Parazitozlar Prof Dr Neşe Saltoğlu Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları AD

Parazitozlar Dünyanın her yerinde yaygın Risk faktörleri Seyahatler Göçler İmmunosupresif ilaç kullanımları

Helmintler Nematod Sestod Trematodlar

Bulaş yolları İnsan, hayvan dışkısı Toprakla kirlenmiş eller Ya da Toprakla kirlenmiş eller Besin maddeleri Sular GİS, deri, solunum, genital yolla bulaşabilir.

Çoğunluğu barsak boşluğu ve çeperinde hastalık yapar Kan, lenf yolları Karaciğer , safra yolları Akciğer, deri gibi organlarda hastalık

İnce barsak yerleşimi olanlar Kalın barsak yerleşimi olanlar Kancalı kurtlar Ascaris S. stercoralis Trişinella Tenyalar Giardia Kalın barsak yerleşimi olanlar Enterobius vermicularis Trichuris trichiura Entemoeba histolytica

Ülkemizde parazitlerin en sık görüldüğü yaş 7-14 E. vermicularis ilk sırada T. saginata A. lumbricoides T. trichiura H. nana

Patogenez Organizmanın GİS’te besin ve kan kaybına neden olması (Kancalı kurt, S. stercoralis, Ascaris) Parazitle ilgili proteinlere karşı iltihabi reaksiyonlar (Şistozomiyaz, Trişinoz) Parazitin migrasyonu (visseral larva migrans)

Tanı İyi anamnez alınmalı Fizik muayene dikkatli yapılmalı Şüpheli materyalin incelenmesi Dışkı, perianal bölge materyali Duodenal sıvı Kan, idrar, balgam, diğer doku sıvıları Deri kazıntısı, Doku göçü olan infeksiyonda eozinofili Serolojik tanı

Barsak parazitleri Dışkı herhangi bir ilaç ya da pürgatif verilmeden önce alınmalı Direkt dışkı incelemesi (en az 3 örnek) Dışkının makroskopik incelenmesi (nematodlar) Taze dışkı örneği (amip)

EIA ile antijen tayini (Giardia lamblia, Cryptosporidium) Duodenum örneği (giardia, S.stercoralis) Lugol boyama, Trichrom boyama (amip) EZN (İmmunsupresiflerde önemli, Cryptosporidium, Microsporidium, Cyclospora) Selofanlı LAM ( E. vermicularis, Tenya?)

Kontamine su ve gıdadaki kistlerin alınması Amebiyazis Kontamine su ve gıdadaki kistlerin alınması İntestinal Asemptomatik intestinal infeksiyon Amipli dizanteri Fulminan kolit Kronik dizanteri Ameboma Ekstraintestinal Karaciğer apsesi Plöropulmoner amebiyazis Serebral apse Genitoüriner amebiyazis

Amip koliti Subakut başlangıçlı Kanlı, mukuslu ishal Karın ağrısı Tenezm

Tanı Dışkıda E.histolytica antijen aranması Veya Dışkıda PCR +Seroloji 3 ayrı örnek Taze, yumuşak dışkı Trofozoitlerin hareketinin görülmesi Trofozoitlerin içinde fagosit edilmiş eritrosit olması Dışkıda E.histolytica antijen aranması Veya Dışkıda PCR +Seroloji

E.histolytica tedavi Metronidazol Ornidazol Kistlerin eradikasyonu Paromomisin İodokuinol Diloksanit furoat

Kontamine su kaynakları salgınlar, Giardia intestinalis Türkiye’de % 4.7-17 oranlarında Kontamine su kaynakları salgınlar, Kişiden kişiye geçiş (bakım merkezlerinde) Abdominal kramplar, gaz, bulantı, kusma, kansız, mukussuz ishal Tekrarlayan ishaller (steatore) Malarbsorbsiyon, kilo kaybı Büyüme-gelişme geriliği Giardia trofozoit

Giardia intestinalis *Duodenum tutulumu **Villus atrofisi Dışkıda kist/trofozoitlerin görülmesi (3 kez bakılmalı) Dışkıda ELİSA yöntemi ile antijen araştırma Duodenum aspirasyonu (Enterotest) Suların klorlanması kisti yok etmez! Tedavisi: Metronidazol, 3-5 gün Furazolidon (çocukta)7-10 gün Paramomisin (gebede) 3-7 gün Giardia kist

