BUGÜNÜMÜZÜ VE GELECEĞİMİZİ TEHDİT EDEN BİR SALGIN: NİKOTİN BAĞIMLILIĞI Doç. Dr. Oğuz KILINÇ Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

Sunum planı Sorunun boyutu nedir? Tıp gözüyle sorunu nasıl algılamalıyız?

Günümüzde dünyada 1.3 milyar kişinin sigara içtiği tahmin edilmektedir Önlenemezse 2025’te bu sayı 1.7 milyarı aşacaktır Bu içicilerin %84’ü gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır (Economics of Tobacco Control Paper No.6 February 2003)

Bölge Tüketim Dünyada sigara içim oranları Kuzey Amerika % 4.7   Kuzey Amerika % 4.7 Latin Amerika % 8.9 Batı Avrupa % 9.3 Orta ve Doğu Avrupa % 10.8 Afrika ve Orta Doğu % 11.8 Asya % 54.5

Türkiye’ de sorunun epidemiyolojik boyutu Erkek: % 60 Kadın: % 30 13- 15 yaş grubu: %10-30 Öğretmenler arasında: %48, %32 Sağlık çalışanları arasında %54 Başlama nedeni: Çevresel etkenler:%38

Dünyada sorunun epidemiyolojik boyutu Son 20 yılda sigara tüketimi; Türkiye’de % 80 artmış, Amerika’da % 30 azalmıştır.

Sorunun sağlık boyutu 2005 5 milyon insan öldü 2030 10 milyon insan ölecek.

Her yıl ülkemizde 100,000 insanımızı erken yaşlarda sigaraya kurban veriyoruz. Eğer önlem alınmaz ise bu sayı önümüzdeki 20 yılda 250 bine çıkacaktır.

PASİF SİGARA İÇİCİLİĞİ

Pasif sigara dumanına maruz kalanlarda risk altındalar

Ev içinde sigara içiliyorsa (1 paket/gün) Çocuklar ortalama günde 5 sigara içmiş olmakta Bebekler hastaneye 3 kat daha fazla başvurmakta Ani bebek ölümü riski 2.5 kat artmakta Bebeklerde kolik tarzı karın ağrısı 2 kat artmakta Çocuklarda astım ve solunumsal enfeksiyon riski 2 kat artmakta Çocuklarda akciğer kanseri, kronik bronşit sıklığı artmakta Kocası sigara içen kadınlarda akciğer kanserinden ölüm 2-3 kat artmaktadır

TÜTÜNÜN EKONOMİK BOYUTU

Birey ve ev düzeyinde etkileri: 1 paket Sigaranın maliyeti; - Türkiye’de asgari ücretle geçinen bir kişinin günlük gelirinin %40’nı oluşturmaktadır.

Ülke düzeyinde etkileri: - Tütünün neden olduğu hastalıklar , erken ölüm nedeniyle artmış üretim kaybı ve yüksek sağlık harcamaları - Tütün yaprağı ve tütün ürünleri ithalatı nedeniyle döviz kaybı - Kaçakçılık nedeniyle sigara fiyatlarında düşme, tüketimde artma, vergi gelirinde azalma Yıllık 15 milyar dolar

EKONOMİK MALİYETİ KİM KARŞILIYOR? Sigara içenler ve içmeyenler karşılıyor.

Kim kazanıyor? Tütün endüstrisi

Tütün endüstrisinin 2002-2004 yılı karları: Kazanç (milyon $) Son 3 yılda büyüme British American Tobacco (BAT) 2095 %28.16 Japan Tobacco International (JTI) 710 %24.96 Altria (Philip Morris) 11 102 %13.72 Imperial Tobacco Group 424 %13.15 ALTADIS 541 %426.34

En çok yararlanan kimdir? 2002’de Philip Morris / Altria’da bir yöneticinin maaş ve primi 3.2 milyon dolardan fazladır Türkiye’ de bir tütün çiftçisinin, bu sigara şirketindeki bir yöneticinin 1 günlük kazancını kazanabilmesi için 6 yıl çalışması gerekir (yöneticinin 1 yıllık kazancı = çiftçinin 2140 yıllık kazancı)

Tütün endüstrisi pazar taktikleri Sağlık verilerinin inkarı ve yalan bilim üretimi Promosyon ve reklam Hükümetleri kaçakçılık tehlikesine karşı ikna etmek Fiyatlandırma kontrolu

İnsanları böyle yanıltıyorlar.....

Dünya Bankası Önerilerine Göre Yapılması Gerekenler Sigara fiyatlarının ve vergilerinin enflasyon üzerinde artışı

Tütün şirketleri çocukları hedef alıyorlar?

