DEMİR METABOLİZMASI VE ANEMİLER II Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006

Anemiler Anemi (kansızlık), bir hastalık bulgusudur; bir hastalık değildir. Klinik olarak soluk görünüm vardır. Laboratuvar bulgusu olarak hemoglobin (Hb) miktarı ve hematokrit (Hct) değeri hastanın yaş ve cinsiyetine göre normal kabul edilen değerlerin altındadır.

Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre kan hemoglobin düzeyinin erişkinlerde erkeklerde 13 g/dL'nin, kadınlarda 12 g/dL'nin altı anemi olarak kabul edilir. 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dL'nin, 6-14 yaşlarında ise 12 g/dL'nin altı anemidir.

Anemili hastaya yaklaşan doktor öncelikle anemiye yol açan nedeni bulmalıdır. Hastada ayrıntılı anamnez ve dikkatli fizik muayeneden sonra yapılması gereken ilk iş otomatik kan sayımı sonuçlarını değerlendirme olmalıdır.

Hasta eritrositlerinin morfolojik özelliklerine göre çeşitli anemi tipleri tanımlanmıştır: -Makrositer anemiler -Mikrositer anemiler -Normositer anemiler

Otomatik kan sayımı sonuçlarında ortalama eritrosit hacmi (OEH, MCV) hekime aneminin hangi morfolojik tipte (makrositik, normositik, mikrositik) olduğunu hemen açıklar. Periferik yayma preparatlarda eritrosit morfolojisi'nin incelenmesiyle de aynı sonuca ulaşılabilir. Retikülosit sayımı da bizi kolaylıkla aneminin etiyolojik sınıflaması'na götürür

1960'lı yıllarda tam kan sayımı (TKS, CBC) 7 parametreden oluşmaktaydı 1960'lı yıllarda tam kan sayımı (TKS, CBC) 7 parametreden oluşmaktaydı. Bunlar beyaz küre sayısı (BKS, WBC) ve kırmızı küre sayısı (KKS, RBC), hemoglobin (Hgb) ve hematokrit (Hkt, Hct) ölçümleri ile ortalama eritrosit hacmi (OEH, MCV), ortalama eritrosit hemoglobini (OEHB, MCH) ve ortalama eritrosit hemoglobin yoğunluğu (OEHY, MCHC) idi.

Bin dokuz yüz yetmişli yıllarda otomatik tam kan sayım cihazlarının (OTKSC) gösterdiği teknik ilerleme ile birlikte önce trombosit sayımı (TS, PLT) ve seksenli yılların başında da kırmızı küre dağılım genişliği (KKDG, RDW) ve ortalama trombosit hacmi (OTH, MPV) günlük kullanımda yerini almıştır.

Son olarak geliştirilen ve günlük klinik kullanıma sokulan parametreler; hemoglobin dağılım genişliği (HDG, HDW) ve hücresel hemoglobin yoğunluğu ortalaması (HHYO, CHCM)'dir. Retikülosit sayımı, retikülosit hacmi ve yoğunluğu gibi paramaterlerde artık günlük kullanım klinik kullanımda yerlerini bulmaktadırlar.

Hemogram (kan sayımı ) eritrosit sayısı (RBC) hemoglobin (HGB, HB) hematokrit (HCT) ortalama eritrosit volümü (MCV) ortalama eritrosit hemoglobini (MCH) ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) lökosit sayısı (WBC) trombosit sayısı (PLT)

Eritrosit sayısı (RBC) erişkin erkekte 4,5-6,5x106 /mm3(5,5±1,0x1012/L) erişkin kadında 3,8-5,8x106 /mm3(4,8±1,0x1012/L)

Hemoglobin düzeyi (HGB, HB) erişkin erkeklerde %13-18 g (15,5±2,5 g/dL) erişkin kadınlarda %11,5-16,5 g (14±2,5g/dL)

Hematokrit değeri (HCT) erişkin erkeklerde %40-54 (%47±7) erişkin kadınlarda %37-47 (%42±5) RBC (milyon) x 9 = HCT HGB x 3 = HCT

Ortalama eritrosit volümü (MCV) Hct x 10 MCV =  = … 3 (fL) RBC (mm3 te milyon) erişkinlerde 78-93 3 (85±8 fL) [80-100 3 (80-100 fL)]

Eritrosit dağılım genişliği (RDW) eritrositlerin büyüklüklerindeki farklılıkları ifade eder %11-14 >14 ise anizositoz poikilositoz sferositoz