Sestodlar Erişkin sestodların konakçı barsağına bağlanması ve lümen içinde yerleşmesi Son konakçı, ara konakçı İnsan Tenya, Hymenolepis ve D. latum için son konakçı Ekinokoklar için ara konakçı

Taenia saginata

Taenia saginata enfeksiyonu Dışkı incelemesinde sferoid sarı-kahverengi yumurtalar Hareketli halkalar görülebilir İyi pişirilmemiş sığır eti Sıklıkla asemptomatik Eozinofili olabilir Skoleksin kancası yok, 4 adet vantuzu var www.ff.ul.pt/paginas/aduarte/pedag/nana1.jpg

Taenia solium

Hymenolepis nana

Hymenolepis nana Cüce tenya Asya, Afrikada sık Dışkı-oral yol Otoinfeksiyon olabilir Sıklıkla asemptomatik Baş ağrısı, iştahsızlık, karın ağrısı, uyku bozukluğu Dışkıda Sferoid ve kalın duvarlı yumurta Dışkıda halkalar nadirdir. www.gefor.4t.com/.../hymenolepisnana1.jpg

Tedavi Tenya ve Hymenolepis nana Prazikuantel 10-20mg/kg tek doz Veya Niklozamid 2 g tek doz Tenyadan Korunmada etin kaynatılması Enfekte hayvanların imhası

Ekinokok enfeksiyonu İnsan ara konakçı Doku invazyonu, kist formasyonu Son konakçı genellikle köpekler Larvalar barsakta açılır

Kan dolaşımı ile karaciğer, akciğer, kas, böbrek, dalak, beyin, kemik Larvalar dokular içerisinde kist oluşturur

Genellikle asemptomatik Klinik Genellikle asemptomatik Ağrı Yerleştiği alana özgü bulgular Eozinofili Serolojik testler Tedavi Albendazol±cerrahi

İnsan patojeni nematodlar İntestinal yerleşim A. lumbricoides E. vermicularis A. duodenale N. americanus Strongyloides stercoralis Trichuris trichiura Dokuda yerleşenler Filariasis Wuchereria türleri Brugia türleri Loa loa Onchocerca volvulus Mansonella türleri Diğer doku nematodları Dracunculus medinensis Trichinella spiralis Toxocara türleri

Askariyaz Embriyonlu yumurtanın gıdalarla alınması Genellikle asemptomatik Akciğer göçü var ise ateş, öksürük, vizing olabilir Eozinofilik pnömoni Fazla miktarda intestinal obstrüksiyon biliyer obstrüksiyon,

Ascaris lumbricoides Dişi günde 200.000 yumurta yumurtlar.

ASCARIS LUMBRICOIDES 20-40cm 15-20cm

Enterobiyaz Aile içi enfeksiyon Yakın ilişki yaşayan kişilerde sık Anal kaşıntı, kesintili uyku Reinfeksiyon sık Tüm ev halkının eş zamanlı tedavisi Mebendazol, pirantel pamoat Yatak takımlarının günlük değiştirilmesi Tanı Selobant ile anal bölgeden alınan örneğin incelenmesi

Enterobius vermicularis Erişkinler iki ay yaşar. Dişisi geceleri göç ederek bağırsaktan dışarı çıkar, yumurtalarını anüs etrafına bırakır 10mm

Strongyloidiyaz S. stercoralis enfeksiyonu Deriden giriş otoinfeksiyon görülebilir. İmmunosupresiflerde (HIV de )sık, Lokal deri irritasyonu, prüritik dermatit, ürtiker Akciğer göçü sırasında solunum sistemi bulguları

Kr. İntestinal infeksiyonda Şişkinlik, abdominal rahatsızlık, dispepsi, epigastrik ağrı, anal kaşıntı, ishal, gaz İmmunsupresiflerde GİS ülserasyon, peritonit, ileus, biliyer obstrüksiyon, kolesistit, sepsis, menenjit, perikardit

Strongyloides stercoralis Dışkı, duodenal aspirat incelenmesi

Trikuriyaz Trichuris trichiura yumurtanın kontamine gıda, toprak ve elle bulaşması Çekum, kalın barsak tutulumu Ekstraintestinal fazı yok Asemptomatik ya da abdominal kramp, şişkinlik, bulantı, kusma, gaz, ishal, kilo kaybı Eozinofili,demir eksikliği anemisi

