İleri yaşta kontrasepsiyon Prof. Dr. Hulusi GÜREL Ordu Üniversitesi Tıp Fakültesi Ekim 2011

İleri yaşta korunmaya gerek var mı? İlk doğum yaşı 25’ten 29’a yükseldi. Kariyer Para Özgürlük Bireysel yaşam tarzı

Doğurganlıktaki değişmeler (yaşa göre doğurganlık hızı) TNSA-1988 TNSA-2008 15-19 45 35 20-24 193 126 25-29 183 133 30-34 102 91 35-39 55 36 40-44 19 10 45-49 7 1

Doğurganlıktaki değişmeler 25-30 yaşlarda %20 olan aylık gebe kalma oranı 40 yaşta %8’e düşer. Doğal sterilite: 40 yaşta %17 45 yaşta %55 50 yaşta %92 40 yaş üstünde kontrasepsiyon gereklidir.

40 yaş üstünde korunma gerekli İsteyerek düşükler yüksek. Gebelik olasılığı devam ediyor. Erken doğum, doğumsal anomali vb yüksek. Obesite, HT, DM vb kr hastalıklar yüksek. Sezaryen, postpartum kanama vb yüksek.

İsteyerek düşük oranı Yaş % 20-24 3.6 30-34 18.8 40-44 32.7 45-49 39.2

Hangi yöntem? Kalıcı yöntemler: Tüp ligasyonu Vazektomi Hormonal kontrasepsiyon Hormon dışı yöntemler

Yöntem kullanımında değişim TNSA-1978 (%) TNSA-2008 Herhangi bir yöntem 50.3 73.0 Modern yöntem 17.7 46.0 Geleneksel yöntem 32.5 27.0 Yöntem kullanmıyor 49.7

Sterilizasyon Kadın: Tüp ligasyonu İtalya: %7 Kanada: %53 Erkek: Vazektomi İngiltere, ABD, Hollanda’da %20

Kalıcı yöntemler Yaş Tüp ligasyonu % Vazektomi 30-34 7.6 0.0 35-39 13.5 0.2 40-44 13.1 45-49 11.5

Hormonal kontraseptifler Kombine: E+P OK İğne Flaster Sadece progesteron içerenler Minipil RİA Depo MPA iğne Derialtı implant

Oral kontraseptifler En sık kullanılan yöntemlerden Etkili bir yöntem Kanamaları düzenler Fazla kanamayı azaltır Vazo-motor belirtileri giderir

OK Bening meme hastalıklarını azaltır. Kemik dansitesini artırır. Gambacciani ve ark. Maturitas 2006 Kalça kırığını azaltır. Michaelsson ve ark. Lancet 1999

OK YAŞ: Tek başına kontrendikasyon değil Şişmanlık, sigara, HT, hiperlipidemi, DM ve migren gibi tromboembolik hastalık için risk etmenleri yaş ile ARTAR Birinci kuşak OK ile kalp krizi, inme ve tromboemboli riski ARTAR Kalp-damar hastalığı için RR 1.5-3.0 La Vecchia ve Franceschi, Eur J Public Health 2002

OK Nadiren HT gelişebilir. Mevcut HT’nin kontrolünü zorlaştırabilir. Rosenthal ve Oparil, J Human Hypertension, 2000 Mevcut diabetin kontrolünü zorlaştırabilir. E içeriği düşürülen yeni preparatlar daha güvenli. Yine de önermeden önce risk etmenlerine dikkat! SİGARA bırakılmalı! 1 yıl sonra kombine OK kullanabilir

OK Meme ve serviks kanserini artırır? Over, endometrium ve kolon kanserini azaltır. Over:5 yıl kullanım %50 azalma Hankinson ve ark, meta-analiz, Obstet Gynecol 1992 Endometrium: 4 yıl kullanım %50 azalma Schlesselman, meta-analiz, Hum Reprod 1997 35 yıllık takipte OK alanlarda kanser gelişimi için RR 0.88 (%95 CI 0.83-0.94) Hannaford ve ark. BMJ 2007

OK Kalp-damar hastalığı, inme ve migreni olanlara kombine OK verme! 40 yaş üstüne EE içeriği <30 mikrogram, düşük doz levonorgestrel ve noretisteron içeren OK seçilmeli.

Sadece P Kalp-damar hastalığı, HT ve kanser oranını artırdığına dair veri yok. Menopoz yakınmalarına etki yok Düzensiz kanama Özellikle RİA formu kanamayı azaltır. Depo MPA kemik rezorbsiyonunu artırır! Herrmann ve Seisel, Clin Endoc 2010 Kemik kaybı ilaç kesilince 24 ayda geri döner. Kaunitz ve ark,Contraception 2008

Halen yöntem kullanımı-2008 (%) Yaş OK RİA İğne Kondom Geleneksel Korunma YOK 25-29 7.3 15.9 1.7 18.4 26.3 26.4 30-34 8.4 18.8 1.1 15.4 27.1 21.4 35-39 5.1 23.0 0.5 14.6 26.6 16.2 40-44 2.4 0.4 11.1 32.6 21.3 45-49 2.1 12.4 0.2 23.8 41.1

Hormon içermeyen yöntemler RİA: Antikoagulan kullananlar dışında uygun. Endometrium kanserini yarı yarıya azaltır. OR 0.5 (CI 0.47-0.62) Beining ve ark. Ann Epidemiol 2008 Sterilizasyon Bariyer yöntemler Geleneksel yöntemler Takvim Geri çekme

Yöntem seçimi Bireysel olmalı Kilo, FM, lab bulguları Kronik hastalık? Yöntemin etkinliği “ riskleri Korunma dışı yararları

En sık kullanılanlar Sterilizasyon Prezervatif OK Geri çekme RİA

Korunma ne zaman bırakılmalı RİA: yakınma yoksa çıkartma FSH>30’dan sonra 1 yıl daha LNG içeren RİA 7 yıla kadar uzatılabilir Hormon içermeyen yöntemler: 50 yaşın altında 2 yıl, üstünde 1 yıl amenore Sadece P içerenlerde FSH düzeyi kullanılabilir 6-8 hafta arayla 2 kez >30 IU

Korunma ne zaman bırakılmalı Depo P iğne: osteoporoz riski yoksa 50 yaşa dek kullanabilir E içerenlerde FSH yanıltıcı 55 yaşında korunma bırakılır HRT gebelikten korumaz. Birlikte minipil veya LNG-RİA kullanılabilir.