HEMATÜRİ VE İDRAR RENK DEĞİŞİKLİKLERİ Prof.Dr. FERHAN CANDAN C.Ü. Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD

İdrar sedimentinde çoğunlukla 0-3/HPF normal kabul edilmektedir. (400X) Dipstik testi ile pozitiflik varsa mutlaka idrar mikroskopisi yapılmalıdır. İdrar dipsik testi ortamdaki hem’i tespit eder (1-2 eritrosit/HPF). İdrar sedimenti 400X

İdrar’ın normal rengi saman sarısıdır (Ürokrom nedeniyle) Günlük sıvı alımıyla renk etkilenir Kırmızı idrar her zaman kanama anlamına gelmez İlaçlar, porfiri ve yiyecekler idrarı kırmızı yapabilir

Hemoglobinüri: Plasma hemoglobin miktarı %40 mg’ı geçince idrar’a geçer.İdrar santrifüj edilse de renk değişmez. Myoglobinüri: kas yıkımı sonucu idrar rengi kırmızı-kahve rengi olur Porfiria hastalığında pembe-kırmızı olur Melanüri. Melanosarkom vakalarında olur. Göz ve deri muayenesi önemlidir Pyramidone, Rifampin (Rifadin ) kırmızı renk yapar Pancar ve bögürtlen yenirse kırmızılık olur. NaOH eklenmesi ile kaybolur

Gross hemoglobinemia Gross hemoglobinuria

Myoglobinuria as seen on far right indicates 1) severe muscle damage and 2) the need to flush out kidneys to avoid resuscitation renal damage. Note: Clearing of urine during increased fluid infusion, mannitol and alkalinizing the urine (pH > 6) to avoid pigment damage, are require. This patient needs to be transferred.

İDRAR RENGİ VE GÖRÜNÜŞÜ İdrar berrak, kanlı, bulanık veya tortulu olabilir. İdrar konsantrasyonunda artış

Hematüri Makroskopik hematüri: Mikroskopik Görünüm--İdrar pembe, kırmızı, veya kola rengindedir Mikroskopik Sadece mikroskop altında görülür

1 mL kadar kan bile idrarı kırmızıya boyar İlk işlem idrarı sedimente etmektir. Kırmızılık Sediment yada süpernatant’dan mı kaynaklanmaktadır? Hikayede ve Fizik muayenede teşhise yönelik ipuçları varmıdır? Glomerüler veya ekstraglomerüler kanama? Geçici veya Süreklimi?

Hematüri nedeninin açıklanması

Eritrosit silendirler

Hikayede Piüri ve dizüri Unilateral bögür ağrısı- pıhtı veya taş’a bağlı ureteral obstruksiyon . Böbrek infarktüsü olabilir Yakın geçmişte boğaz yada deri infeksiyonu (Ör: post-strep GN için 10-21 gün , daha öncesi ise IgA nefropati). Deri enfeksiyonu için süre daha uzun olabilir Positive ailevi böbrek yetmezliği öyküsü (herediter nefrit veya polikistik böbrek hastalığı)

Hikayede Prostatik obstruksiyon belirti ve bulguları Yakın zaman içinde travma yada ağır bir eksersiz. Spontan kanama öyküsü veya antikoagulasyon tedavisi alan birinde multipl kanama odakları Warfarin alımı multipil kanama odağı olmadıkça hematüri nedeni olmayabilir Kadında siklik hematüri-uriner sistemde endometriozisi düşündürür. Menstrual kanama kontaminasyonu olasılığı düşünülmelidir. Özellikle Afrika kökenli Amerikalı hastalarda sickle cell hastalığı düşünülmelidir

Glomerüler yada Ekstraglomerüler Glomerüler kaynaklı düşünmek için; Bulgular: Eritrosit silendirler Gros kanama olmaksızın Protein atılımı >500 mg/gün Hücrelerin çoğunluğunun görünümü dismorfik ise Koka kola renginde idrar Hipertansiyon Renal yetmezlik

Glomerüler yada Ekstraglomerüler Glomerüler hastalıklarda hiç pıhtı olmaz Üç tüp testi bazen faydalı olabilir: İlk birkaç mL’de ise urethral lezyon Orta akım Son birkaç mL’de ise lezyon mesane trigonundadır. Renal, ureterik ve diffuse mesane lezyonlarında üç örnekte de aynı miktarda kanama belirtisi vardır

Glomerüler yada Ekstraglomerüler Sürekli hematuria glomerüler hastalığın belirtisi olup, olasılıkla: IgA nephropatisi Herediter nephritler (Pozitif ailevi böbrek yetmezliği öyküsü ve sıklıkla sağırlık) İnce bazal membran hastalığı ( benign familyal hematüri)--gross hematüri ve ailevi renal yetmezlik öyküsü pek yoktur

Geçici yada Sürekli hematüri Düşük düzeyde hematuria için neden yoksa, teşhis için gerekli araştırmalar yapılır En uygunu idrar analizinin birkaç gün içinde tekrar edilmesidir Geçici mikroskobik hematüri gençlerde sıklıkla karşılaşılır. Çoğunluklada neden bulunmayabilir.

Geçici yada Sürekli hematüri Yaşlılarda durum farklıdır Geçici hematuria bile olsa yüksek malignite riski vardır. Ne sitoloji nede IVP bütün tümörleri tespit edebilir Renal tümörler için Ultrasound uygundur Mesane ve prostat tümörleri için sistoskopi uygundur

Yaş ve süreye göre hematüri nedenleri

Takipte İlk muayenede negatif olan hastaların % 1, 3-4 yıl içersinde üriner sistem malignitesi gelişebilir. Yüksek riskli hastalarda peryodik üriner sitoloji 6 ayda bir tekrarlanmalıdır. Düşük riskli hastalarda idrar analizi ile takip edilebilir.

Açıklanamayan hematüride Arteriovenöz malformasyon ve fistüller Konjenital yada akkiz olabilir. Sıklıkla gross hematüri vardır. Yüksek debili kalp yetmezliği ve hipertensiyon olabilir. IVP de şüpheli dolum defekti vardır. Arteriografi, CT ve MRA ile tanı konulur.

Egsersize bağlı hematüri Yüzme kürek çekmeden sonra da olduğundan travma tek başına olayı açıklamaz. Çoğu vaka mesane kaynaklı olup bazısı glomerulerdir. Renal iskemide sorumlu olabilir.

Özel durumlar İnfektif endokarditte septik emboli sonucu fokal glomerülonefrit Steril piüri varlığında renal TBC akla gelmelidir Polikistik böbreklerin %25’inde hematüri vardır Mobil böbrek Dietel krizine neden olabilir

TEŞEKKÜRLER