KONSÜLTASYON - LİYEZON PSİKİYATRİSİ Prof. Dr. Mine Özmen

Tıbbi Hastalık Karşısında Ruhsal Tepkiler

YAS Şok ve İnkar Öfke Pazarlık Depresyon Kabullenme

Fiziksel Hastalığa Yanıt Uyum Bunaltı Depresyon Paranoid tepkiler Hastalığın reddi Hastalıkla aşırı uğraş Hasta rolünün kullanılması

Hastaların Korkuları Ölüm Bağımlılık Beden biçiminde bozulma Yeti yitimi Kişilerarası ilişkilerde bozulma

Gözönüne Alınacak Faktörler-I Hastalığın kendisi Tıbbi hastalık öncesi uyum Yaşam dönemine özgü işlev ve amaçlara yönelik tehditler Kültürel ve dini tutumlar Hastanın çevresinde destek verecek kişi(ler)in varlığı

Gözönüne Alınacak Faktörler-II Hastanın fiziksel ve ruhsal rehabilitasyon potansiyeli Hastanın kişiliği ve baş etme yöntemleri Geçmişte hastalık ile ilişkili deneyimleri Diğer kayıpları

Ölümcül Hastalık-Psikolojik Tepkiler tanı öncesi; tanısı konulmasına yönelik endişe aşırı uyarılma hastalıkla aşırı meşgul olma tanı konduğunda; şok, inanamama, öfke, kaygı inkar, tedavi reddi kadercilik depresyon alternatif tedavi arayışı

Tedavi Sırasında ölüm/acı çekme, anestezi, beden imajındaki olası değişikliklerle ilişkili korku, keder radyoterapi cihazları ve ilaç yan etkileri ile ilişkili korkular anksiyete, hafif depresyon insanlığın yararına yönelik uğraşlar operasyonun ertelenmesi, cerrahi olmayan girişim arayışı, operasyon sonrası depresyon hezeyan ve halüsinasyonlar, psikotik süreçler ilaca bağlı psikozlar organik beyin sendromu / deliryum

Tedavi Sonrası Uyum çabaları Nüks kaygısı Tedavi sonrası anksiyete ve depresyon Ağır anksiyete ve depresyon

Terminal Dönem Terkedilme korkusu Onur kaybı korkusu Ağrı korkusu İşlerin yarım kalması kaygısı Belli oranda ölümü kabullenme Depresyon Deliryum

Hastalıkla Başetme Biçimleri, Savunma Mekanizmaları Kişilik Özellikleri, Hastalıkla Başetme Biçimleri, Savunma Mekanizmaları

Bağımlı KB-hasta Olunca Talepkar ve muhtaçtır Tedaviye uyumlu Başta hekimde olumlu duygular uyanırsa da giderek kaçınma hissi uyandırır Engellenmeye tahammülsüzlük Bakım alma gereksinimi artar.

“Bağımlı Kişilik” Hasta Olunca Ne Yapmalı? Bakılacaklarına dair güvence verilmeli Sınırlar çizilmeli; hasta hekiminden ne bekleyebileceğini bilmeli Aşırı taleplerin tersine sonuçlara yol açabileceği anlatılmalı

Obsesif KB-Hasta Olunca Katı, esnek olmayan bir tutum takınabilir Tedaviyi reddedebilir Hastalık=beden kontrolü kaybı, Emosyon ve dürtü kontrolü kaybı korkusu Katı ve inatçı tutumu hekimde kontrol altına alma duygusu uyandırabilir.

“Obsesif Kişiler” Hasta Olunca Ne Yapmalı? Ayrıntılı açıklamalar Seçme olanağı sağlamak Partner olmalarını sağlamak, kontrolde oldukları hissini kazanmalarına yardım etmek

Histrionik KB-Hasta Olunca Kaygı uyandıran durumlarda inkar mekanizmasını kullanırlar. Hastalık sevgi ya da çekicilik kaybı ile ilgili çatışmaları aktive eder

“Histrionik Kişilik” Hasta Olunca Ne Yapmalı? Yakınlık ve profesyonel tutum dengeli olmalı Net sınırlar elzem Korkularını tartışması yönünde yüreklendirilmeli

Mazokistik Özellikler ve Hastalık Sıklıkla çocuklukta kötüye kullanım öyküsü Hastalık gerçekten bakıldıkları bir zamandır Hasta olmak hekimin dikkatini ve ilgisini çekmektir. Hastalık bir ceza olarak algılanır Hekim başarısız kılınmaya çalışılabilir

Mazokistik Özellikler ve Hastalık Somatoform ya da yapay bozuklukla hekime başvurabilirler Tedaviye yanıt vermez, ikna edilemez Hekim çok hayal kırıklığına uğrar Hekimlerde sinirlilik, depresyon, şüphe, umutsuzluk uyandırırlar.

