BÖLÜM 2

b) Kısırlık Ve Üreme Teknolojisi Amerikalı çiftlerin yaklaşık yüzde 10 ila 15’i kısırlık sorunlarıyla karşı karşıya kalmakta ve bunlardan bazıları cerrahi yöntemler ya da doğurganlık ilaçları ile tedavi edilebilmektedir. Ek bir seçenek ise in vitro fertilizasyondur (tüp bebek yöntemi).

ŞEKİL 2.9 İN VİTRO FERTİLİZASYONUN BAŞARI ORANLARI KADININ YAŞINA GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERİR

d) Evlat Edinme Cerrahi ve doğurganlık ilaçlarının bazen kısırlık sorununu çözümlemesine karşın bir başka seçenek ise evlat edinmektir. Evlat edinme, doğumda birbirleriyle ilişkisi olmayan kişiler arasında ebeveyn - çocuk ilişkisinin kurulduğu sosyal ve yasal süreçtir.

Giderek artan sayıda Hollywood starı gelişmekte olan ülkelerdeki çocukları evlat ediniyor. Aktris Angelina Jolie (yukarıda) evlat edindiği çocuklarıyla birlikte. Yanında evlat edindiği oğulları Maddox ve Pax ve kucağında evlat edindiği kızı Zahara.

Anne babaların gelişimlerinin farklı dönemlerinde çocuğa uyum konusundaki stratejileri nelerdir?

D) Kalıtım ve Çevre Etkileşimi: KalıtımÇevre Tartışması Kalıtımın etkisini çevreninkinden ayırmak ve her birinin gelişimdeki bireysel farklılıkları yaratmadaki rolünü keşfetmek mümkün müdür? Kalıtım ve çevre etkileştiğinde kalıtım çevreyi ve çevre kalıtımı nasıl etkiler?

Kalıtım ve Çevre Etkileşimi: KalıtımÇevre Tartışması Davranış Genetiği Kalıtım - Çevre İlişkileri Paylaşılan ve Paylaşılmayan Çevresel Deneyimler Epigenetik Görüş ve Gen X Çevre (G X Ç) Etkileşimi Kalıtım Çevre Etkileşimi Hakkında Sonuçlar

a) Davranış Genetiği Davranış genetiği kalıtım ve çevrenin insan özellikleri ve gelişimindeki bireysel farklılıklar üzerindeki etkisi ile ilgilidir. İkiz çalışmaları ve evlat edinme çalışmaları davranış genetikçileri tarafından kullanılan yöntemler arasındadır.

Davranış Genetiği: Kalıtım ve çevrenin insan özellikleri ve gelişimindeki bireysel farklılıklar üzerindeki etkisinin araştırıldığı alandır. İkiz Çalışması: Tek yumurta ikizlerinin davranışsal benzerliği ile çift yumurta ikizlerinin davranışsal benzerliğinin karşılaştırıldığı bir çalışmadır.

İkiz çalışmalarında tek yumurta ikizleri çift yumurta ikizleri ile karşılaştırılır. Tek yumurta ikizleri genetik olarak birbirleriyle aynı iki organizmaya bölünen tek bir döllenmiş yumurtadan gelişirler. Çift yumurta ikizleri ise farklı yumurtalardan gelişirler ve bunun sonucunda da genetik olarak ikiz olmayan kardeşlerden daha fazla benzer değildirler. İkiz çalışması yönteminin doğası nedir?

Evlat Edinme Çalışması: Araştırmacıların evlat edinilen çocukların davranışları ve psikolojik özellikleri açısından kendilerini evlat edinen ve onlara bir ev ortamı sunan ebeveynlerinkine mi yoksa kalıtımlarına katkıda bulunan biyolojik ebeveynlerininkine mi daha çok benzediklerini bulmaya çalıştıkları bir çalışmadır.

b) Kalıtım - Çevre İlişkileri Scarr’ın kalıtım – çevre ilişkileri görüşüne göre kalıtım çocukların yaşadıkları çevrelerin türlerini yönlendirir. Scarr üç genotip – çevre ilişkileri türü tanımlamaktadır: pasif, uyarıcı, aktif (ortam seçici). Scarr bu üç genotip – çevre ilişkileri türünün göreceli öneminin çocuklar geliştikçe değiştiğini savunmaktadır.

