Kolinesteraz İnhibitörleri Donepezil 5 mgx1/gün 4/6 hafta 5 mgx2/gün Rivastigmin 1.5 mgx2/gün 4 hafta 3 mgx2/gün 4 hafta 4,5 mgx2/gün 6 mgx2/gün Galantamin 4mgx2/gün 4 hafta 8mgx2/gün 4 hafta 12mgx2/gün NMDA antagonisti Memantin 5mgX1/gün 1 hafta 5mgx2/gün 1 hafta 5mg+10mg/gün 1 hafta 10mgx2/gün 1 hafta

Delirium; Akut Konfüzyonel Durum

TANIM: DSM IV’e göre Dikkati belli bir konu üzerine odaklama, sürdürme veya yeni bir konuya kaydırma yetisinde azalma ile giden bilinç bozukluğu Daha önce var olan yerleşik veya gelişen demans ile açıklanamayan algı bozukluğunun veya bilişsel değişikliğin olması Oluşan bozukluk kısa süre içerisinde gelişir ve gün içinde dalgalanmaklar eğilimi taşır Öykü, fizik muayene ya da laboratuar bulgularından elde edilen veriler de bu bozukluğun genel tıbbi durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı olduğunu gösterir

Prodromal Belirtiler Yorgunluk Uyku ve uyanıklıkta bozulma Dış uyaranlara aşırı duyarlılık Dalgınlık Çok canlı rüya görme Dikkat dağınıklığı Çabuk sinirlenme ve alınma Tedaviye uyumsuzluk Aşırı duygusal tepkiler

Klinik Belirtiler Bilinç düzeyinde bozulma Dikkat fonksiyonunda bozulma sürdürme odaklama yer değiştirme Amaca yönelik düşünme ve planlama Bellek bozukluğu Algı kusurları

Klinik Tipler Hipoaktif-hipoalert tip Hiperaktif-hiperalert tip Mikst tip

Ayırıcı Tanı Demans Yaşlılık psikozları Fiziksel hastalığa sekonder ortaya çıkan: psikotik bozukluk mood bozukluğu anksiyete bozukluğu Kişilik bozukluğu Disosiyatif bozukluk

İleri Yaşta Sıklık Artar Çoğul hastalık Çoğul ilaç Beyin kimyasındaki değişme kolinerjık defisit, dopamin azalması... Beyin anatomisi değişiklikleri frontal atrofi, reseptör azalması, duyarsızlaşması

Testler MMSE Blessed “Delirium Index” “Delirium Assesment Scale” Bir saat çiz testi Basit ve kompleks dikkat testleri

Tedavi Etiyolojik problemin tanımı ve tedavisi Semptomatik tedavi farmakolojik tedavi psikososyal düzenlemeler

İlaçlar Nöroleptikler; Oral veya perfüzyon yolu ile Haloperidol 1-10 mgr Ketiapin 25-250 mgr Risperidone 0.5-3 mgr Olanzapine 2.5-10 mgr Oral veya perfüzyon yolu ile

Sonuç tam sekelsiz düzelme fiziksel hastalığın kötüleşmesi ile koma ve exitus geçici süre afektif, kognitif ve davranışsal bozukluklarla girişten sonra tam düzelme kalıcı kognitif ve/veya kişilik bozukluğunun yerleşmesi, demans post-travmatik stress bozukluğu

Depresyon; Yaşlılarda Tanınmıyor, Tedavi Edilmiyor!

M. Depresyon Dışında; Majör depresyon kısmi remisyon Başka türlü adlandırılamayan depresyon: Minör Depresyon Yineleyen, kısa depresif bozukluk Tıbbi duruma bağlı depresif bozukluk Depresif duygudurumu ile giden demans Depresif duygu durumu ile giden uyum bozukluğu Madde kullanımının yol açtığı depresif özellik gösteren duygudurumu bozukluğu Depresif özellikler gösteren anksiyete bozukluğu Distimik bozukluk DSM-IV-TR

Yaşlıda Depresyon Depresyon >65 yaş: % 8-16 Türkiyede 70 yaş üzerinde %1 Baral Kulaksızoğlu et al., Int J Psychogeriatrics 2004 Sıklıkla demansla bir arada Skoog, 1993- %37 Forsell,1993- %42 Lyketsos,2000- %62 Bildirilmeyen ve tanınmayan depresyonlar çok sık..

