ANNE-BABA TUTUMLARI

ANNE-BABA TUTUMLARI 1) BASKICI ve OTORİTER ANNE-BABA TUTUMU 2) GEVŞEK ANNE-BABA TUTUMU 3) AŞIRI KORUYUCU ANNE-BABA TUTUMU 4)TUTARSIZ ANNE-BABA TUTUMU 5) İLGİSİZ VE DUYARSIZ ANNE-BABA TUTUMU 6) DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU

1) BASKICI ve OTORİTER ANNE-BABA TUTUMU

Çocuk ailenin bir üyesi gibi kabul edilmez. Çocuğa söz hakkı verilmez. Anne-baba sürekli çocuğu yönetmek ister. Çocuk yaptığı her hatada cezalandırılır. Çocuğun yaptığı her davranışta kusur bulunur. Çocuğa değişmez ve katı yasaklar konur. Çocuğun özgürlüğü büyük ölçüde kısıtlanır.

OTORİTER BİR AİLEDE YETİŞEN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ

Stresli tedirgin çocuklar. Kendine olan güveni hemen hemen yok gibidir. Sessiz çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilir. Sürekli eleştirildiği için aşağılık duygusu geliştirebilir. Kendi başlarına karar veremezler. Dışarıdan yönlendirme beklerler. Sevgisiz, katı ve soğuk olabilirler. Hata yapmaktan korkarlar. Mutluluğu dışarıda arayıp yanlış arkadaşlıklar kurar, kötü alışkanlıklar edinebilir.

2) GEVŞEK ANNE-BABA TUTUMU

Çocuğun başına buyruk yetişmesi dilediğince davranması ve çocuğun üzerinde aile denetiminin olmaması vardır. Çocuğun aşırı hareket ve davranış serbestliği vardır. “Neyin doğru neyin yanlış olduğunu kendisi bulsun. Yaşayarak öğrensin” mantığı ailelerde söz konusudur. Aile içinde çocuğa sayısız haklar tanınmıştır. Ancak çocuğun nerede duracağı kesinlikle belirlenmemiştir. Kuralları uygulama ve denetleme düzensizdir.

Gevşek Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri Devamlı birilerinden hizmet beklerler. Her isteklerinin yapılmasını beklerler. Diğerlerinin dikkatini çekmeye çalışırlar. Bencil ve saygısızdırlar. İstekleri emir niteliğindedir. Okulda kurallarla karşılaşınca hayal kırıklığına uğrarlar.

3) AŞIRI KORUYUCU ANNE-BABA TUTUMU

Aşırı koruyucu anne baba nedir? Anne babanın, çocuğun sağlıklı büyüyüp gelişmesine engel olacak şekilde çocuğunu koruyup kontrol etmesidir.

Çocuğun kendisinin yapması gereken işler anne baba tarafından yapılır. Genellikle aile çocuğun büyüdüğünü kabul etmek istemez. Çocuğun fikri sorulmadan çocuk hakkındaki her türlü seçim aile tarafından yapılır(kıyafet, oyuncak, arkadaş…). Çocuğun üstüne çok fazla düşülür(başına bir şey gelmesin, hastalanmasın, üzülmesin, ağlamasın…). Çocuğa genelde hayır denmez ve her istediği yapılır.

Anne-baba çocuğu için sebepsiz yere aşırı kaygı duyar. Anne-baba çocuğun hatalarını görmek istemez. Anne-babanın çocuğa duydukları aşırı şefkat, disiplin sağlamalarına engel olur. Bazen geç sahip olunan bebek, ailedeki ilk ya da tek erkek çocuk bu tutumla yetiştirilir.

Aşırı koruyucu tutumla yetişen çocukların özellikleri Aşırı bağımlı ve özgüveni gelişmemiştir. Toplum tarafından kabulü zorlaşır. Kendini grubuna kabul ettirmek için isyankar olabilir. Tek başına kararlar alamaz. Paylaşmayı bilmez. Sosyal yaşama uyumla ilgili sorun yaşarlar.

4)TUTARSIZ ANA-BABA TUTUMU Anne ve baba arasındaki görüş farklılığı

Anne ya da babadan birinin izin verdiğine diğeri izin vermez. Aile aynı davranışa farklı zamanlarda farklı tepkiler gösterebilir. Aile içinde ortak kararlar alınamaz. Kız-erkek çocuk ayrımı yapılır. Çocuğun eğitimi konusunda da tutarsızlık gösterilir. Büyük ailelerde, ailenin çocuğa koyduğu kurallar aile büyükleri (dede, babaanne, anneanne vs.) tarafından hiçe sayılır.

Tutarsız anne baba tutumu ile yetişen çocukların özellikleri Aşırı isyankar yada aşırı boyun eğici olabilirler. Kaygılı ve güvensiz bir kişilik geliştirebilirler. Büyüdüklerinde karşısındaki insana zor güvenebilirler. Tutarsız bir kişilik geliştirebilirler. Karar vermekte güçlük yaşayabilirler.

