir Potasyum (K) Pregnenolon -20oC’de saklanabilir Progesteron (P4) 4oC’de 7 gün -20oC’de 3 ay

Serumda yapılan analizler 15 Prolaktin (PRL) Prostat spesifik antijen (PSA) 2-8oC’de 2 hf -20oC’de uzun süre Total protein Protein elektroforezi 4oC’de 72 sa -20oC’de 6 ay Pirüvat kinaz (PK) Kan hemen satrifüj edilmeli Sodyum (Na) Serbest testosteron 4oC’de 2 gün -20oC’de 2 ay

Serumda yapılan analizler 16 Total testosteron 4oC’de 1 hf -20oC’de 6 ay Tirotropin (Tiroid stimülan hormon, TSH) Dondurarak 1 ay Serbest tiroksin (FT4) Total tiroksin (T4) Transferrin (siderofilin) 4oC’de 72 sa Trigliseridler (TG)

Serumda yapılan analizler 17 Serbest triiyodotironin (FT3) RT’de 1 hf Dondurarak 1 ay Total triiyodotironin T3) -20oC’de 1 ay Troponin-I (kardiyak spesifik) -25oC’de 6 ay Troponin-T (kardiyak spesifik) -20oC’de 3 ay Üre azotu (BUN) Ürik asit

Serumda yapılan analizler 18 Vitamin B12 Işıktan korumalı -20oC’de 8 hf Vitamin A (Retinol) 4oC’de 4 hf -20oC’de 2 yıl Vitamin C 1,25-Dihidroksi Vitamin D (1,25-Dihidroksi kalsiferol) -20oC’de stabil Vitamin E (-Tokoferol) -20oC veya –70OC’de 1 yıl

Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 1 Adrenokortikotropik hormon (ACTH) Kan soğuk tüpe alınmalı Saklanacaksa plazma 15 dakika içinde plastik tüplerde –70oC’ye konmalı Aldosteron -20oC’de 2 yıl Amonyak (NH3) Alınan örnek buz üzerine konmalı ve hemen çalışılmalı Antidiüretik hormon (ADH) Plazma soğutuculu santrifüjde hemen ayrılmalı -20oC’de stabil Anti-DNA -20oC’de saklanabilir Antimitokondriyal antikor

Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 2 Antinötrofilsitoplazmik antikor (ANCA) -20oC’de saklanabilir Antinükleer antikor (ANA) Glukagon Hemen dondurulursa -20oC’de 74 gün stabil Plazma renin aktivitesi (PRA) Örnek tüpü hemen buzlu suya konmalı ve plazma 4oC’de hemen ayrılmalı -20oC’de 1 ay stabil

Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 1 Antitrombin III (AT-III) -25oC’de 2 hf Protein S -20oC’de 1 ay Protein C Faktör II, V, VII, X Kan hemen buz üzerine konmalı Faktör VIII, IX, XI, XII Protrombin zamanı (PT) RT’de 2 sa 4oC’de 4 sa

Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 2 Fibrinojen -20oC’de birkaç ay Plazminojen (PMG) RT’de 8 sa -20oC’de 1 ay Plazminojen aktivatör inhibitör (PAI-1) Kan hemen 4oC’de santrifüj edilmeli

Plazmada (heparinli) yapılan analizler Hidroksiprolin (Hyp) Kan tüpü hemen buzlu suya konmalı, 1 saat içinde santrifüj edilmeli -20oC’de 1 hf stabil Deproteinize edilirse -70oC’de uzun süre stabil

Tam kanda (Na sitratlı) yapılan analizler Aktive edilmiş parsiyel tromboplastin zamanı (APTT) Eritrosit sedimantasyon hızı (ERS, Sed. Hızı) RT’de 2 sa 4oC’de 12 saat stabil Bazı yöntemlerde EDTA’lı kan da kullanılıyor.

Tam kanda (EDTA’lı) yapılan analizler Hemogram: Eritrosit sayısı (RBC) Hematokrit (HCT) Total hemoglobin (Hb) Ortalama hücre hemoglobini (MCH) Ortalama hücre hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) Ortalama hücre volümü (MCV) Lökosit sayısı (WBC) Platelet sayısı (trombosit sayısı, PLT) Oda sıcaklığında 24 sa 4oC’de 48 sa Serotonin Hemen dondurarak saklanabilir Sickle Cell testi 4oC’de 20 gün stabil

Tam kanda (heparinli) yapılan analizler L-Laktat (Laktik asit) Kan hemen proteinsizleştirilmeli Osmotik frajilite testi (OF) Nitritler Kan gazları ve pH Heparinli enjektöre alınan arteriyel kan hemen buz üzerine konmalı ve hemen laboratuvara gönderilmeli Fenil alanin Doğumdan sonraki 2-5.günde filtre kağıdına emdirilen tam kanda 30oC’de 10 gün 4oC’de 2 ay stabil

