UYKU APNE SENDROMUNUN KLİNİĞİ -Olgunun Değerlendirilmesi- Dr. Özen KAÇMAZ BAŞOĞLU 21 Mart 2009, Ankara TTD Uyku Bozuklukları Merkezi Kursu

Sunum Planı OSAS tanım-prevalansı Klinik tanı - Risk faktörleri - Amannez - semptomlar - Fizik bakı Radyolojik tanı Endoskopik tanı Yardımcı tanı yöntemleri Olgu sunumu

OSAS Tanımı Uyku sırasında yineleyen tam (apne) veya parsiyel (hipopne) üst solunum yolu obstrüksiyonu epizodları ile karakterize Sıklıkla oksijen satürasyonunda azalmaya neden olarak kısa uyanmalarla sonlanan bir sendrom ICDS-2 2005

OSA – OUA - OSAS – OUAS – Uyku Apne Sendromu OSA OSAS Gündüz uykululuk Horlama Gündüz uykululuk OSA OSAS AHİ > 5/sa Lindberg E. Sleep Medicine Reviews 2000; 4: 411–33

OSAS Prevalansı Prevalans - Erkek %4, Kadın %2 40-60 yaşındaki erkeklerde %4-8 65 yaştan sonra prevalans  Villaneuva ATC. Sleep Med Rev 2005; 9:419–36 Bixler EO. AJRCCM 1998; 157:144-8

Tanı Yöntemleri Klinik tanı - Risk faktörleri - Amannez - semptomlar - Fizik bakı Radyolojik tanı Endoskopik tanı Yardımcı tanı yöntemleri Polisomnografi

Risk Faktörleri (1) Obezite (%50’si obez, 10 kat ) Cinsiyet (erkek 2-3 kat ) Menapoz (4 kat ) Yaş (40-65 y) Irk (Afro-amerikan, İspanyol) Boyun çevresi (E>43cm, K>38cm)

Risk Faktörleri (2) Supin uyku pozisyonu Nazal konjesyon (2 kat ) Ailesel yatkınlık Supin uyku pozisyonu Nazal konjesyon (2 kat ) Sigara (3 kat ) Alkol, sedatif kullanımı Kraniyofasiyal anormallikler Endokrin bozukluklar

OSAS Olgularımızda Obezite (n=280) %45’i obez ve %88’i normal kilonun üzerinde

OSAS Olgularımızın Risk Faktörleri (n=100) Yaş (yıl) 49.7 ± 11.0 Erkek / Kadın 78 / 22 BKİ (kg/m2) 30.2 ± 6.1 Boyun Çevresi (cm) 41.8 ± 3.5 Sigara, alkol, sedatif %36, %21, %14 %43 kilolu, %42 obez, %5 morbid obez %43 boyun çevresi  %86 post-menapozal dönemde

Semptomlar -Uyku Sırasında Solunum Bozuklukları- Habitüel ve rahatsız edici horlama Tanıklı apne Uykuda boğulma hissi Anamnez alırken eşinin de odada bulunması önerilir! Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329–59

Semptomlar -Uykuyu Sürdürmede Zorluklar- Horultulu uyanıklıklar İnsomnia Nokturnal göğüs ağrısı ve aritmi Noktüri ve enürezis Gece terlemesi Ağız kuruluğu GÖR ve nokturnal öksürük Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329–59

Semptomlar -Gündüz Sorunları- Yorgun uyanma Gündüz aşırı uykululuk Konsantrasyon bozukluğu Unutkanlık, bilişsel bozukluklar Ruh hali değişkenliği Sabah baş ağrıları Libido azalması, impotans İşitme kaybı Trafik ve iş kazaları Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329–59

Ana Semptomlar -Eşine sorulmalı- Horlama - Kadınlarda %15, erkeklerde %25 - 40-60 yaşında K %40, E %60 - OSAS olgularında %95 Tanıklı apne - En önemli semptom - Genel popülasyonda %6 Gündüz uykululuk - Başka nedenlerle olabilir - AHİ ile korele değil - Genel popülasyonda %30-50 McNicholas WT. Proc Am Thorac 2008; 5: 154–60

Kadınlarda OSAS Prevalans   post-menapozda  Santral obezite , BKİ  Semptomlarını az bildirme Sabah baş ağrısı, insomnia, yorgunluk Tanının geç konması Kaza riski  Mortalite  (?)

OSAS’lıların Diğer Nedenlerle Çeşitli Uzmanlık Alanlarına Başvurusu-1 Kardiyolog – HT, KAH, KKY, aritmi, PAH Psikiyatrist – Depresyon, anksiyete, davranışsal problemler, deliryum Nörolog – İnme, sabah baş ağrısı, epilepsi Anestezist - Zor entübasyon, uyanırken tanıklı apne Ürolog – Noktüri, impotans Schlosshan D. Thorax 2004; 59: 347–52

OSAS’lıların Diğer Nedenlerle Çeşitli Uzmanlık Alanlarına Başvurusu-2 KBB – Horlama, ses kısıklığı, boğaz ağrısı Endokrinolog – Akromegali, hipotiroidi, DM Gastroenterolog - GÖR Hematolog - Polisitemi Romatolog – SLE, RA Göğüs uzmanı – Gece nefes darlığı, SY Schlosshan D. Thorax 2004; 59: 347–52