5) İLGİSİZ VE DUYARSIZ ANNE-BABA TUTUMU

Çocuğa ilgi ve sevgi gösterilmez. Genelde anne-baba çocuğun sorumluluğunu almaktan kaçar. Hoşgörü ve boş vermeyi birbirine karıştırırlar. Aile çocuk istekte bulunmadıkça ya da sorun çıkarmadıkça problem olmadığını düşünür. Ailenin çocuğu anlama gibi bir kaygısı olmadığı için anne baba aşırı rahattır. Çocuğun varlığı ile yokluğu belli değildir.

İlgisiz duyarsız tutumla yetişen çocukların özellikleri Çocuk dikkat çekmek için etrafına zarar verebilir. Özgüven sorunu yaşayabilir. Yanlış arkadaşlıklar kurabilir. İçki, sigara gibi zararlı alışkanlıklara başlama eğilimi. Sözlü iletişim yetersizliğinden dil gelişiminde gecikme ve konuşma bozuklukları yaşanabilir.

6) DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU

Çocuk ailesinden sevgi, saygı, ilgi ve destek görür. Çocuğun ilgileri ve seçimleri önemsenir. Aile ile ilgili alınacak kararlarda çocuğa fikri sorulur. Ailede güven ortamı vardır. Koyulan kuralların nedenleri çocuğa anlatılır. Aile kendi davranışlarıyla çocuğa olumlu örnek olur.

Çocuğun her türlü problemi ile yakından ilgilenilir. Çocuğun yaşına uygun sorumlulukla alması. sağlanırken, çocuğa yapamayacağı görevler verilmez. Çocuğun iyi yönleri belli edilir. Çocuk bir işe başlarken cesaretlendirilir. Çocukla iyi iletişim kurulur, duygu ve düşüncelerini ifade etmesine yardımcı olunur.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Sosyalleşmiş işbirliğine giren çocuklardır. Karar alma becerileri gelişmiştir.Seçenekli düşünmeyi bilirler, yeni durumlara uymada zorluk yaşamazlar. Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar. Kendilerine ve başkalarına güvenirler. Başkalarının özgürlüklerine saygılıdırlar, kendi özgürlüklerinin sınırlarını bilirler. Özgüvenleri yüksektir ve sorumluluk sahibidir.

AİLELERE ÖNERİLER Peki evde ve kendimizde ne gibi düzenlemeler ve değişiklikler yapmalıyız ki çocuklarımıza daha iyi bir ortam sağlayabilelim?

Sadece onu dinlemek için özel zamanlar ayırın Sadece onu dinlemek için özel zamanlar ayırın. Örneğin; çamaşır katlarken «sen anlat ben dinliyorum» diyen bir anneye çocuk anlatmak istemez. Çocuğunuzu dinlerken gözlerine bakın, onu dinlediğinizi belli edin. Çocuğunuza onu dinlediğinizi hareketlerinizle belli edin. Örneğin ona dokunun, ara sıra gülümseyin, başınızı sallayarak konuşmasına devam etmesini sağlayın.

Çocuğunuz için anlattıkları çok önemlidir, size basit gelse de sözünü kesmeden sabırla, sonuna kadar dinleyin. Çocuğunuza gününün nasıl geçtiğini, neler yaptığını sorarak onunla ilgilendiğinizi gösterin, konuşmayı siz başlatın. Çocuğunuz size soru sorduğunda yaşına uygun doğru cevaplar verin. Eğer cevabını bilmiyorsanız ‘bilmiyorum’ demekten çekinmeyin. Hata yaptığınızda bunu söylemekten ve çocuğunuzdan özür dilemekten çekinmeyin.

Onunla alay etmeden, ad takmadan konuşun. Onunla nutuk çekmeden konuşun. Onu korkutmadan konuşun, tehdit etmeyin. Ona emir vermeden konuşun. Çocuğun yaptığı yanlışları desteklemeden konuşun. Onunla konuşurken onu başka çocuklarla ya da kardeşleriyle kıyaslamayın.

Evinize gazete ya da kitap alıp okumuyorsanız çocuğunuzun okuma alışkanlığı kazanmasını beklemeyin. Kızgınlığınızı kötü sözlerle, küfürle belli ediyorsanız çocuğunuz arkadaşı ile kavga edip küfür ettiğinde şaşırmayın. Çocuğunuza dayak atıyorsanız, onun arkadaşlarıyla sürekli kavga etmesine şaşırmayın. Eve gelir gelmez televizyonu açıp yatma vaktine kadar açık tutuyorsanız, çocuğunuzun televizyon başından kalkıp ders çalışmasını beklemeyin.

Onunla “sen dili” ile konuşmayın Onunla “sen dili” ile konuşmayın. Sen dili iticidir ve olumsuz etkileri vardır. «Çok gürültü yapıyorsun», yerine ; «bu gürültüden rahatsız oluyorum» şeklinde duygularınızı dile getirin. Çocuğunuzu başkalarının yanında kesinlikle eleştirmeyin.(abisi/ablası ya da kardeşi de dahil)

TEŞEKKÜRLER. Hazırlayan Okul Psikolojik Danışmanı Ahmet TOGAY