Mazokistik - Ne Yapmalı? Semptomlardan bağımsız düzenli kontroller Hastanın acı çektiği ve bunların kolay geçmeyeceği duygusu paylaşılmalı Hastalık ve tedavilerin hastaya ikinci bir yük olduğu ifade edilir.

Paranoid KB-Hasta Olunca Hastalanınca başkalarını suçlarlar, dünya onların karşısındadır. Basit girişimler bile incitebilir, kötüye kullanılmış, işgal edilmiş hissedebilirler. Stresle şüpheci, ve aşırı kontrol edici olabilirler Bakım verenlerde öfke uyandırırlar.

Paranoid - Ne Yapmalı? Hekimler öfkeli, suçlanmış hissederler, hasta ile tartışıp, yanlış olduğu kanıtlamaya çalışabilirler. Hastanın fikrine katılmadan ya da karşı çıkmadan kabullenmek, tedavinin mantığını ayrıntılı anlatmak Yeterli kişisel mesafeyi korumak

Narsisistik KB-hasta Olunca Hastalık mükemmel olmaya ve incinmez olduğu duygusu sarsılır Grandiyozite artar Değersizleştirilmeye tepki gösteren dr, benzer bir tepki verebilir

Narsisistik Hekimlerde kaçma ya da saldırma duygusu uyandırabilir. “en iyisini hak ediyorsunuz” Uygunsa aksaklıklar için özür dilenebilir. Değersizleştirme girişimleri hastanın benlik saygısını koruma çabasıdır.

Şizoid KB-Hasta Olunca Gerçekten gerekli olmadıkça tıbbi yardım almazlar İşbirliği ve tedaviye uyum güçtür Hastalık ve hst. yatışı işgal edilmiş hissi ve yoğun kaygı uyandırır Sakin, mesafeli, nazik bir tutum, öngörülebilir rutin Kırılgandır

Tıbbi Hastalık Karşısında Hekim Hasta İlişkisi

Stres altında hastanın uyum mekanizmaları belirginleşir Regresyon ortaya çıkabilir Kişilik bzk.-bakım verenlerde yoğun olumsuz duygular uyandırır Karşıaktarım tanınmalı

Tıbbi Hastalığı Olan Hastaların Tedavisinde Aktarım Terapist gerçek bir ilişki sunar, yardımcı ego olarak görev yapar Sıklıkla ülküleştirilmiş aktarım gelişir Olumsuz aktarım daha ender gelişir. Bazen bölünmüş aktarım gelişir; öfke tıbbi tedaviyi yürüten ekibe yönlendirilir.

Terminal Hastalıklarda Aktarım Terminal hastaların tedavisinde empatik bir ilişkinin ve aktarımın gücü azımsanmamalıdır Hekim/Terapist terminal hastalıkta maternal bir nesne haline gelebilir Regresif bir ilişki desteklenir

Katastrofik Hastalıklarda Karşıaktarım Evrensel sosyal kaynaklar: hastanın gerilemesi sonucunda ortaya çıkan durumlar (hastanın öfkesinin yönlendirilmesi, ekibin tiksinmesi ve hastadan çekilmesi, ekibin narsisistik gereksinimleri) Bireysel etkenler: bakım verenin gelişimsel yaşantılarının tortularını içerir (bağımlılık, agresyon, benlik saygısı, cinsellik ve otonomi ile ilintili çözümlenmemiş çatışmalar)

Karşıaktarım-Hatalı Tutumlar Tedavide çok pasif kalmak Çok fazla girişim Yersiz güven vermek Çok ilgilenmek Hastayı görmekten korkmak Hasta ile temastan kaçınmak Hasta ile empatik olamayan ya da yardımcı olamayan bir ilişki kurmak Umutsuzluk, depresyon, anksiyete ve düşük benlik saygısı

Somatizasyon

Somatizasyon Duygu ve düşüncelerin iletilmesi İntrapsişik savunma mekanizması Manipulasyon Ayrıcalıklı konum elde etme Maddi kazanç

Somatizasyon-Hekimin Tutumu Nereye ve neden gönderildiği açıkça söylemek Hasta psikiyatriste başvurmak konusunda çok dirençli ise ısrar etmemek, ileride tekrar bu fikri tartışmak. Muayene sırasında normal bulguları hastaya iletmek Belirsiz tümceler kullanmamak. Anormal bulguları hastaya iletirken beraberinde ne yapılacağını da söylemek 

Hekimin Tutumu-2 Gereksiz tetkik ve terapötik girişimler nedeniyle komplikasyonlar, yan etkiler ya da iatrojenik semptomlar ortaya çıkabilir Tanısal tetkikler için objektif ölçütler göz önüne alınmalı Hekim kendisi gerek görmedikçe yeni tetkik yaptırmamalı ve bu kararını hastası ile paylaşmalıdır. Hasta ısrar ederse bazen son bir test için anlaşılır  

Yapay Bozukluk Kadın, 30 lu yaşlar, tıbbi konularda bilgili Böbrek taşı-%2.6 yapay Adli sorunlar, ekip izlemeli