EGE – KIBRIS YAYI

Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.

Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.

Afrika ve Anadolu levhaları arasındaki yakınsama, Kıbrıs yayının batısında Ege (Helen) yayı tarafından temsil edilir.

Kıbrıs Yayı, Dogu Akdeniz’de güneyde Afrika levhası ile kuzeydeki Anadolu levhası arasındaki yakınsamayı temsil eden bir sınırdır.

Kıbrıs Yayı daha batıdaki Doğu Akdeniz okyanusal litosferinin kuzeydoğuya doğru daldığı Ege (Helen) yayının doğudaki devamıdır.

Kıbrıs Yayı’nda kuzeye dogru dalma-batma Erotosthanes deniz adası nın çarpışmasından etkilenmiştir.

Kıbrıs adası doğusundan itibaren dalma-batma yoktur ve bu kesimde doğrultu atımlı deformasyon egemendir.

Kıbrıs doğusunda Anadolu ve Afrika levhaları arasındaki yakınsama, DAFZ’nun GB uzantısı ile temsil edilir. Bu sınır, DAFZ ile ÖDFZ’nun birleştiği Kahramanmaraş üçlü kavşağına uzanır.

Ege yay sistemi Ege bölgesinin jeodinamik evriminde önemli bir rol oynar.

Ege Yayı’nın batı kesimi Ionian hendeği tarafından temsil edilirken doğu kesimi daha çok bir transform fay şeklinde davranır.

Ege Yayı’nın doğu kesimindeki transform fay, Ege Yayı ile Kıbrıs Yayı arasındaki sınırı oluşturur ve Pliny-Strabo Fay Sistemi olarak adlanır.

Pliny-Strabo Fay Sistemi, kuzeydoğuya doğru kara alanında Fethiye-Burdur Fayzonu’na bağlanır.

Ege-Kıbrıs Yayı’nda dalma-batmanın yaşı Dalma-batmanın başlangıç yaşı üzerine görüşler: 1- dalma-batma en az 26 my yaşlıdır (Geç Oligosen) (Meulenkamp vd., 1988). 2- dalma-batma 13 my önce başlamıştır (Orta Miyosen sonu) (Le Pichon ve Angelier, 1979). 3- dalma-batma 5-10 my önce başlamıştır (Geç Miyosen) (Mc Kenzie, 1978; Mercier, 1981)

Hendek sisteminin güney-güneybatıya doğru göçü (subduction roll-back), üzerleyen Ege levhasında gerilmeli bir rejim oluşturarak (yay gerisi havza) günümüzdeki Ege denizini oluşturmuştur (Le Pichon ve Angelier, 1981).

Ege – Kıbrıs Yayı ve Bitlis kenedi Ege Yayı, Doğu Akdeniz bölgesinde, Afrika ile Anadolu levhalarının birbirine yaklaşımı ve bunun sonucunda Afrika levhasının kuzeydeki Anadolu levhası altına Ege ve Kıbrıs yayları boyunca dalması ile belirlenen hattı temsil eder. Ege Yay sistemi, Ege bölgesinin jeodinamik gelişiminde önemli rol oynar.

Ege yayı boyunca dalma-batmanın başlangıç dönemi hakkında değişik görüşler vardır. Bu farklı görüşlere göre dalma-batma, 13 milyon yıl önce Orta Miyosen’de, 5-10 milyon yıl önce Geç Miyosen’de başlamıştır. Yay sisteminin dalma-batmaya bağlı olarak güney yönünde göç etmesi, Ege levhası üzerinde yay ardı bölge niteliğinde gerilme tektoniğinin gelişmesine ve Ege denizinin oluşumuna neden olmuştur.

Kıbrıs yayı Ege yayının doğu kesimini oluşturur Kıbrıs yayı Ege yayının doğu kesimini oluşturur. Bu alan, güneydeki Afrika levhasının kuzeydeki Anadolu levhası altına dalması ile belirlenen Ege yay sisteminin en doğu ucu oluşturur. Kıbrıs’ın doğusuna doğru, kuzeye doğru dalma-batma, sol yanal atımlı tektonik rejim haline dönüşür. Bu yanal atım tektoniği de, kuzey doğuya doğru uzanarak, Maraş dolaylarında üçlü kavşağa bağlanmaktadır. Bu yanal atımlı sistem, Ölüdeniz ve Doğu Anadolu fay sistemlerinin bir devamı niteliğindedir.

Bitlis kenedi, Doğu Anadolu’da, Arap ve Avrasya levhaları arasında Orta Miyosen’de gelişmiş çarpışmayı temsil eden zona verilen addır. Bu zon boyunca oldukça yüksek bir dağ kuşağı gelişmiş ve dağların özellikle güneyinde önce sığ denizel oramlar gelişmiş bunlar daha sonra giderek dolmuştur. Bitlis kenedi, kıtanın kıta ile ve de kıtanın okyanusal kabuk ile çarpıştığı karmaşık bir çarpışma kuşağıdır. Bu zon, Arap platformunun kuzeyindeki kıvrım-itki kuşağından güneydoğu Türkiye’ye ve İran’daki Zagros dağlarına kadar uzanır.