AKRAN İLETİŞİMİ KIRIKKALE RAM ARALIK-2011

AKRAN-AKRAN GRUPLARI Yakın çevremizi oluşturan ve onun kişiliğinin oluşumunda önemli rolü olan gruplardır. Bunlar her yaş grubunda söz konusudur.

AKRANLAR Çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecinde akranlarla daha fazla vakit geçirmeye başlanır. Akranlarımızın bizi ailelerimizden daha iyi anladığını düşünür ve inanırız. Kendimizi daha fazla vakit geçirdiğimiz akran gruplarının doğal bir parçası olarak görürüz ve gruptaki diğer üyelere benzemeye çalışırız.

AKRAN GRUPLARININ YARARLARI Toplumsallaşmamızı sağlar. Çeşitli öğrenme fırsat ve faaliyetlerini hazırlar. Önemli bilgi kaynağıdır. Akran grubunda rahat bir ortam bulunur. Ailemizden uzakta rahat konuşur, rahat hareket ederiz. Evde yapamadığımız uğraşları grupta yapabiliriz.

AKRAN GRUPLARININ YARARLARI Akran grubunda kız-erkek rolleri öğrenilir. İşbirliği ve takım ruhunu akran grubunda gelişir. Kişilik geliştirmemize yardımcı olur. Bilişsel ve empati yeteneklerimiz gelişir, İşbirliği ve rekabet içeren etkinliklere katılmayı öğreniriz. Ve tabii arkadaşlığı, dostluğu da…

En acıtan?... İşler yolunda gitmediğinde…

REDDEDİLMEK İHMAL EDİLMEK Yapılan araştırmalar bazı çocukların akranları tarafından kabul gördüğünü, bazı çocukların da ret veya ihmal edildiğini göstermektedir. Sınıfta hiçbir arkadaşa sahip olmayan ve akranlarının çoğu tarafından kabul görmeyenler “reddedilenler” olarak adlandırılmıştır. “ İhmal edilenler”in ise arkadaşları yoktur ama arkadaşları tarafından kabul görmüyor da değildir.

AKRAN BASKISI Ait olma, kabul görme, sosyal onay, bağlanma gibi sosyal gereksinmeler büyürken daha yoğun bir şekilde yaşanmaya başlanır ve ait olma, kabul görme ihtiyacı bazen akran grubunun kontrolüne girmemize yol açar. Akran grubunun kontrolüne girmek peşinden akran baskısını da beraberinde getirebilir.

AKRAN BASKISI NEDİR? Bireyin içinde bulunduğu yaş gruplarının etkinliklerinde bir şeyi yapmak için arkadaşları tarafından zorlanması ve/veya cesaretlendirilmesidir.

İŞ ZORBA DAVRANIŞLARA GELİNCE..

Zorbalık Nedir? “Bir ya da bir grup insanın kasıtlı olarak, tekrarlayan bir biçimde diğer bir kişiye ya da bir grup kişiye karşı acı vermek, korkutmak, sindirmek ya da yıldırmak amacıyla yapılan davranışların tümü” Sadece çocuklar arasında değil, yetişkinler arasında ya da yetişkinlerden çocuklara karşı da görülebilir.

ZORBALIK MI? ZORBACA DAVRANIŞ MI? Bu davranışları yapan çocukların “zorba” olarak adlandırılması insanlarda bu çocukların “kötü çocuklar” olduğu ve cezalandırılmayı hakettikleri izlenimi yaratabilir. Bu tür davranışlar gösteren çocukların “zorba” olarak adlandırılmasının kimseye bir yararı yoktur. Zorbalığı davranış olarak tanımlayıp bu davranışa müdahale etmek herkes için en uygun olandır.

ZORBA DAVRANIŞLARIN ÖZELLİKLERİ a) Saldırgan davranış gibi, zorbalık da incitici, zarar vericidir. Ama bu zarar herhangi bir kışkırtma olmadan ya da en azından kışkırtma olarak düşünülebilecek bir durum olmadan, örneğin sakarlık gibi, yapılır.

ZORBA DAVRANIŞLARIN ÖZELLİKLERİ b) Tekrar eden bir hareket olarak düşünülmelidir; bir ya da iki kez gerçekleşen bir durum zorbalık olarak adlandırılmayabilir.

