Yeliz UYSAL Gözde EKER Umut Haydar COŞKUN Zeynep ERKAN Burcu PAMUKÇU BOŞANMA VE ÇOCUK Yeliz UYSAL Gözde EKER Umut Haydar COŞKUN Zeynep ERKAN Burcu PAMUKÇU

Boşanma Nedir? HUKİKİ BOŞANMA PSİKOLOJİK BOŞANMA sona ermesidir. Evlilik sözleşmesinin sona ermesidir. PSİKOLOJİK BOŞANMA Boşanma; ailenin bölünmesine ya da tümden dağılmasına yol açan ve bütün aile üyelerini sarsan karmaşık bir olaydır.

Boşanma Nedenleri Boşanma nedenleri arasında; % 88.77 ile şiddetli geçimsizlik, % 6.48 oranı ile eşlerden birinin evi terk etmesi, % 2. 27 ile zina , % 0. 69 ile suç, % 0.31 ile akıl hastalığı % 0.29 ile de cana kast gibi nedenler etkilidir.

2006 yılı boşanma sayısı ve kaba boşanma hızı Bölge Boşanma Sayısı Hızı(Binde) İstanbul 20.679 1,78 Ege 17.718 1.86 Akdeniz 12.287 1.29 Batı Anadolu 11.282 1.60 Doğu Marmara 8.247 1.32 Orta Anadolu 5.320 1.25 Batı Karadeniz 5.081 1,09 Güneydoğu Anadolu 3.682 0,50 Doğu Karadeniz 2.003 0,63 Ortadoğu Anadolu 1.778 0,44 Kuzeydoğu Anadolu 1.072 0,43 Türkiye 93.489 1,28 Evlilik süresine göre boşanmalar (2006) Evlilik süresi(yıl) Sayı (%) 1 yıldan az 3.948 4,2 1–5 35.869 38,4 6–10 20.387 21,8 11–15 12.660 13,5 16+ 20.625 22,1

Boşanma ve Çocuk Aile Sevme,Sevilme, Güven, Anlayış Boşanma Stres

Boşanma ve Çocuk Boşanma aşamasında çocuk Boşanmayı inkar Bu durumu yaratan ortama kızma Anne ve babayı bir araya getirme çabası Depresyon Çaresiz bir şekilde boşanmayı kabullenme Boşanma durumunda çocuğu etkileyen değişiklikler Anne-baba yoksunluğu Ekonomik zorluklar Aile içi çatışmalar

Boşanmış Aile Çocuklarının Genel Olarak Gösterdiği Duygusal Tepkiler Uyku sorunları Barıştırma arzusu Okul sorunları Fiziksel sorunlar Yemek yeme ile ilgili sorunlar Arkadaş gruplarıyla iletişim sorunu Korku Üzüntü Öfke Reddetme Suçluluk Yalnızlık Gerileme(regresyon)

Gelişim Basamakları Okul öncesi dönem(0-6 Yaş) Okul dönemi(6-12 Yaş) Ergenlik dönemi(12-17 Yaş)

Okul Öncesi Dönem (0-6 yaş ) Kısa dönem etkiler Korku Suçluluk Öfke Bağımlılık Regresyon Masallara sığınma

Uzun Dönem Etkiler Hatırlamadıkları için daha az duygusal problem, Okul başarısızlığı, Davranış problemleri Kız çocukta ilişki kurmada problem, Erkek çocukta cinsel kimlik karmaşası,

Okul Dönemi (6-12 yaş) İnkar tepkileri Geleceğe dair endişeler Okul çağı çocuklarının boşanmayla değişen dünyası İnkar tepkileri Sakinlik, umursamazlık Geleceğe dair endişeler “Bana ne olacak ? “Bana kim bakacak?” Anne baba algısı “Mükemmeller hata yapamaz, hata bende.”

Okul Dönemi (6-12 yaş) Ebeveyni suçlama Terk edilme korkusu Ben merkezci düşünce yapısı Kendini suçlama Ebeveyni suçlama “Babamın gitmesinden annem suçlu” Terk edilme korkusu “Babam gitti annem de gidecek”

Okul Dönemi (6-12 yaş) Kızgınlık Güvensizlik Özdeşim sorunları Kızgınlığı çevrelerine yansıtma Güvensizlik İlişkilere ve devamlılığına güvensizlik Özdeşim sorunları Abartılmış ebeveyn algısı, rol model eksikliği

Okul Dönemi (6-12 yaş) Okul hayatı Davranış ve uyum problemleri Arkadaş ilişkilerinde güçlükler, okul başarısızlığı Davranış ve uyum problemleri İkili ilişkilere güvensizlik, cinsiyet sorunları, benlik saygısında düşme, saldırganlık, evden/okulda kaçma, depresyon, yeme-uyku bozuklukları Regresyon (Gerileme) Alt ıslatma, aşırı ilgi isteme, bebekleşme

Okul Dönemi (6-12 yaş) Arkadaş ilişkileri Sosyal izolasyon, içe kapanma, yalan söyleme, yalnızlık, çaresizlik, acı Çocuğun geliştirdiği işlevsiz başa çıkma yöntemleri Bireysel işlerle ilgilenme, ilişkileri uzatmaya çalışma, zararlı maddelere alışma, intihara teşebbüs

Ergenlik Dönemi (12-17 yaş) Kısa ve uzun süreli olmak üzere olumsuz yönde etkilenirler Olumsuz yönde etkilenmezler

Büyük çocuklar ;boşanma sonucunda çıkan yeni aile kurallarını öğrenmekte zorlanmakta, Küçük çocuklar ise; bunu daha kolay başarabilmektedir.

