EĞİTİM PSİKOLOJİSİ GELİŞİM Hazırlayanlar: 07271045 – Viktoriya SÖNMEZ 08271002 – Bircan GÜZEL

GELİŞİM Gelişim Psikolojisi: “Bireylerin hayatları boyunca geçirdikleri her türlü değişim ve bireyler arasındaki gelişimsel farklılıkları inceleyen bilim dalıdır” (Selçuk, 2000, s. 13).

Gelişim: İnsanın beden yapısı, duygusal, sosyal ve zihinsel özellikler bakımından düzenli bir biçimde büyümesi, değişmesi ve istenilen görevleri yapabilecek bir duruma gelmesidir. Gelişim bir süreçtir ve yaşam boyu sürer. (Ülgen ve Fidan, 1997 ve Oğuzkan, 1974).

Gelişim, öğrenme, yaşantı ve olgunlaşma sonucunda bireylerde görülen düzenli ve sürekli değişiklikler olarak da tanımlanabilir. Bu üç faktörün etkileşimleri sonucunda gelişim gerçekleşir (Selçuk, 2000)

GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür. Gelişim içten dışa doğrudur. Gelişim baştan ayağa doğrudur. Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir. Her organın gelişim hızı bir birinden farklıdır, nöbetleşe devam eder. Gelişim bir bütündür. Gelişim genelden özele doğrudur. Gelişimde kritik dönemler vardır. Gelişimde bireysel ayrıcalıklar vardır. (Ataman, 2004, s. 15).

GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Büyüme: “Bedenin boy ve ağırlık yönünden artışı, organların belli bir düzeye gelinceye kadar geçirdikleri biçim, hacim, ağırlıkla ilgili değişmelerdir” (Ünver, 2006, s. 2). “Gelişim büyümeyle karıştırılmamalıdır. Büyüme daha çok fiziksel özellikler için kullanılırken, gelişim fiziksel özelliklerin yanı sıra diğer özellikleri de (psikolojik) kapsayacak şekilde kullanılır” (Bacanlı, 2007, s. 40).

Büyüme ile gelişme arasındaki fark; Gelişme her zaman iyiye doğru giden bir süreç iken, Büyüme ise belli bir süre sonra durur ve geriler (Ünver, 2006).

Olgunlaşma: “İnsanın yada bir organın belli bir yaşta beklenilen, saptanmış bir devinimi yapabilecek yetkinliğe ulaşmasıdır” (Başaran, 2000, s. 23). Örneğin; çocuklar omurgaları olgunlaştığı zaman kendi başına oturabilir. Çocuğu bu olgunluğa erişmeden oturtmaya çalışmak bedensel gelişimini bozabilir (Ünver, 2006, s. 2).

Hazır Olma (Hazır Bulunuşluk): “Bir şeyi öğrenmek için gerekli olan önkoşul davranışların kazanılmış olması anlamına gelir” (Özyurt, 2007, s. 4). Örneğin, bireyin futbol oynamadan önce futbolla ilgili kuralları öğrenmesi ve kendini bu kurallara e oyuna hazır etmesi.

Öğrenme: “Canlı varlığın çevresiyle etkileşimi sonucunda yani yaşantılar aracılığıyla hal hareket ve görüşlerinde görülen bir takım değişikliktir” (Binbaşıoğlu, 1992, s. 30). Mesela; futbol oynayacak olgunlaşmayı gerçekleştiren bir birey fiziksel olarak futbol oynamaya etkin olsa bile önce futbolun nasıl oynandığını gözlemler(hazır bulunuşluk) ve öğrenmeyi gerçekleştirir.

Kritik Dönem: Canlı varlık belli davranışları öğrenmeye bazı belli başlı dönemlerde daha yatkın ve daha hazırdır. Bu dönemlere gelişimde kritik dönem denir. (Özyurt, 2007). Örneğin; okuma yazma öğrenimi için 6 - 7 yaş arası en uygun dönemdir. Birey ileriki yıllarda da okuma yazmayı öğrenebilir. Fakat, bu 6 – 7 yaş döneminde daha az zaman ve çaba ile gerçekleşir.

GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER KALITIM ÇEVRE AİLENİN ÇOCUK YETİŞTİRME TARZLARI AİLENİN PARÇALANMASI ÇOCUKLARIN DOĞUŞ SIRASI ZAMAN (Ünver, 2006).

Gelişim çağları ve görevleri 1. Bebeklik Dönemi (0-2 yaş): -Nefes almayı ögrenme. -Doğumu takiben fiziksel çevredeki değişikliklere uyum sağlama. -Tuvaletini söyleme,tutma becerisini kazanma. -Uyku düzeni olması. -Katı yiyecek yemeyi ögrenme.

2. İlk Çocukluk Dönemi (2-6 yaş): -Konuşmayı ve yürümeyi ögrenme. -El-göz uyumunu sağlamaya başlama. -Kendi başına yemek yeme,giyinme,tuvaletini yapma.(öz bakım becerisi) -Cinsel farklılıklarını ögrenme ve cinsel kimliğini kazanmaya başlama. -Okuma yazmaya hazır duruma gelme. -Toplumsal kurallara dair yanlış ve doğru davranışı ayırt etmeye ve toplumsal rolleri ögrenmeye başlama.

3. Son(ikinci)çocukluk dönemi (6-12 yaş): -Okuma,yazma ve hesaplaşma ile ilgili üç temel beceriyi geliştirme. -Kendine karşı olumlu tutumlar oluşturma. -Kişiler arası ilişkilerini geliştirme,yaşitlarıyla iyi geçinmeyi ögrenme. -Kendisi için model olan yetişkinleri örnek alarak cinsiyetine uygun rolü geliştirme. -Sorumluluk almasına ve kendi kararlarını vermesine olanak sağlandığında kişisel bağımsızlığını kazanmaya başlama. -Vicdan ve değer anlayışının gelişmesi. -Gündelik yaşama uyum.

4. Ergenlik Dönemi (12-18 yaş): -Bir yetişkin kadın veya erkek sosyal rolüne erişme. -Yaşıtlarıyla (her iki cins) yeni ve olgun ilişkilere erişme. -Bedenini kabul etme ve etkili bir şekilde kullanma. -Anne baba gibi yetişkinlerden bağımsız olarak duygusal özerklik kazanma. -Bir mesleğe doğru yönelme ve hazırlanma. -Toplumsal görevlerini yerine getirebilme ve toplumsal sorumluluklar almaya istekli olma. -Evliliğe ve aile kurmaya hazırlanma.

5. Genç Yetişkinlik Dönemi (18-30 yaş): -Eş seçme,aile kurma,evli yaşamayı ögrenme. -Bir işe girme,işe başlama. -Yakın ilişkiler kurabileceği arkadaşlar ve sosyal gruplar bulma. -Vatandaşlık sorumluluklarını üstlenme. -Ev idare etme. (Bacanlı, 2007).

GELİŞİM ALANLARI Bedensel Gelişim Bilişsel Gelişim Motor Gelişim Dil Gelişim Duygusal Gelişim Sosyal Gelişim Ahlak Gelişimi

KAYNAKÇA: Ataman, A. (2004). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık. 3. Baskı. Bacanlı, H. (2007). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Başaran, İ, E. (2000). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Binbaşıoğlu, C. (1990). Gelişim Psikolojisi, Gelişim Süreçleri ve Eğitim İlkeleri. Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Erden, M. ve Akman, Y. (2004). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayınevi. 13. Baskı. Özyurt, B, E. (2007). Eğitim Psikolojisi. Ed. Alim Kaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Ülgen, G. (1997). Eğitim Psikolojisi. İstanbul: Alkım Yayınevi. 3. Baskı. Ülgen, G. ve Fidan, E. (1997). Çocuk Gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Yedinci Basım. Ünver, G. (2006). Gelişim ve Öğrenme. Ed. Ayten Ulusoy. Ankara: Ertem Matbaası. 5. Baskı. Oğuzkan, F. (1974). Eğitim Terimleri Sözlügü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.