Minör Depresyon En az 2 hafta boyunca süren 2’den çok 5’den az depresif semptom Zorlanarak da olsa normale yakın işlevsellik Öyküde duygudurum bozukluğu olmamalı

Eşikaltı Depresyon Majör depresyon düzeyine ulaşmayan depresyon: Yaşlanmanın doğal sonucu olarak görülür Daha az dikkat çeker1 Daha az tedavi edilir1 Belirgin işlevsel bozukluk Mortalitede artışı Lavretsky 2002

Diğerleri Minör depresyonun alt grupları: Subsendromal depresyon3: Anhedoni veya depresif duygudurumunun eşlik ettiği1 ve etmediği2 Subsendromal depresyon3: 2 haftalık süre Herhangi 2 depresif semptom Majör Depresyon, Minör Depresyon, Distimik bozukluk olmayan 1. Broadhead 1990; 2. Beck 1996; 3. Judd 1998

Bir Başka Bakış; ‘Vascular depression’ ‘Depressive- executive dysfunction syndrome’ Beyaz madde bozukluğu, nöropsikolojik defisit, psikotik bulgular, mooda eşlik eden kognitif belirtilerin azlığı.... Psikomotor retardasyon, amotivasyon, mood ile uyumsuz günlük yaşam aktivitesi bozukluğu Alexopulos 90...2005

Erişkin ve Yaşlılarda Depresif Semptomların Farkı 18-44 65 + İştah 27% 16% Uyku 25% 19% Enerji 18% 11% Suçluluk Duygusu 13% 5% Konsantrasyon Sorunu 8% İntihar Düşüncesi 31% 22% Weissman 1991

Yaşlılıkta Başlayan Depresyonlarda; Daha az aile yüklülüğü Daha fazla kognitif tutulum Sözel akıcılık ve dil bozukluğu fazla Apati, psikomotor retardasyon fazla, ajitasyon suçluluk ve içgörü düşük Sağırlık sıklıkla var Beyaz maddenin ileri bozukluğu Demansa dönüşüm çok sık (3 yıl içinde% 40) Alexopulos 90

Depresyonun Sonuçları Yaşam kalitesinde düşüş Artmış düşkünlük(disability) Kognitif etki Bakım veren yükünde artma Artmış fiziksel agresyon Artmış mortalite ve fiziksel hastalık Muhtemel intihar Gonzales- Salvador ve ark.,1999,2000; Lyketsos ve ark. 1997, 1999; Steele ve ark. 1992; Hoch 1993; Rubio ve ark. 2001; Groves ve ark.2000

Demansta Depresyon Hafif depresif şikayetlerle giden AD Depresyonsuz AD Demansın depresif prodromal dönemi AD ile birlikte major depresyon Depresyonun demansı (Geri dönüşümlü)

Demans ile depresyon birlikte ise; 0-2 yıl >2-5 yıl 5-21 yıl Dep (+) (n=49) (-) (n=110) p (n=24) (n=117) (n=68) (n=190) 17(6) 21 (7) 0.04 15 (6) 19 (21) 0.01 13 (7) 16 (8) 0.03 Depresyon varlığı MMSE’ yi 2-4 puan düşürür Groves et al.,2000

Demansta Depresyon: Tanıda Engeller Doğal gelişimi tam olarak bilinmemekte; sendrom olarak da tam tanımlanmamış Tanıda “altın-standart” yok DSM-IV deki depresyon kriterleri ile demans semptomlarında örtüşme var Özellikleri ve seyri DSM-IV-TR de tarif edilen MDD den farklı Demansta depresyonun şiddetini ölçmek için kullanılan skalalar (CSDD, DMAS)- teşhis koyucu değil AD ve diğer demanslarda klinik farklılıklar var

AD tedavide yaşa bağlı sorunlar FARMAKOKİNETİK İlacın emilimi, artmış yağ oranı,azalmış protein ve su azalmış karaciğer metabolizması azalmış böbrek fonksiyonları FARMAKODİNAMİK reseptör ve post-reseptör değişiklikler (ör. Dopamin reseptör sayısı yaşla azalır) ANATOMİK kortikal atrofi nöron kaybı

Tedavi İlkeleri Doğru tanı İlacı etkin dozda etkin süre kullanım İlaç etkileşimlerine dikkat Organ yetmezlikleri Fiziksel hastalığın özellikleri İlaç yan etkileri çok önemli Uyum (unutma, aşırıdoz,ulaşma,süre), Farmakokinetik ve farmakodinamik etkiler

1-Delirium, Demans, Depresyon... Neler Ortak, Neler Farklı? Benzer belirtiler Sık birliktelik Yetersiz tanı araçları Benzer klinik sonuçlar ve aile yükü Klinik geçiş mümkün. İstenmeyen sonuç: Ölüm Farklı beyin bölgeleri Farklı tedaviler Benzemeyen belirtiler...

2-Ayırıcı Tanı ANAMNEZ

3-Tedavi Dikkatli bir etyolojik araştırma yapılmalı Diğer branşlarla işbirliği ihmal edilmemeli Uzun süreli takip için sabırlı olmalı