ERGEN SAĞLIĞI

Ergenlik; çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Ergenler bu dönemde; Fiziksel Büyüme Cinsel Gelişme Psikososyal Gelişme olmak üzere üç farklı alanda değişim geçirirler.

DSÖ’ye göre Ergen(=Adolesan):10-19 Yaş Grubu Genç:15-24 Yaş Grubu Genç İnsan:10-24 Yaş Grubu Fiziksel değişimler kız ve erkekte farklı zamanlarda ve farklı hızlardadır.

Türkiye’de Gençler-1 Türkiye genç nüfusa sahip bir ülkedir. Nüfusun beşte biri ergenlik dönemindedir. Kadınlarda erken yaşta evlilik oldukça yüksektir. Evli olan genç kadınların öğrenim düzeyleri düşüktür. Gençler, evliliğin ilk yıllarında çocuk sahibi olmak istememesine rağmen gebeliği önleyici modern yöntem kullanımı düşüktür.

Türkiye’de Gençler-2 Erkeklerde kadınlara göre cinsel yaşam daha erken yaşta başlamaktadır. Kızlar erkeklere göre daha geç yaşlarda cinsel ilişkide bulunmaktadır. Erkekler ve kızların çoğunun “güvenli cinsellik” davranışları göstermedikleri görülmektedir. Evli olmayan gençlerin cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için bariyer yöntemleri kullanım oranları düşüktür.

Türkiye’de Gençler-3 Kız ve erkeklerin cinsellik ve üreme sağlığı konusunda bilgileri yetersizdir. Gençlerin üreme sağlığı bilgilerine ulaşma kaynakları farklıdır; arkadaş, gazete-dergi, kitap, televizyon, internet ve daha az oranda ailelerden bilgi alırlar.

Türkiye’de Gençlik Grupları İlköğretim, Ortaöğretim, Üniversitede okuyan gençler Çalışan, Özürlü, Sokakta yaşayan, Bekâr veya evli gençler gibi çok farklı dağılım gösterirler.

Ergenlik Döneminde Fiziksel Büyüme En önemli değişimlerden biri hızlı fiziksel büyümedir. Boy uzama atağı Vücut bölümlerinde büyüme Ağırlık artışı Vücut yapısında farklılıklar Ergenlik döneminde cinsel gelişme

Boy Uzama Atağı-1 Boy uzama atağı 11 - 16 yaşları içinde genellikle iki-üç yıl kadar devam eder. Kızlarda ortalama 12.yaşta yılda 9-10 cm, erkeklerde ortalama 14.yaşta, yılda 10 -11 cm uzama görülür. Bu dönemde toplam boyca uzama; kızlarda 25 cm, erkeklerde 28 cm civarında gerçekleşir.

Boy Uzama Atağı-2 Erişkin erkek ve kadınlar arasında; ergenliğe girme yaşı, yıllık boy uzama oranı, ergenlik süresinin farklılığı, nedeniyle ortalama 12 -13 cm boy farkı olur.

Vücut Bölümlerinde Büyüme-1 Ergenin büyümesi, bedenin uç kısımlarından gövdeye doğrudur; eller, ayaklar, burun en önce büyür, daha sonra kol ve bacaklar ve en son kalça ve gövdede büyüme olur. Büyüme ilkbahar ve yaz aylarında artış gösterir. Gençler cinsiyete özel şekil ve oranlar kazanırlar. Erkeklerde omuzlar, kızlarda ise kalçalar daha fazla genişler.

Vücut Bölümlerinde Büyüme-2 Ergenlerde büyümesi ilk hızlanan vücut kısmı bacaklardır. Gövde uzamasındaki hızlanma bacaklardan bir yıl sonradır. Ergenlerin yüzünde de şekil ve büyüklük değişikliği gerçekleşir; alın, çene, burun büyür. Kas dokusu, kızlarda adet görmeyle; erkeklerde boyca uzama atağı ile eş zamanlı olarak en yüksek değerlere ulaşır.

Vücut Bölümlerinde Büyüme-3 Deri altı yağ dokusu, her iki cinste de ergenliğin ilk yıllarında azalır. Yağ dokusundaki azalma, boy uzama atağında en yüksek değere ulaşır. İskelet kitlesi, akciğer, kalp, karaciğer, dalak, böbrek gibi organlar da büyüklük ve ağırlıklarını ikiye katlarlar.

Ağırlık Artışı Büyüme atağı döneminde, erişkin hayattaki vücut ağırlığının yaklaşık yarısı kazanılmaktadır. Ergenliğin ilk dönemlerinde; ağırlık artım hızında giderek artma, ağırlık artım hızının doruğa ulaşması, son dönemde ağırlık artımında yavaşlama olur.

ERGENLİK DÖNEMİNDE CİNSEL GELİŞME

Ergenlik Döneminde Cinsel Gelişme Ergenlik döneminde oluşan değişiklikler sonucunda, insan vücudu üreme yeteneği kazanır. Ergenlerin cinsel organlarını tanıması, işleyişini bilmesi, hem yaşayabileceği yersiz korkuların, güvensizliğin ve endişelerin yok edilmesi açısından hem de eğer varsa problemlerinin erken tanı ve tedavisine girişilmesi açısından son derece büyük önem taşır.