Boşanmanın Ergenler Üzerinde Yarattığı Etkiler 1) Ebeveyne Akran Olma: Gelişen duygusal olgunluğu ve ebeveynlerinden birine yakınlaşma ihtiyacı, ebeveynin ergeni destek kaynağı olarak görmesini sağlar 2) “Aşka” Yönelik Algının Olumsuzlaşması: Boşanma sonucunda ergen, aşkın ,acıyı, utandırmayı ve ıstırabı birlikte getirdiğini çıkarabilir .Bu yüzden genel olarak hayal kurma ve aşk için umutlanma lüksünü kaybederler

Boşanmanın Ergenler Üzerinde Yarattığı Etkiler 3)Yetişkinden Yeterince İlgi Görememe: Ergen ve aile arasındaki çatışmanın sebebi ergenin ihtiyacı olan ilgiyi alamamasıdır. 4)Alkol Sigara Kullanımının Artması: Ergenler boşanma sonrası alkol ve sigara kullanma davranışı sergileyebilirler. 5)Uyum Sorunu Ergen yeni rolleri, yeni ilişkileri, ailenin ekonomik durumunu, yeni çevreyi, okul ve arkadaşlarının yaşamlarını anlamakta ve uyum sağlamakta zorlanır.

Boşanmanın Ergenler Üzerinde Yarattığı Etkiler 6)Aile Kontrolünün Zayıflaması: Kontrol mekanizmasının zayıflaması,çocuğun üzerinde olumsuz etki bırakabilir. 7)Erken Cinsellik: Kızların flörte daha erken başladıkları, daha fazla cinsel aktivitede bulundukları, erken yaşta evlendikleri ve büyük olasılıkla evlilik öncesi gebe kalmaları söz konusu olabilir.

Boşanmanın Ergenler Üzerinde Yarattığı Etkiler 8) Akademik Performansta Düşüş Birçok çalışmada boşanmış ailelerdeki ergenlerin daha düşük akademik ve bilişsel performans gösterdiklerini saptamıştır.. 9) Benlik Kavramı Anne babası boşanan ergenlerde diğerlerine göre yüksek düzeyde kaygı ve düşük benlik algısı görülmüştür. 10) Diğer Olası Olumsuz Etkiler

Ergenlerin Boşanmaya Verdiği Tepkiler a) Öfke b) Daha az Tepki Gösterme c) Anne Babayı Boşanmadan Ötürü Suçlama d) Boşanmayı Kişisel Bir Reddedilme Olarak Algılama e) Akran İlişkileri f) Taraf Tutma

Akademik, Duygusal ve Davranışsal Problemler Tek Ebeveyn İle Yaşam Tek ebeveyn olmakla birlikte işler daha da zorlaşıyor ve yorucu hale geliyor. Akademik, Duygusal ve Davranışsal Problemler Düşük Benlik Algısı, Başarısızlık, Cinsiyet Rol Davranışlarında Bozulma

Maddi ve Psikolojik Sorunlar Anne ile Yaşayan Çocuk OLUMSUZ SONUÇLAR Maddi ve Psikolojik Sorunlar Okul Başarısında Düşme Madde Kullanımı

Baba İle Yaşayan Çocuk değişeccek Anne/Babalık Becerileri Maddi Sorunlar Roller Sosyal Yaşam İletişim Aile Yönetimi Zaman Ayıramamak

Tek Ebeveynle Yaşamanın Güçlü Yanları Ebeveyn İle Güçlü Bağ Sorumluluklara Katılım Çatışma ile Baş Etme “Ailenin Merkezi Değilim!”