Pasif Genotip - Çevre İlişkileri: Çocukla biyolojik olarak ilişkili olan doğal ebeveynlerin çocuğa bir yetiştirme ortamı sundukları zaman var olan ilişkilerdir. Uyarıcı Genotip - Çevre İlişkileri: Çocuğun genotipi belirli fiziksel ve sosyal çevre türlerini ortaya çıkardığı durumda var olan ilişkilerdir. Aktif (Ortam Seçici) Genotip - Çevre İlişkileri: Çocukların uyumlu ve uyarıcı buldukları ortamları araştırdıklarında var olan ilişkilerdir.

c) Paylaşılan Ve Paylaşılmayan Çevresel Deneyimler Davranış genetikçileri, çevrenin bireyler arasındaki farklılıklar üzerindeki rolünü anlamamız için paylaşılan ve paylaşılmayan çevreleri birbirinden ayırmamız gerektiğini savunmuşlardır. Bir başka deyişle çocukların aynı evde yaşayan diğer çocuklarla paylaştıkları ve paylaşılmayan deneyimleri göz önüne almamız gerekir.

Paylaşılan Çevresel Deneyimler: Ebeveynlerin kişilikleri ve entelektüel yönelimleri, ailenin sosyo-ekonomik durumu ve içinde yaşadıkları muhit gibi kardeşlerin ortak deneyimleridir.

Paylaşılmayan Çevresel Deneyimler: Bir çocuğun gerek aile içinde gerekse dışında bir başka kardeşi ile paylaşmadığı özel deneyimleridir. Böylelikle aile içinde yaşanan deneyimler bile “paylaşılmayan çevrenin” bir bölümünü oluşturabilir.

Tenis yıldızları Venus ve Serena Williams Tenis yıldızları Venus ve Serena Williams. Büyürken maruz kaldıkları ve tenis yıldızı olmalarına katkıda bulunan paylaşılan ve paylaşılmayan deneyimler neler olabilir?

Paylaşılmayan Çevresel Deneyimler: Bir çocuğun gerek aile içinde gerekse dışında bir başka kardeşi ile paylaşmadığı özel deneyimleridir. Böylelikle aile içinde yaşanan deneyimler bile “paylaşılmayan çevrenin” bir bölümünü oluşturabilir.

d) Epigenetik Görüş Ve Gen X Çevre (G X Ç) Etkileşimi Epigenetik görüş, gelişimin kalıtım ile çevre arasında devam eden iki yönlü bir alış verişin sonucu olduğunu vurgular. Gen X çevre etkileşimi DNA’da ölçülen belirli bir değişikliğin çevrenin ölçülen belirli bir yönü ile etkileşimini içerir. G X Ç çalışmalarının sayısı giderek artmaktadır.

Epigenetik Görüş: Gelişimin kalıtım ile çevre arasında devam eden iki yönlü bir alış verişin sonucu olduğunu vurgular. Gen 3 Çevre (G 3 Ç) Etkileşimi: DNA’da ölçülen belirli bir değişikliğin çevrenin ölçülen belirli bir yönü ile etkileşimidir.

e) Kalıtım Ve Çevre Etkileşimi Hakkında Sonuçlar Gerçekte hem dünyalarımızın yaratıkları hem de bu dünyayı yaratanlarız. Bizler … genlerimizin ve çevrelerimizin birer ürünüyüz. Bununla birlikte, … geleceğimizi şekillendiren nedensellik nehri bugünkü seçimlerimizin içinden akar … Akıl önemlidir … Umutlarımız, amaçlarımız ve beklentilerimiz geleceğimizi etkiler. (Myers, 2010, s. 168)