Hemolizatta yapılan analizler Glukoz-6-Fosfat Dehidrojenaz (G6PD) ACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında 4oC’de 20 günden fazla stabil Redüe glutatyon (GSH) ACD’lu ise 4oC’de 20 günden fazla stabil Glutatyon peroksidaz (GSH-Px) EDTA kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında 4oC’de 20 gün stabil Glutatyon redüktaz Glikolize hemoglobin (Hemoglobin A1C) EDTA, heparin veya oksalatlı kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında 4oC’de 4-7 gün -70oC’de 30 gün Hemoglobin elektroforezi EDTA’lı, sitratlı veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında

Random idrar örneğinde yapılan analizler 1 Rutin idrar analizi: Spesifik gravite (dansite) pH Glukoz Albumin (protein) Bilirubin Ürobilinojen Aseton (keton cisimleri) Nitrit İdrar sedimenti Mikroalbuminüri testi Bir haftada toplanan üç örnekte 8oC’de 14 gün stabil Koriyonik gonadotropin (hCG) Total Heksozaminidaz (NAG) -20oC’de 1 ay stabil

Random idrar örneğinde yapılan analizler 2 Mukopolisakkaridler (MPS) Sabah idrarından başka örnekte Porfobilinojen (PBG) Örnek abdominal ağrı epizotları sırasında veya hemen sonra alınmalı 4oC’de 1-2 hf -20oC’de birkaç hafta stabil 24 saatlik idrarda da Porfirinler Örnek 4-8oC’de karanlıkta saklanmalı Osmolalite Hemoglobin (gizli kan)

24 saatlik idrarda yapılan analizler 1 Albümin Koruyucu konmamalı Toplama kabı 2-4oC’de tutulmalı Dondurularak saklanabilir Aldosteron Koruyucu olarak %50’lik asetik asit konur Amino asidler (total) -70oC’de stabil -Aminolevulinik asit (-ALA, ALA) Karanlıkta tutulmalı Koruyucu olarak 10 ml HCl (6mol/L) gerekir 4oC’de 2 hf stabil Amilaz 1, 2, 4 saatlik idrarda da pH alkali olmalı Klorür (Cl) Serbest kortizol Koruyucu olarak 1 g borik asit Dondurularak uzun süre saklanabilir

24 saatlik idrarda yapılan analizler 2 Kreatinin Buz dolabında 4 gün Dondurularak saklanabilir Dehidroepiandrosteron (DHEA) Koruyucu olarak 1 g borik asit Dihidrotestosteron (DHT) Estradiol (E2) Estriol (E3) Homovanilik asit (HVA) Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L) 17-Hidroksikortikosteroidler (17-OHCS) -20oC’de uzun süre saklanabilir 5-Hidroksiindolasetik asit (5-HİAA) Koruyucu kullanılmaz pH 6mol/L HCl ile 2-3’e ayarlanır 4oC’de 2 hf

24 saatlik idrarda yapılan analizler 3 17-Hidroksipregnenolon Koruyucu olarak 1 g borik asit Serbest hidroksiprolin (Hyp) Koruyucu olarak 20 ml toluen veya toplama kabını buz dolabında tutma -20oC’de uzun süre saklanabilir Total hidroksiprolin (Hyp) Toplama kabını buz dolabında tutmalı 30 ml HCl (6mol/L) ile pH<2 yapılmalı 17-Ketojenik steroidler (17-KGS) 4oC’de 2 hf 17-Ketosteroidler (17-KS) Magnezyum (mg) Metal içermeyen plastik kapta Osmolalite Random idrar örneğinde de Fenil alanin

24 saatlik idrarda yapılan analizler 4 İnorganik fosfor (Pi) Asitle yıkanmış deterjansız kapta Porfobilinojen (PBG) Random idrar örneğinde de 5 g Na2CO3 içeren kapta Karanlıkta saklanır. Porfirinler Potasyum (K) Pregnanediol Koruyucu olarak 1 g borik asit Pregnenolon Koruyucu kullanılmaz Piridinium kollajen çapraz bağları Koruyucu olarak 25 ml HCl (6mol/L) Sodyum (Na)

24 saatlik idrarda yapılan analizler 5 Total testosteron Üre azotu Ürik asit Koruyucu olarak NaOH kullanılır Toplama kabı buz dolabında tutulmalı Vanililmandelik asit (VMA) Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L) 2 hf stabil

Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler Kalitatif yağ analizi Kantitatif yağ tayini 72 saatlik dışkı Gizli kan

Plevral ve peritoneal sıvıda yapılan analizler Transüda-eksüda karakterini saptamak önemlidir. Dansite Protein Rivalta testi Glukoz Total lipid LDH Bakır

Sinovyal sıvıda yapılan analizler Glukoz Protein Na ürat kristalleri varlığını araştırma Müsin pıhtı oluşumu testi pH

BOS’ta yapılan analizler BOS, berrak ve kansız olmalı... Klorür Glukoz Laktat Dehidrojenaz (LD, LDH) Magnezyun (Mg) pH Potasyum (K) Sodyum (Na) Protein Pandy reaksiyonu...

Amniyotik sıvıda yapılan analizler Total bilirubin Işıktan korumalı Estradiol (E2) Serbest estriol (FE3) Total estriol (E3) Köpük stabilite testi Lesitin/Sfingomiyelin oranı (L/S) Plasental laktojen (PL) pregnanediol 17-Ketosteroidler (17-KS)