Kabakulak

Kabakulak akut, sistemik, esas olarak çocukları etkileyen, erişkinlerde de görülebilen viral bir infeksiyon Tipik vakalarda parotis bezi ve diğer tükrük bezleri (submandibular ve sublingual) etkilenir. Beniğn bir hastalık, 1/3 vaka asemptomatik Menenjit ve epididimo-orşit iki önemli görünüş Pankreas ve diğer organlar da etkilenebilir

Hipokrat zamanında tanımlanmış eski bir hastalık 1945’de embriyonlu tavuk yumurtasında kültür 1950’de ölü aşı, 1966’da canlı kabakulak aşısı

Virusun özellikleri Paramiksoviride ailesiden paramiksovirus genusundan 200 nm büyüklüğünde düzensiz sferik bir partikül Zarflı tek zincirli bir RNA virusu Dış yüzde hemaglutinin, nöraminidaz ve füzyon glikoproteinleri mevcut Etere duyarlıdır. +4 C’de birkaç gün, -60C’de yıllarca canlı kalır. 50-60 C’de 20 dk’da ve UV ile infektivitesini kaybeder.

Hüce kültürlerinde, embriyonlu tavuk yumurtasında üreyebilir. İntrasitoplazmik, eozinofilik inklüzyon cisimcikleri meydana getirir. Diğer sitopatik etkiler, hücrelerde yuvarlaklaşma, füzyon ile çok çekirdekli dev hücreler Hemadsorbsiyon testi ile çoğalma doğrulanır.

Epidemiyoloji Dünyada endemiktir, 2-5 yıl aralarla epidemiler mey. gelir. Ocak-Mayıs arasında pik yapar Toplu yaşanılan yerlerde kolay yayılır 1 yaş altında nadirdir 14 yaş altında, özellikle 5-9 yaş arasında sıktır.Aşı rutin uygulandığında insidans düşer Esas konak insandır

Patogenez Damlacık infeksiyonu şeklinde bulaşır. Üst solunum yolu epitel hücrelerinde çoğalır, viremi meydana gelir Sekonder yayılımla parotis ve diğer salgı bezlerine, nöral dokuya yerleşir.

Kabakulakta patogenez

Klinik İnkübasyon: Ortalama 16-18 gün Prodromal semptomlar non spesifik (ateş, halsizlik, iştahsızlık) Birkaç gün sonra parotis bezinde hassasiyet ve şişlik ve 2-3 günde maksimum büyüklük Hastaların ¼’ünde tek taraflı, diğerleri bilateral Stensen’s kanalları kızarık ve ödemli Trismus görülebilir Ekşi yiyeceklerde ağrı ve acı

İlk 3 gün 40C’yi aşan ateş Parotis bezi bir hafta içinde eski haline döner SSS tutulumu salgı bezleri dışındaki en sık tutulum Nörotropizm yüksektir Menenjit olmadan da vakaların %50’sinde BOS’da aseptik menenjit bulguları Menenjit vakaların %1-10’unda görülür ve genellikle hastalığın 1-2 haftası içinde görülür. Erkeklerde kadınlardan üç kat fazladır. Sekelsiz olarak 3-10 gün içersinde iyileşir.

Orşit puberteden sonra %20-30 oranında görülür Orşit puberteden sonra %20-30 oranında görülür. Genellikle hastalığın birinci haftasında gelişir. Parotis tutulumu şart değildir. Testisler şiş ve ağrılı, skratumda kızarıklık ve ısı artışı vardır.2-3 haftada testisler normal büyüklüğüne döner. İnfertilite nadirdir Ooforit daha nadir (%5) ve puberteden sonra kadınlarda görülür. Pankreatit nadir. Ateş, bulantı, kusma ve amilaz yüksekliği Geçici sağırlık %4 oranında, kalıcı işitme kaybı 1/20.000

Gebelikte plasenta yolu ile fötusa geçer Özellikle 1. Trimester riskli Nefrit, tiroidit, mastit, protatit, hepatit, poliartrit ve trombositopeni nadir tutulumlar Gebelikte plasenta yolu ile fötusa geçer Özellikle 1. Trimester riskli Fötal ölüm, abortus, düşük doğum ağırlıklı bebek

Tanı ve ayırıcı tanı Lenfositoz, amilaz ve lipaz yüksekliği Ağız-boğaz çalkantı suyu, idrar, BOS ve kandan virus izole edilebilir Serolojik tanı ELISA, İFA ile IgM , IgG tesbiti PCR ile virus RNA tesbiti Ayırıcı tanı Diğer viral parotitler Süpüratif parotit, parotis tümörleri

Haemadsorption of erythrocytes on the surface of cells infected with mumps virus