FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ SIVILARDA BASINÇ

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Denizde derinlere daldıkça üzerimizde bulunan su vücudumuza baskı yapar. Derine indiğimizde üzerimizdeki suyun ağırlığı artmış olur dolayısıyla vücudumuza yapılan baskı da artar. Bu baskı sıvı basıncından kaynaklanmaktadır.

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Sıvılar ağırlıklarından dolayı içinde bulundukları kaba basınç uygular.   Katılardan farklı olarak sıvılar akışkandır. Sıvılar, konuldukları kabın sadece tabanına değil, temas ettikleri tüm yüzeylerine kuvvet uygular. Sıvı içindeki birim yüzeye sıvı tarafından uygulanan dik kuvvete basınç denir.

! FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Özdeş kaplara farklı yüksekliklerde, aynı sıvılardan koyduğumuzda sıvıların ağırlıklarının değiştiğini görürüz. Sıvılarda basınç, ağırlıktan kaynaklandığından sıvının derinliği arttıkça sıvı basıncı artar. ! Sıvının yüzeye uyguladığı basınç ile sıvının derinliği (yüksekliği) doğru orantılıdır.

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Cam huninin geniş ağzına lastik balon gerilerek takılır ve sıvı basıncı ile ilgili şekildeki düzenek hazırlanır. Hortumun ucundaki huniyi cam kaptaki su içinde farklı derinliklere daldırılarak U borusundaki civa yüksekliklerinin değişimi gözlenir. Huni yukarı hareket ettirildiğinde U borudaki civa seviyesi düşer, sıvı basıncı azalır. Huni aşağı doğru hareket ettiğinde U borusundaki civa seviyesi yükselir, sıvı basıncı artar.

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Sıvı dolu bir kabın yan yüzeyinden farklı yüksekliklerde özdeş delikler açıldığında en alttaki delikten fışkıran sıvının hızının en büyük olduğu ve en uzağa fışkırdığı görülür. Çünkü en alttaki deliğin olduğu yerde sıvı basıncı fazladır.

PC= PD > PB> PA FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Aynı sıvı içinde verilen seviyelerdeki sıvı basınçlarını karşılaştıralım. Sıvı basıncı, sıvının derinliği (sıvının açık yüzeyine olan düşey uzaklığı) ile doğru orantılıdır.   PC= PD > PB> PA

Kabın tabanına uygulanan sıvı basıncı 2 kat artar. FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Yanyüz Sıvı Sıvı Yatay Düşey kesiti şekildeki gibi olan her tarafı kapalı, 5 hacim bölmeli kapta bulunan sıvının kabın tabanına uyguladığı sıvı basıncı, kap yan yüzeyinin üzerine çevrilirse nasıl değişir? Kabın tabanına uygulanan sıvı basıncı 2 kat artar.

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Özdeş üç kaba aynı yükseklikte sıvılar doldurulup tarttığımızda ağırlıkları farklı oluyorsa bu durum bize kabın içindeki sıvıların yoğunluklarının farklı olduğunu gösterir. Yani kaplardaki sıvılar farklıdır. Bu özdeş kaplarda sıvının yoğunluğu arttıkça ağırlığının arttığını ve kabın tabanına yaptığı basıncın arttığını söyleyebiliriz.

Aynı derinlikte zeytinyağının uyguladığı basınç suya göre daha azdır. FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Özdeş kaplara eşit yükseklikte su ve zeytinyağı konulur. Hortumun ucundaki huniyi cam kaptaki su ve zeytinyağı içinde aynı derinliğe daldırılarak U borusundaki civa yükseklikleri karşılaştırılır. Zeytinyağının yoğunluğu, suyun yoğunluğundan küçük olduğu için zeytinyağı bulunan kaptaki U borusundaki civa seviyesi su bulunan kaptakinden daha düşüktür. Aynı derinlikte zeytinyağının uyguladığı basınç suya göre daha azdır.

! FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ PA < PB PA < PB Bir kaptaki sıvı basıncı, kaptaki sıvının derinliğine ve sıvının yoğunluğuna bağlıdır. Sıvı basıncı, sıvının derinliği ile doğru orantılıdır. Sıvı basıncı, sıvının yoğunluğu ile doğru orantılıdır. 2h h d d h d 2d h A B A B PA < PB PA < PB

FEN ve TEKNOLOJİ / BASINÇ Sıvı basıncı, kaptaki sıvının miktarına bağlı değildir. Sıvı basıncı, kabın şekline bağlı değildir. h d d h h d d h A B A B PA = PB PA = PB