Antibiyotik Bakterilerden veya mantarlardan elde edilen veya sentetik olarak üretilen Bakteriler üzerinde öldürücü ya da üremelerini engelleyici etki gösteren Buna karşın insana zararı olmayan veya çok az olan (seçici toksik etki) Bakteriyel infeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

Kemoterapötik Antibiyotiklerle aynı özellikleri gösteren Mikroorganizmalardan elde edilmeyen kimyasal veya sentetik maddelerdir.

Akılcı ilaç kullanımı (DSÖ) Hastanın klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre: Uygun ilacı, Uygun süre ve dozda, En düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleridir.

Akılcı antibiyotik kullanımı Uygun endikasyon Uygun antibiyotik Uygun zaman Uygun doz - yol Uygun maliyet

TARİHÇE Kemoterapötiklerin kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır. 1929’da Fleming penisilini buldu 1935 yılında Domogk sulfonamidleri kullandı 1940’da Chain ve Flarey penisilini tedavide kullandılar.

Bakterisit ve Bakteriyostatik Ajanlar Bakterisitler Penisilinler Sefalosporinler Aminoglikozitler Vankomisin Aztreonam İmipenem Kinolonlar Metronidazol Bakteriyostatikler Eritromisin Azitromisin Klaritromisin Klindamisin Tetrasiklinler Sülfonamidler Kloramfenikol

Gereksiz Antibiyotik Kullanımı Nedenleri Yetersiz süre (hasta muayenesi ve eğitimi) Yetersiz laboratuvar Viral bakteriyel infeksiyon ayrımı yapılmaması Hastaların antibiyotik yazma baskısı Eğitim eksikliği Yoğun ilaç promosyonu Antibiyotiklerin reçetesiz satılabilmesi

Antibiyotik Kullanımının Gerekçelerinin Saptanması Kanıtlanmış bakteriyel infeksiyon Ampirik antibiyotik tedavisi Profilaktik antibiyotik tedavisi

Bakteriyel İnfeksiyonun Kanıtlanması Öykü Fizik muayene Laboratuvar bulguları

Ampirik Antibiyotik Tedavisi Belli endikasyonlarda Klinik belirti ve bulgulara dayanarak Akılcı antibiyotik seçimi yapılarak

Ampirik Antibiyotik Tedavisinin Temel İlkeleri Gerekli endikasyon İnfeksiyon bölgesi Etken olabilecek mikroorganizma Mikroorganizmanın antibiyotik duyarlılığı Antibiyotiğin farmakolojik özellikleri Konağın özellikleri Tedavi öncesi mikrobiyolojik incelemeler yapılmalıdır.

Ampirik Tedaviye Yön Verebilecek Faktörler Hastane infeksiyonu sürveyansı Servisin mikrobiyolojik özellikleri Hastane infeksiyon etkenlerinin duyarlılığı Daha önceden antibiyotik kullanımı. İmmünosupresyon Altta yatan hastalık Uzun süreli vasküler kateter

Profilaktik Antibiyotik Etkili Ucuz Yan etkileri az Yeterli doz ve sürede

Antibiyotik Seçiminde Faktörler Bakteriye ilişkin faktörler Hastaya ilişkin faktörler Antibiyotiğe ilişkin faktörler

Bakteriye İlişkin Faktörler Antibiyotik duyarlılığı Bir veya daha fazla mikroorganizmanın etken olması Fagositik hücrelerde yaşayabilme

Konak Faktörleri Bilinen yan etkiler Yaş Genetik faktörler Altta yatan hastalık Uygulanan diğer antibiyotikler Kullanılan diğer ilaçlar İnfeksiyonun ortaya çıktığı yer İnfeksiyon yeri

Seçilecek Antibiyotik İle İlgili Bilgi Etki spektrumu Etki mekanizması Farmakolojik özellikler Tedavi dozu ve aralığı Veriliş yolu ve süresi İlaç etkileşimleri Yan etkiler Toplam tedavi maliyeti

Antibiyotiklerin Atılım Yolları Böbrekten Aminoglikozitler Penisilinler Sefalosporinler Kinolonlar Tetrasiklinler Aztreonam İmipenem Vankomisin Trimetoprim Karaciğerden Sefoperazon Kloramfenikol Klindamisin Doksisiklin Eritromisin Metronidazol Rifampin Sülfametoksazol

Kombinasyon Antibiyotik Tedavisinin Temel İlkeleri Sinerjik aktivite elde etmek Karma infeksiyonların tedavisi İlaca karşı direnç gelişimini önlemek

Kombine Tedavinin Olumsuz Yönleri Antagonistik etki Yan etkiler Süper-infeksiyon Floranın baskılanması Ekonomik yük Çoğul dirençli bakteri gelişim

Ardışık Tedavi Ampirik Tedavi Kültür Sonucu Tedavi Değişikliği Stabil Durum Oral Tedavi

Antibiyotik Tedavisinin Sonlandırılması İnfeksiyon tedavi edildiğinde Mikrobiyolojik inceleme sonuçları negatif ve infeksiyon olası değilse İnfeksiyon tanısından uzaklaşılmışsa

Antibiyotik tedavisinde başarısızlık İlaca bağlı nedenler Uygun olmayan ilaç Yetersiz doz İlacın infeksiyon bölgesine yetersiz geçişi (beyin, göz, prostat, eklem) Doğru olmayan uygulama yolu İlaç atılım veya inaktivasyonunun artması Malabsorbsiyon

Antibiyotik tedavisinde başarısızlık Konağa bağlı nedenler Zayıf konak direnci İnfekte yabancı cisim bulunması Drene edilmemiş cerahat (apse) Ölü dokular (sekestrum)

Antibiyotik tedavisinde başarısızlık Patojene bağlı nedenler İlaca direnç gelişmesi Süperinfeksiyon Laboratuvara bağlı nedenler Duyarlı patojenlerin yanlış raporlanması

Akılcı Antibiyotik Kullanımı Etken biliniyorsa en dar spektrumlu Kombine tedavide ilkelere uyulması Sistemik ilaçlar topikal kullanılmamalı Kısa süreli profilaksi Uygun doz ve sürede kullanım Tedavi maliyetine dikkat edilmesi

18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü Toplumda ve hastanelerde akılcı antibiyotik kullanımına yönelik ulusal kampanyalar için bir platform hazırlamakta ve destek sağlamaktadır. Ülkemizde de bu amaçla bir kampanya yapılmaktadır. 28

Sonuç Sürekli tıp eğitimi ve toplum eğitimi Reçetesiz ilaç satışının önlenmesi Bazı antibiyotiklerin hastane dışı kullanımının kısıtlanması İlaç promosyonlarının denetlenmesi