ÇELİK ÇETVEL ile ÖLÇME
Makine atölyelerinde en çok kullanılan ölçü aletlerindendir. Daha çok ölçme ve markalama işlemlerinde kullanılırlar. Tesviyecilikte kaba ölçülerin alınması için (örneğin testere ile malzeme keserken, tornada kaba boy ölçüsü alırken, pergel ayarlarken vb.) kullanılır. Ölçme kolaylığı sağlanması için cetvellerin her iki tarafı da bölüntülendirilmiştir. Cetvelin çizgisel bölüntüleri, kenara kadar uzatılmıştır
Çelik cetveller paslanmaz özelliğe sahip yay çeliklerinden yapılır Çelik cetveller paslanmaz özelliğe sahip yay çeliklerinden yapılır. Boyları 50, 200, 300, 500 mm; genişlikleri 13, 20, 25, 35 mm ve eğilebilenlerin kalınlıkları 0,4- 1,3 mm olmak üzere standart ölçülerde olur. Çelik cetveller 0,5 mm aralıklı olarak ince çizgi bölüntülü yapıldığı gibi 1 mm aralıklı olarak yapılanları da vardır. Bazıları ise bir tarafı (mm) bölüntülü, diğer tarafı ise (") parmak bölüntülü olarak yapılır.
Çelik cetvellerle ölçme yaparken parça üzerinde dayanma yüzeyi varsa cetvelin ucu bu yüzeye dayatılır. Parça üzerinde dayama yüzeyi yoksa cetvel ucu parça kenarı ile aynı hizaya getirilir. Baş parmağımızın tırnağı ile bitiş ölçüsü cetvel üzerinde belirlenerek okunur. Ölçü alırken cetvel, ölçülen kenara dik olmalıdır.
YÜZEY KONTROL ALETLERİ
Gönyeler Yüzeylerin düzlemliğinin ve yüzeyler arasında açıların kontrol edilmesinde kullanılan aletlere genel olarak gönye denir. Yüzeylerin kontrollerinde kullanılan gönyeleri aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür. 1-Yüzey gönyeleri 6 -Optik açı gönyesi 2-Sabit gönyeler 7 –Saatli açı gönyesi 3-Ayarlı gönyeler 8 –Üniversal açı gönyesi 4-Basit bölüntülü açı göyesi 9 –Özel gönyeler 5-Verniyerli açı gönyesi
Kombine bir açı ölçer
Endikatörler : Endikatörler de komparatörler gibi mekanik ölçü ve kontrol aletlerindendir. Ancak komparatörlere oranla ölçme aralığı daha az ve ölçü okuma hassasiyeti yüksektir. Endikatörlerin ölçü okuma hassasiyeti genel plarak ( 0,002 – 0,0005 mm ) arasında değişmektedir. Ancak bunlardan en çok kullanılanları ( 0,002 – 0,001 mm ) okuma hassasiyetli endikatörlerdir
Endikatörler hem iç çapların hem de dış çapların kontrol edilmesinde kullanılan ibreli kontrol aletleridir. Dar alanlı ve hassas ölçülerin kontrolünde kullanıldıkları için ibrenin tam tur dönmesine gerek yoktur, bu yüzden kadranı yarım ay şeklindedir. Endikatörler kullanma alanlarına göre isimlendirilir. En çok kullanılanları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz 1 – Dış çap endikatörü 2 – İç çap endikatörü 3 – Vida endikatörü 4 – Modül endikatörü
Pasametreler Ölçü okuma tamlığı 0,002 mm olan bu ölçü aletleri genellikle dış çapların ölçü kontrolünde kullanılır. Genel görünümü mikrometreye benzediğinden mikrometreler içerisinde de incelenebilir. Mikrometreden farklı olan tarafı, gövdesi üzerinde 0,002 mm hassasiyetindeki bölüntü yaklaşık + ve – yönde 0,070 mm toplam 0,140 mm sapabilen ibresi ve parça alıp yerleştirirken çeneleri hareket ettiren bir baskı düğmesi vardır. Mikrometreler gibi ( 0 – 25, 25 – 50, 50 – 75, 75 – 100 mm ) ölçme alanlarına sahiptir.
Pasimetreler Genellikle pasimetreler iç çapların ölçü kontrolünde kullanılan hassasiyetleri ( 0,01 – 0,001 mm ) arasında değişen ibreli kontrol aletleridir. En çok kullanılanları 0,002 mm hassasiyetinde olanlarıdır.
Pasimetre ölçü miline takılan ilave uçlarla 11 mm ‘den 120,5 mm çapa kadar bütün iç çap ölçüleri kontrol edilebilir. Ölçme işlemi yapılmadan önce kontrol mastarıyla çeneler kontrol edildikten sonra kullanılmalıdır.