Fizik Bakı (1) Multidisipliner yaklaşım; - Göğüs hastalıkları uzmanı, - Nörolog, - KBB uzmanı, - Diş hekimi, - Kardiyolog - Endokrinolg - Psikiyatrist, vb. Tanı koydurucu bulgu yok

Fizik Bakı (2) Obezite - Beden kitle indeksi (> 30 kg/m2) - Bel çevresi (E ≥ 103 cm, K ≥ 89 cm) - Bel/kalça oranı (E > 1, K > 0.8) Kısa ve kalın boyun - Erkek > 43 cm - Kadın > 38 cm

Fizik Bakı (3) Eşlik eden hastalık bulguları: - KOAH, astım - Hipotiroidi, akromegali, DM - Kardiyovasküler sistem hst.ları - Üst solunum yolu patolojileri

PSG öncesi her hastayı KBB hekimi değerlendirmeli! Fizik Bakı (4) Üst solunum yollarına ait bulgular PSG öncesi her hastayı KBB hekimi değerlendirmeli! Mallampati I II IV

Fizik Bakı (5) Üst solunum yollarına ait bulgular

Radyolojik Tanı Yöntemleri Lateral sefalometri – AİA, maksillomandibuler ilerletme BT ve MR - Dinamik, 3D görüntüleme, uyku-uyanıklık - Cerrahi öncesi PAS: 18 MP-H: 2

BT ile Görüntüleme Uvula düzeyinde daralma Tidal solunum Zorlu ekspirasyon Uvula düzeyinde daralma Yucel et al. Am J Neuroradiol 2005;26:2624-9

MR ile Görüntüleme OSAS Sağlıklı Uyanıklık Uyku

Endoskopik Tanı Yöntemleri Nasofarengolaringoskopi

Yardımcı Tanı Yöntemleri Akciğer grafisi SFT Arteriyel kan gazı Kan ve idrar tetkikleri T.A., EKG, Ekokardiyografi Yaşam kalitesi anketleri Gündüz uykululuğunun değerlendirilmesi

Gündüz Uykululuğunun Değerlendirilmesi Epworth uykululuk skalası (ESS) Stanford uykululuk skalası (SSS) Multipl uyku latansı testi (MSLT) Uyanıklığın korunması testi (MWT) Pupillometri Sürüş simülatörleri

Epworth Uykululuk Skalası 1. Otururken ve okurken 0 1 2 3 2. Oturmuş televizyon seyrederken 0 1 2 3 3. Topluluk içinde aktif olmadan otururken 0 1 2 3 4. Arabada yolcu olarak bir saat aralıksız seyahat ederken 0 1 2 3 5. Öğleden sonra şartlar uygun olup da uzandığınızda 0 1 2 3 6. Otururken ve birisi ile konuşurken 0 1 2 3 7. Alkolsüz yemek sonrasında sakin otururken 0 1 2 3 8. Araba kullanırken trafik tıkandığında 0 1 2 3 0  Hiçbir zaman uyuklamadım 1  Bazen uyuklarım veya uyurum 2  Genellikle uyuklarım veya uyurum 3  Sıklıkla uyuklarım veya uyurum 3X8=24 ESS ≥11

OSAS Tanısı-1 A + B + D A – Aşağıdakiler en az birisinin olması; - İstemsiz uyku epizodları, gündüz uykululuk, dinlenmemiş uyanma, yorgunluk veya insomnia - Uykudan boğularak uyanma - Eşinin uykuda gürültülü horlama, soluk durması veya ikisini birden bildirmesi B – Polisomnografide aşağıdakilerin gösterilmesi; - Skorlanabilir solunumsal olay (apne, hipopne / RERA) ≥ 5/sa - Solunumsal olayların tümünde veya bir bölümünde solunum çabasının varlığı D – Bozukluğun başka bir hastalıkla açıklanamaması ICDS-2 2005

OSAS Tanısı-2 C + D C – Polisomnografide aşağıdakilerin gösterilmesi; - Skorlanabilir solunumsal olay (apne, hipopne / RERA) ≥ 15/sa - Solunumsal olayların tümünde veya bir bölümünde solunum çabasının varlığı D – Bozukluğun başka bir hastalıkla açıklanamaması ICDS-2 2005

OSAS Olgusu (1) 49 y, erkek, sanatçı Sigara ve sedatif (-), alkol  sosyal içici Hipertansiyon (+) BKİ: 33 kg/m2 Boyun çevresi: 44 cm Horlama, tanıklı apne, gündüz uykululuk, uykudan boğularak uyanma

OSAS Olgusu (2)

OSAS Olgusu (3)

Türkiye’de Tahmini OSAS Olguları -2008 Yılı Sonu- Nüfus 71.517.100 Erkek Kadın 35.901.154 35.615.946 OSAS’li Erkek OSAS’li Kadın 1.436.046 712.319 Toplam OSAS 2.148.365

SONUÇ Klinik ile tanı olasılığı %50-60 Aklımıza gelmezse tanı koyamayız; - 40-65 yaşında erkek - Obez - Kalın boyunlu - Horlama ve tanıklı apne - Hipertansiyon

Teşekkürler…