Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog YAŞAM BOYU GELİŞİM Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog

Her şey anne karnında başladı VE … Döllenme EMBRİYO ----- 2. hafta-3. ay ay arasındaki dönem FETÜS ----- 3. ay ile doğum arasındaki dönem YENİ DOĞAN ----- 0-1 ay BEBEKLİK ----- 1 ay-2 yaş İLK ÇOCUKLUK----- 2 yaş-3 yaş OYUN ÇAĞI ----- 3 yaş-5yaş OKUL ÇAĞI ----- 6 yaş-12yaş ERGENLİK ----- 12 yaş-18yaş GENÇ YETİŞKİNLİK- 19 yaş-35yaş YETİŞKİNLİK ----- 35 yaş-65 yaş YAŞLILIK ----- 65 yaş sonrası

YAŞ KAVRAMI Kronolojik Yaş—Kişinin doğumundan bugüne değin geçirdi yıllar Biyolojik Yaş—Kişinin biyolojik sağlık yaşı Psikolojik Yaş—Kişinin hayata uyum gösterme yeterliği bakımından bulunduğu gelişimsel yaş dönemi Sosyal Yaş—Kişinin sosyal rol ve beklentilerinin toplumdaki diğer bireylerde görüldüğü yaş

GELİŞİM TEORİLERİ Bilişsel Gelişim - PIAGET Ahlak Gelişimi - KOHLBERG Psikoseksüel Gelişim - FREUD Psikososyal Gelişim - ERIKSON

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 0-2 YAŞ DUYUSAL-MOTOR DÖNEM Kendisini dış dünyadan ayırt etme Refleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçme Nesnenin sürekliliğini kazanma

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 3-6 YAŞ İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM Ben merkezci dönem Her şey benim yüzümden Erkekken kız olunabilir, kızken erkek olunabilir. Annem / Babam gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 6-10 YAŞ SOMUT DÖNEM Somut yollarla problem çözme - Mantıksal düşünme yeteneğinde gelişme Ben merkezlikten uzaklaşma Öğretmenim gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 11 YAŞ SONRASI-SOYUT DÖNEM Değer ve inanç sistemini yapılandırma Fikir dünyasıyla aktif olarak ilgilenme ve düşüncesini etkinliklerine yansıtma Arkadaşlarım gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramına Yönelik Eleştiriler Bir dönemi tamamlamadan diğerine geçmek mümkün mü tartışması Bebekler bu kadar az bilgiyle dünyaya geliyor olamazlar tartışması 4 yaş çocukları annelerinin seveceği hediyeyi seçiyorlarsa onlara gerçekten BenMerkezci diyebilir miyiz?

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı HEINZ İKİLEMİ Gelenek Öncesi Düzey Davranış somut sonuçlarına göre yorumlanır. Cezadan kaçmak ya da ödülü alabilmek esastır.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı Geleneksel Düzey Başkalarını memnun eden davranış doğrudur. Otoriteye saygı ve sosyal düzeni koruma esastır.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı Gelenek Ötesi Düzey Kişisel değerler, hakçalık, adalet, eşitlik, özgürlük önemlidir. Toplumun da bireyin de korunması gerekir. Evrensel prensipler doğru ya da yanlışı belirler.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramına Yönelik Eleştiriler Ergenler kadar erişkinler de ahlaki akıl yürütmede geleneksel düzeyin ötesine geçemiyorlar. Bazı toplumlarda gelenek ötesi düzey hiç görülmemiş. Kohlberg’in şemasında yer almayan merhamet gösterme ve acıyı hafifletme gibi değerler de var. Testlerin tamamını erkek deneklerle yapmış olmak sonuçları etkilemiştir.