ZORBA DAVRANIŞLARIN ÖZELLİKLERİ c) Zorbalığı yapan kişi, genellikle diğerinden daha güçlüdür ya da daha güçlü olarak algılanır, en azından, bu duruma maruz kalan kişi kendini aynı biçimde ve etkin olarak savunabilecek durumda değildir.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN ŞEKİLLERİ 1-Fiziksel Zorba Davranışlar; Karşısındakinin bedenine karşı zarar verici Hareketler içerir. İtmek,vurmak,çimdiklemek, Tekmelemek, saç çekmek vs. Karşısındakinin özel eşyalarına zarar verme şeklinde de olabilir. (Çalma ve ya kırma)‏ Fiziksel zorbalığı durdurmak kolaydır.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN ŞEKİLLERİ 2-Sözel Zorba Davranışlar; O kişinin yüzüne karşı veya arkasından dalga geçmek, dedikodular yaymak, alay etmek, isim takmak, tehdit etmek, sözel kaba şakalarda bulunmak şeklinde olabilir.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN ŞEKİLLERİ 3-Cinsellik İçeren Zorba Davranışlar; Elle taciz, cinsellik içeren sözler söyleme, etek kaldırma veya pantalon indirilmesi vb. davranışlar şeklinde görülebilir.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN ŞEKİLLERİ 4-Duygusal Zorbalık; Üzmek, dışlamak, aşağılamak veya utandırmak şeklindedir. Oyuna almamak, oyundan atmak, parasını zorla almak, çirkin el kol hareketleri yapmak (dil çıkarmak), nefret dolu notlar yazmak gibi..

ZORBACA DAVRANIŞLARIN ŞEKİLLERİ 5-Sanal Zorba Davranışlar; Cep telefonu ya da internet kanalıyla rahatsızlık veren mesajlar yollama gibi bilişimsel şiddeti içerirler.

ZORBACA DAVRANIŞLARLA MÜCADELE ETMEK…

İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ Madde 3 : Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır. Madde 5 : Hiç kimseye işkence yapılamaz; zalimce, insanlık dışı, onur kırıcı ceza verilemez veya davranışta bulunulamaz.

ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME Madde 19: Her çocuk incitilmeden ve istismar edilmeden, güven içinde yaşama hakkına sahiptir

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI Öğrencilerden Beklenen Davranışlar DEĞERLENDİRME KURULU YÖNETMELİĞİ Öğrencilerden Beklenen Davranışlar Madde 106: b)Bütün okul arkadaşlarının kendisi gibi Türk toplumunun ve Türkiye Cumhuriyeti’nin bir bireyi olduklarını unutmamaları, onur ve haklarına saygı göstermeleri.

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KURULU YÖNETMELİĞİ Öğrencilerden Beklenen Davranışlar Madde 106: c) Öğretmenlerine, okul yöneticilerine, görevlilere, arkadaşlarına ve çevresindeki kişilere karşı saygılı ve hoşgörülü davranmaları,

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI Öğrencilerden Beklenen Davranışlar DEĞERLENDİRME KURULU YÖNETMELİĞİ Öğrencilerden Beklenen Davranışlar Madde 106: e) İyi ve nazik tavırlı olmaları, kaba söz ve davranışlardan kaçınmaları,

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KURULU YÖNETMELİĞİ Yaptırım Gerektiren Davranışlar Madde 109: B-1) Yöneticilere, öğretmenlere, görevlilere ve arkadaşlarına kaba ve saygısız davranmak. Madde 109: B-7) Okulda kavga etmek

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KURULU YÖNETMELİĞİ Yaptırım Gerektiren Davranışlar Madde 109: B-10) Öğrencilerin eşya ve araç-gerecine kasıtlı olarak zarar vermek Madde 109: C-2) Sarkıntılık, hakaret, iftira, tehdit ve taciz etmek veya başkalarını bu gibi davranışlara kışkırtmak.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN SONUÇLARI 1 Davranışa maruz kalan çocuklar: Benlik saygısını yitirirler ve bunu geri kazanmak yıllarca sürebilir. Kendine ve diğerlerine olan güvenini yitirebilir. Arkadaşlarından soyutlanabilir ve yalnız kalabilir. Depresyona girebilirler. Devamsızlığı artabilir ya da okulu terkedebilir. Hıncını başka çocuklardan çıkarabilir.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN SONUÇLARI 2 Zorbalık davranışı gösteren çocuklar: Yardım edilmezse ilerki yıllarda da başkalarının üzerindeki güçlerini kötüye kullanmaya devam eder ve başkaları için bir tehdit oluşturabilirler. Soyutlanabilir ve yalnız kalabilirler. Başkalarıyla işbirliğinin yarattığı mutluluk, manevi tatmin gibi olumlu duygulardan yoksun kalabilirler.

ZORBACA DAVRANIŞLARIN SONUÇLARI 3 Zorbalık davranışlarına şahit olan çocuklar: Kendilerini güvende hissetmeyebilirler. Kendilerini savunmak için sürekli tetik içinde bekleyebilirler. Etraflarında olup biten şiddet davranışlarından dolayı mutsuzluk, üzüntü, korku, umutsuzluk gibi olumsuz duygulara sahip olabilirler.