Trichuris trichura

Tedavi Askaryaz, Strongyloidiyaz Trikuryaz Pirantel pamoat bir kere, Mebendazol bir kere, 3 güne çıkılabilir. Albendazol bir kere, 3 güne çıkılabilir Enterobiyaz, Pirantel pamoat bir kere, kancalı kurtlarda 3 gün Mebendazol bir kere,.2 hafta sonra tekrar Albendazol bir kere, 2 hafta sonra tekrar Strongyloidiyaz Albendazol 3-7 gün, İvermektin 2 gün Trikuryaz Albendazol bir kez, Mebendazol 3 gün

(A. duodenale, N. americanus) Kancalı kurtlar Genellikle ayak derisinden giriş İnsan bilinen tek konak Klinikte kaşıntı, veziküler makülopapüler dermatit GİS semptomları Gelişme geriliği Eozinofili, anemi Akciğer göçü sırasında öksürük, vizing, ateş ve pulmoner enfeksiyonlar olabilir. 2 haftalık aralarla tedavi

Ancylostoma duodenale Necator americanus Ancylostoma duodenale Tanı dışkıda yumurtalar workforce.cup.edu/buckelew/images/Necator... www.humanillnesses.com/images/hdc_

A. duodenale, N. americanus Pirantel pamoat bir kere, kancalı kurtlarda 3 gün Mebendazol kancalı kurtlarda 3 gün Albendazol kancalı kurtlarda 3 gün

Doku nematod enfeksiyonları Filaryaz Wuchereria bancroft Kan dolaşımı ve lenfatik sistem enfeksiyonu Sivrisinek ara konak-vektör İnkübasyon periyodu uzun, 8-16 ay

Kronik hastalarda proksimalden distale doğru ilerleyen lenfanjit atakları Lenfödem, lenfatik yetersizlik Ateş eşlik edebilir ürtiker, raş, eozinofili kan yaymaları (Gece 24te alınan örneğin incelemeleri) Dietil-karbamezin sitrat tedavisi

Doku nematodları Trichinella spiralis Domuz etindeki larvalarla bulaşır İnsan hem son hem ara konak olabilir Erişkin formu barsağa invaze olur Bulantı, kusma, Kanlı-mukuslu ishal, Yüzde ödem, yaygın ağrılar, İkinci haftadan sonra Ateş, miyalji Eozinofili Larvalar kaslara yerleşir : Miyokard tutulumu

Tedavi Tanı için kan örneği gönderilir Trişinella serolojisi 3 hf sonra pozitifleşir Tedavi gelişmiş enfeksiyon için tedavi tartışmalı, destek tedavi Şüpheli vakada ilk 24 saat içerisinde tedavi başlanır Albendazol 60 gün Mebendazol 10 gün Tiabendazol 1 hafta

Trematodlar Şistozomiyaz Fasioliyaz Karaciğer trematodları Barsak ya da mesane yerleşimi Kan trematodları:Yumurtaları dışkıda, idrarda, rektal biyopside görülür. Eozinofili, hematüri, anemi Tedavi pirazikuantel Fasioliyaz Karaciğer trematodları yumurtaları dışkıda

Kriptosporidium Cryptosporidium türleri Ookistlerin su ile alınması ile bulaşma İnsandan insana bulaşma İmmunsupreselerde önemli Sulu ishal Abdominal ağrı Bulantı, kusma Ateş Paramomisin tedavisi www.nlm.nih.gov/.../ency/fullsize/1395.jpg

Korunma İnfeksiyon zincirinin kırılması Vektörle mücadele Kanalizasyon sistemlerinin düzenlenmesi Hijyenik şartlara uyum sağlanması Ellerin yıkanması Tırnakların kesilmesi Çiğ sebzelerin yıkanması-pişirilerek yenilmesi Çiğ et yenilmemesi, kaynatılma

Suların kontaminasyonunun engellenmesi, Şüpheli suların kaynatıldıktan sonra içilmesi Kirli sularda yüzülmemesi Çıplak ayakla toprakta dolaşılmaması İnsan ve hayvan atıklarının ortadan kaldırılması