Ergenlik Döneminde Kızlarda Olan Cinsel Değişimler-1 İlk belirti memelerin büyümesidir. Kısa bir süre sonra kasık arası ve koltuk altı kıllanmalar Memelerin gelişmesi (ortalama 11 yaşlarında) İlk adet kanaması bundan yaklaşık iki yıl sonra

Ergenlik Döneminde Kızlarda Olan Cinsel Değişimler-2 Yumurtalık (overler), Rahim (uterus), Hazne (vajina), İç ve dış dudaklar (labialar) büyür ve olgunlaşır. Yumurtalık giderek artan miktarda hormon (östrojen ve progesteron) salgılamaya başlar.

Adet Görme-1 Rahimden belirli aralıklarla kanama olmasıdır. Doğurganlığın ilk belirtisi olarak kabul edilir. Memelerin büyümeye başlamasından yaklaşık iki yıl sonra çoğunlukla; 12-13 yaşlarında başlar. İlk âdetler, henüz yumurta hücreleri tam olgunlaşmadan ve yumurtlama (ovulasyon) olmadan başlayabilir.

Adet Görme-2 Âdet döngüsünün süresi 21-35 gün olup kanama ortalama 4-5 gün sürer. Bazı kızlarda âdet günleri yaklaştıkça karın ve sırt ağrıları olabilir. İlk âdetten sonraki 1-2 yıl âdetlerde düzensizlik olabilir.

Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan Cinsel Değişimler-1 Skrotum ve testislerde büyüme Penis boyunda uzama ve kalınlaşma Prostat ve meni keseceğinin gelişmesi Pubik kıllanma, Koltuk altı kıllanma,bıyık,sakal çıkması (pubik kıllanmadan 2 yıl sonra) Boyda uzama atağı testislerin büyümesinden yaklaşık bir yıl sonra başlar.

Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan Cinsel Değişimler-2 Sertleşme (Ereksiyon):Uyarılma ve hormonların etkisi ile penisin sertleşmesi, Boşalma (Ejakulasyon):Sperm hücrelerinin prostat sıvısı ile birlikte dışarı atılması.(Takvim yaşı 14,3) Elle Tatmin (Masturbasyon):Cinsel enerjiyi boşaltmak ve zevk duyusunu yaşamak amacıyla penisin elle uyarılmasıyla yapılan bir eylemdir.

Ergen Cinselliği Sağlıklı cinsel yaşam, başıboş ve kuralsız değildir. Cinsel yaşama erken yaşta başlamanın riskleri Ergen gebelikleri Cinsel yolla bulaşan hastalıklar

Ergen Gebeliği Ülkemizde erken yaşta gebelikler sık görülmektedir. İlk gebelik deneyimi 15 yaş kadınlarda % 2, 19 yaş kadınlarda % 23 oranındadır. Ergen gebeliği sırasında; anemi, düşük doğum ağırlığı, erken doğum ve doğumun yan etkileri erişkinlere göre daha sık olarak görülmektedir. Ergen gebeliğinde anne ölüm hızı erişkin kadınlardaki anne ölüm hızına göre 3-4 kat daha fazladır.

Ergen Gebeliğinin Önlenmesi Evli veya evli olmayanlara aile planlaması yöntemlerinin eğitimi verilmeli (bire bir eğitim, okul içi seminer eğitimi vb.), Evlilik yaşı geciktirilmeli, Okul süresi uzatılmalı, Kadınların rollerinin değişimi sağlanmalı.

Önlemlere rağmen gebelik oluşmuşsa; Doğum öncesi bakım özendirilmeli, Sigara, alkol tüketimi önlenmeli, Dengeli beslenme bilgileri verilmeli ve izlenmeli, Demir ve folik asit tüketimi karşılanmalı, Doğum sonrası emzirme, çocuk bakımı, aile planlaması, CYBE konularında eğitim yapılmalı, Sosyal destek (ekonomik) sağlanmalı.

Ergenlik Döneminde Büyüme ve Gelişmenin İzlenmesi-1 Ergenlik dönemine giriş, belirli evrelere ulaşma, büyüme ve cinsel gelişmenin tamamlanma yaşları gerek cinsiyetler gerekse aynı cinsiyetteki bireyler arasında değişkenlik göstermektedir. Biyolojik gelişmeyi belirlemede en güvenilir yöntem kemik yaşı tayinleridir.

Ergenlik Döneminde Büyüme ve Gelişmenin İzlenmesi-2 Yılda en az bir kez yapılacak kontrollerle; boy uzunluğu, ağırlık artışı, cinsel gelişimi değerlendirilmelidir. Aynı zamanda psikososyal yapı değerlendirilmelidir.

«Gençliği yetiştiriniz «Gençliği yetiştiriniz. Onlara ilim ve irfanın müspet fikirlerini veriniz. Geleceğin aydınlığına onlarla kavuşacaksınız. » M. Kemal ATATÜRK