İkinci Evlilikler Yeni Durumu Adapte Olamamak “Hainlik” Olduğunu Düşünmek Bir Araya Geleceklerine Dair Umudun Ortadan Kalkması Disiplin Problemleri

Risk ve Toparlanma Teorisi Toparlanma için gerekli koşullar

Çocukların Boşanmaya Uyumunu Etkileyen Etmenler Çocuğun birlikte yaşamadığı ebeveyniyle ilişkisinin kalitesi Çocuğun birlikte yaşadığı ebeveyninin psikolojik uyumu ve ebeveynlik yeteneği

Çocukların Boşanmaya Uyumunu Etkileyen Etmenler Ebeveynler arası çatışma Ekonomik güçlükler Sosyal destek Çevresel etkenler Çocuğun özellikleri

Boşanmış Aile Çocukları İle Psikolojik Danışma İki kat daha fazla risk Davranış bozuklukları Antisosyal davranışlar İletişim sorunları Akademik başarısızlık Madde bağımlılığı İntihar PSİKOLOJİK DANIŞMA Çocukların boşanmaya tepkisi Boşanmayla baş etme

Psikolojik Danışmada Önemli Konular Boşanmayla yüzleşme ve yalnız olmadığını anlama. Kendini suçlamaktan vazgeçme. Etkili iletişim ve atılganlık becerileri kazanma. Problem çözme becerileri kazanma. Stres ve anksiyeteyi azaltma. Öfkeyi kontrol edebilme becerisi kazanma.

Okul Psikolojik Danışman’ının Rolü Öğretmenlerle çalışma. Aileyle çalışma. Çocukla çalışma.

Grup Süreci Heterojen grup üyeleri 25-30 dakika Ailenin izni AMAÇ: Çocuklara boşanmayla ilgili anlayış kazanmalarında yardım etmek İhtiyaçlarını daha etkili bir biçimde karşılamalarına yardım etmek.

Grup Süreci 1. OTURUM “BEN VE AİLEM HAKKINDAKİ HER ŞEY” Tanışma Grubun amacı Kuralların belirlenmesi. 2. OTURUM “AİLEMİN YAŞADIĞI EV” Aileyi kavramını tanımlama. Aile üyelerinin yaşadığı evlerin çizilmesi. 3. OTURUM “BOŞANMAYLA İLGİLİ DUYGULARIM” Boşanmayla ilgili duygularını keşfetme Çocukları duygularını açmaları konusunda cesaretlendirme.

Grup Süreci 4. OTURUM “HAYATIMDAKİ STRESÖRLER” Parçalanmış ailede stres faktörleri ve başa çıkma yöntemleri. 5. OTURUM “BAŞ ETME YÖNTEMLERİ” Olumlu baş etme stratejilerini tanımlama ve kendi baş etme yöntemlerini geliştirme. 6. OTURUM “BOŞANMANIN AŞAMALARI” Boşanma süreciyle ilgili anlayış kazanma ve normalleştirme. Boşanmanın aşamaları ve hangi aşamada olduğuyla ilgili farkındalık.

Grup Süreci 7. OTURUM “PROBLEM ÇÖZME” Hayatları üzerindeki kontrolü fark etme. Problem çözme becerisi. 8. OTURUM “KRİSTAL KÜREM” Sonlandırma oturumu. Gelecekle ilgili beklentiler. Değerlendirme ve geribidirim.

Psikolojik Danışmada Resim Duyguları ifade etme. Yüzeyin altındaki sorunları keşfetme. Yaratıcılığı ve hayal gücünü artırma. İletişim becerilerini geliştirme. Benlik saygısını ve kendine güveni artırma. “Ailendeki her üyeyi düşün, onları şekil, çizgi, ya da renk olarak çiz.”

resimm

Psikolojik Danışmada Oyun Çocuğun problemlerini anlamak Duygularını ve tutumlarını keşfetmek Bunlarla yüzleştirerek çözüm getirmesini sağlamak

“4 yaşındaki Ayça, yerde oturmuş birkaç oyuncağı ile oynuyor “4 yaşındaki Ayça, yerde oturmuş birkaç oyuncağı ile oynuyor. Oyuncakları arasında en sevdiği bebeği Leyla’ya ‘iyi geceler bebeğim, iyi geceler’ diye sesleniyor. Leyla hariç bütün oyuncaklar tek tek oradan uzaklaşıyor ve Leyla arkalarından ‘gitme gitme diye bağırıyor’ daha sonra giden oyuncakların ardından ‘Babam gidiyor. Annem gidiyor, Büyük annem gidiyor’ diyor. Bu Ayça ve Leyla tek kalana kadar sürüyor. Ardından Ayça bebeğini uzun bir süre ‘Ağlama bebeğim ağlama’ diyerek sakinleştiriyor.”

Prensipler Sıcak, dostça bir ilişki. Çocuğu olduğu gibi kabul etme. Çocuğun duygularını ifade edebileceği rahat bir ortam yaratma. Çocuğun dışa vurduğu duyguları fark etmeye açık olma ve bu duyguları geri yansıtma. Çocuğa kendi problemlerini çözebilmesi için fırsat verme. Çocuğun eylemlerini ve konuşmalarını herhangi bir şekilde yönlendirmeme. Terapi sürecini aceleye getirmeme. Sadece gerekli olan sınırlamaları koyma ve çocuğun ilişkideki sorumluluğunun farkına varmasına fırsat tanıma.

Boşanmış Aile Çocukları İçin Oyunlar Bu olabilir mi? Changing Family

TEŞEKKÜR EDERİZ…