Sigara şirketleri neden çocukları hedef alırlar? Sigara şirketleri müşterilerinin 1/3’ünün 13 yaşına kadar, %90 nının 20 yaşından önce sigaraya başladıklarını bilirler. Marka seçimleri çok erken yaşlarda belli olur Karlılığın devamı ve sigara endüstrisinin ayakta kalması 18 yaşın altındakilere sigara satış başarısına bağlıdır.

Reklam taktikleri Sigarayı sağlık kavramı ve eğlenceyle eşleştirmek, gençlerin sağlık kaygılarını gidermek için reklamları spor dergilerine vermeyi ve spor olaylarına sponsor olma Benzer şekilde sigarayı bağımsızlık ve erkeklik imajıyla özdeşleştirme

JTİ iç yazışmaları 1998: Amerikalı yargıç 39000 dökümanı serbest bıraktırıyor Genç içici alt yaş sınırı 14 olmalıdır.(1971) BAT dökümanı: Genç pazar araştırmasında 5 yaşından itibaren insanların motivasyonları ve davranışları incelendiğine rastlanıyor.

Tıp gözüyle nasıl algılamalıyız? Hastalık: Nikotin bağımlılığı Etken: Tütün Vektör: Tütün endüstrisi Konakçı: İnsan

Bağımlılık üçgeni Nörokimyasal Davranış Psikolojik

SSS- Nikotin ilişkisi N. Accumbens (Ödüllendirme yolu) Nöromediatör: Dopamin Locus coeruleus (Yoksunluk belirtileri) Nöromediatör:Noradrenalin

Sigara içiminin psikolojik boyutu

Görme Kusurunu Düzeltme Sigara sadece kronik bronşit, damar sertliği, kanser gibi hastalıklara yol açmakla kalmamakta, bazı kişilerde görme kusuru da yapmaktadır.

‘Sigara benim tek dostum’ ‘ O benim arkadaşım’ ‘Sigara benim can yoldaşım , dert ortağım’ diyenler, bu görme kusuru nedeniyle sigaranın gerçek yüzünü görememektedirler.

Nasıl ki; aşk da bir görme kusurudur ve evlenince düzelirse; sigara bağımlılarındaki görme kusuru da sigaraya bağlı bir hastalığa yakalanınca düzelir. Sigara yüzünden kanser olan, damar tıkanıklığı olan bağımlıların görme kusuru düzelir ve onun gerçekte dost değil, düşman olduğunu görürler.

Sigaraya olan sevgi ve içme isteği gibi duygular nasıl oluşuyor ? Sanıldığı gibi; Kişiler Nesneler Olaylar Bir duyguya yol açmaz.

DAVRANIŞ ● D Görüşürüm DUYGU ● C Severim DÜŞÜNCE ● B İyi insan, cana yakın KİŞİ ● A Ayşe

Sigara içmeye istekli olma, Yalnızlığımı gideriyor, DAVRANIŞ ● D Sigara satın alma, Sigara içme, Sigara içilen yerlere gitme DUYGU ● C Sigara içmeye istekli olma, Sigarayı sevme NESNE ● A Sigara DÜŞÜNCE ● B Keyif veriyor, Yalnızlığımı gideriyor, Dert ortağım

Sigara içmekten kaçınma, bırakma çabaları ve arayışları DUYGU ● C DAVRANIŞ ● D Sigara içmekten kaçınma, bırakma çabaları ve arayışları DUYGU ● C Korku Kaygı Nefret Tiksinme İçtikten sonra pişmanlık, kendini iradesiz hissetme NESNE ● A Sigara DÜŞÜNCE ● B Hastalık yapacak Nefesimi daraltıyor Kanser olacağım Pis kokutuyor Zehirli bir ot parçası

BU DÜŞÜNCELERİ FARKETMEK, (FARKETTİRMEK) YENİ DÜŞÜNCELER GELİŞTİRMEK BİR BECERİDİR VE ÖĞRENİLEBİLİR.

Hastalık nasıl tedavi edilir? Hastaya düşen görevler Sigaraya karşı görme kusurunu düzeltmek Hekimin dediklerini harfiyen uygulamak Hekime düşen görevler Hastada sigara bırakmaktan dolayı oluşabilecek yan etkileri önlemek (farmakolojik tedavi) Hastanın güvenli bir şekilde ve zarar görmeden sigarayı bırakmasını sağlamak Psikolojik ve davranış boyutunu da kontrol etmek

HER HEKİM ÜZERİNE DÜŞENİ YERİNE GETİRMELİDİR. SİGARAYI BIRAKARAK, HASTALARINA BIRAKMAYI ÖNERİP, BIRAKMASINA YARDIMCI OLARAK

BAŞARI DOĞRU KARAR TECRÜBE YANLIŞ KARAR