ÇOCUKLAR NEDEN ZORBALIK DAVRANIŞLARI SERGİLERLER? Ailesel nedenler İletişim becerilerinden yoksun olma Güçlü duygularla başedememe, dürtüsellik Okula ilişkin nedenler

ZORBALIK DAVRANIŞLARINA MARUZ KALMAMAK İÇİN… Sosyal, iletişim ve çatışma çözme becerilerini geliştirmek, Uzlaşabilmek ve alternatif çözümler üretebilmek, İnsanların duygularının farkında olabilmek, Çatışmaları çözmede ve diğer çocukların yardım almalarında aktif rol üstlenebilmek önemlidir.

Sözel olarak kendini ortaya koyma becerileri 1.Reddetme becerileri: Reddetme becerilerinde amaç bireyin yapmak istemediği bir durum ile ilgili olarak bir isteği ve bir ricayı nasıl kabul etmeyeceğini öğrenmektir. “Hayır” demek: 1. Basamak: Yapılan bir ricaya karşı cevabımızı belirlemek önemlidir. 2. Basamak: Niçin “hayır” dediğimizin nedenini belirtmek önemlidir.

“Hayır” Deme Yöntemleri Hayır…………………………..”Hayır”, “hayır olmaz” Mazeret bildirme………………“Hayır benim başka bir yerde işim var” Atlatma…………………………”Hayır belki daha sonra” Konuyu değiştirmek……………”Hayır teşekkürler. Mehmet’i bugün bir yerlerde gördün mü?” Hayır tekrarı……………………”Hayır. Hayır pek ilgilenmiyorum”. “Hayır “teşekkürler”. Yürüyüp gitmek…………………”Hayır” de ve yürüyüp git” Ortamdan sakınmak……………”Hayır de ve ortamı terket “

Sözel olarak kendini ortaya koyma becerileri 2. Ricada bulunmak ve hakkını aramak: 1. Basamak: Değişmesi gereken durumu veya sorunu belirleyerek konu ile ilgili düşüncemizi belirtmek . 2. Basamak: Sorunu düzeltmek veya değiştirmek için ricada bulunduğumuzu belirtmek. Örneğin: “Bana durmadan şaka yapmandan hoşlanmıyorum. Seni kırmak istemem ama lütfen beni daha fazla utandırma olur mu?”

Sözel olmayan kendini ortaya koyma becerileri Ses tonu: Kişinin sesi ne alçak ne de yüksek bir ses tonuyla olmalıdır. Orta şiddet bir ses tonu ile kibar ve otoriter bir şeklide konuşun. Konuşmanın hızı ve akışı: Düzgün, açık ve diğer kişilerin rahat olarak anlayacağı bir şekilde konuşun. Göz kontağı: Konuştuğunuz kişinin doğrudan gözlerinin içine bakarak konuşun.

Sözel olmayan kendini ortaya koyma becerileri Yüz ifadesi: Konuştuğunuz konuya önem veren ciddi bir yüz ifadesi yanında diğer kişilere güven veren kibarlığınızı ve sakinliğinizi koruyun. Vücut pozisyonu: Konuştuğunuz kişiye doğru yüz yüze bakacak şekilde dönün ve vücudunuzun dik olmasına özen gösterin. Uzaklık: Kişilerle konuşurken uygun bir uzaklıkta durunuz. 1 metrelik uzaklık uygun bir uzaklık sayılabilir.

DOSTÇA KALIN!

Kaynakça Aydın, A. (1999). Gelişim ve öğrenme psikolojisi, Ankara; Anı yayıncılık. Bourne, H. (2005) www.findarticles.com/p/articles/mi_g2602/is_0004/ai_2602000426/print 18/05/2005 Çiğdemoğlu, S. (2006). Lise I.Sınıf Öğrencilerinin Akran Baskısı, Özsaygı Ve Dışadönüklük Kişilik Özelliklerinin Okul Türlerine Göre İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Davaslıgil, Ü.,Çakıcı, M., Ögel, K.(1998). Yaşam Becerilerini Geliştirme Kılavuzu. Bağımlılık ve Gençlik Komisyonu Eğitici Kılavuzu. Delikara, İ.E. (2000). Ergenlerin akran ilişkileri ve suç kabul edilen davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Eğitim Bölümü. Esen, K.B. (2003).Akran baskısı, Akademik başarı ve yaş değişkenlerine göre lise öğrencilerinin risk alma davranışının yordanması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Dergisi, 24,19-85. Korkut, F. (2004). Okul temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Anı Yayıncılık , Ankara. Kıran, B. (2002). Akran baskısı düzeyi farklı olan öğrencilerin risk alma, sigara içme davranışı ve okul başarılarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Morrison, J. (1997). Peer group pressure within and outside school, British Educational Research Journal, 23(1). Santor, D. A., D. Messervey ve V. Kusumakar (2000). Measuring peer pressure, popularity, and conformity in adolescent boys and girls: Predicting school performance, sexual attitudes, and substance abuse, Journal of youth and adolescence, 29 (2), 1163-182.