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı 1. Oral: (0 - 18 ay) Temel haz emme davranışı 2. Anal: (1.5 – 3 yaş) Dışkılamanın kontrolü 3. Fallik: (3 – 6 yaş) Kendi cinselliğinin keşfi Oedipus ve Elektra Kompleksi 4. Gizil: (6 – 12 yaş) Cinsel hazdan uzaklaşma Aynı cins ebeveynle özdeşleşme 5. Genital: (12 – ) Cinsellikte yetişkinliğe geçiş

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı Basamak Yaş Psikososyal Kriz Gelişen Değer Tehlike Bebeklik 0- 2 Güven x Güvensizlik Umut Duyusal Uyumsuzluk- İçe çekilme İlk çocukluk 2-3 Otonomi x Utanma İstek Dürtüsellik - Takıntılar Oyun çağı 3-5 İnsiyatif x Suçluluk Amaç Kuralsızlık - Ketlenme Okul Çağı 6-12 Çalışkanlık x Aşağılık Kompleksi Yeterlik Dar alanda ustalaşma - Eylemsizlik Ergenlik 12-18 Kimlik x Kimlik Karmaşası Sadakat Fanatisizm -Rol İnkarı Genç Erişkinlik 19-35 Yakınlık x İzolasyon Sevgi Sadakatsizlik - Dışlama Erişkinlik 35-65 Yaratıcılık x Cansızlık Bakım Verme Aşırı gerilme - Cansızlık Yaşlılık 65 sonrası Bütünleşme x Ayrışma Bilgelik Haddini bilme - Kibir

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı Gelişim her bir basamağı sağlıklı bir şekilde atlatıp atlatamamamıza bağladır. Her bir basamağa ilişkin yaşam olayları (krizler) vakti geldiğinde karşımıza çıkmalı ve o dönem içerisinde çözümlenmelidir. Erken ya da geç olması, sağlıklı gelişimi engeller. Freud’un kuramı, anne-babanın çocuğu etkileyişine vurgu yaparken, Erikson’ın kuramı, çocuğun da anne babayı etkileyebileceğini söyler.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı 1. AŞAMA: GÜVEN X GÜVENSİZLİK (0-2 yaş) Çocuğa hiç alan yaratmayıp her istediğinin her an gerçekleşmesi: duyusal uyumsuzluk Çocuğun hiçbir isteğinin gerçekleşemesi: içeçekilme DENGE: UMUT 2. AŞAMA: OTONOMİ X UTANMA (2-3 yaş) Çocuğun her istediğini yapabileceğini düşünmesi: dürtüsellik Aşırı utançla hiçbir şeyi deneyememesi: takıntı DENGE: İSTEK

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı 3. AŞAMA: İNSİYATİF X SUÇLULUK (3-5 yaş) Hiç suçluluk hissetmeden aşırı insiyatif alma: Kuralsızlık Yapacağı her şeyden suçluluk duyma: Ketlenme DENGE: AMAÇ GELİŞTİREBİLME 4. AŞAMA: ÇALIŞKANLIK X AŞAĞILIK KOMPLEKSİ (6-12 yaş) Tek alanda ustalaşmaya zorlama-çocukluğunu yaşamasına izin vermeme: dar alanda ustalık Her şeyi başarılı olma güdüsü ile deneme: eylemsizlik DENGE: YETERLİK

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı 5. AŞAMA: KİMLİK X KİMLİK KARMAŞASI (12-18 yaş) Kişinin hiç tolerans göstermeden kendisini yalnızca bir grupla tanımlaması: fanatisizm Hiçbir yere ait olamayıp bir kimlik geliştirememe: rol inkarı DENGE: SADAKAT 6. AŞAMA: YAKINLIK X İZOLASYON (19-35 yaş) Herkesle hemen aşırı yakın ilişkiler kurma: sadakatsizlik Hiç kimseyle biraraya gelememe: dışlama DENGE: SEVGİ

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı 7. AŞAMA: YARATICILIK X CANSIZLIK (35-65 yaş) Yaratma hastalığı, işkoliklik: aşırı gerilme Topluma hiçbir katkıda bulunmama, sıfır üretkenlik: cansızlık DENGE: BAKIM VERME 8. AŞAMA: BÜTÜNLEŞME X AYRIŞMA (65 yaş sonrası) Yaşının gerekleriyle karşılaşmadan kabullenme: haddini bilme Diğerlerini küçümseme: kibir DENGE: BİLGELİK