Heteroptera:Scutelleridae SÜNE (Eurygaster spp.) Heteroptera:Scutelleridae

SÜNE ( Eurygaster spp. ) Dünyada Eurygaster cinsine bağlı 15 tür, yurdumuzda ise 7 tür bulunmakla beraber bunlardan Eurygaster integriceps Put. , Eurygaster maura L. , Eurygaster austriaca Schrk. Adı verilen 3 tür ekonomik düzeyde zarar yapmaktadır.

Süne erginleri genel olarak toprak renginde, bazen tamamen siyah, bazen kırmızımsı, bazen kirli beyaz, bazen de renklerin bir kaçının karışımı olan alacalı desenli renklerdedir. Vücudu yassıca ve ovaldir. Hortumu yaklaşık 2 mm uzunlukta olup başın alt kısmında bulunur. Vücut uzunluğu 10.0-14.0 mm’dir.

Eurygaster integriceps Güney Anadolu, Ege, Güneydoğu Anadolu ve Marmara Bölgesi Eurygaster integriceps İç Anadolu Bölgesi Eurygaster maura

E. maura erginleri görünüş olarak E. integriceps’e çok benzer E. maura erginleri görünüş olarak E. integriceps’e çok benzer. Ayrımları ancak genital organlardaki farklılıklardan yapılabilir. Vücut uzunluğu 9-11 mm’dir. E. austriaca , daha büyük olması ve ağız yapısındaki morfolojik farklılıkla önceki iki türden kolaylıkla ayrılır. Vücut uzunluğu 11-14 mm’dir.

CİNSİYET ORGANLARI

KIŞLAMA YERLERİ Süne  Kışlak Flora çeşidi  Bitki türlerinin altında gizlenme Meşe  Yere dökülmüş yaprakların altında Geven, Kirpigeven, Kirpiotu  Kök etrafında yumuşak toprak içinde ( 2-4 cm derinlikte ) Diğer otumsu bitkiler ( ayı kulağı vs )  kök etrafı-köke yakın toprak içinde

Kışlama yükseklikleri en uygun 1200-1600 metre Trakya ve Orta Anadolu’da lokal olarak 600 metreden düşük yükseltilerde ( bazen tarlada ayçiçeği saplarının içinde ) kışlama

KIŞLAKTAKİ YAŞAM İÇİN; NİMF+YENİ NESİL ERGİN ( YNE ) Yaz-hububat tarlası  Yoğun beslenme  Vücut yağı depolama  Enerji kullanımı  Dokuz ay pasif dönemde ölçülü kullanma  İlkbaharda ovaya göç

KIŞLAKTAN GÖÇ İlkbahar kışlak  Havaların ısınması  Metabolizma faaliyeti ( + )  Kış uykusu sona erer  Kışlakta toprak üstü sıcaklığı 15°C<  Süne ergin hareket  Kışlaktan ovaya göç  İklim koşullarına bağlı  Bölgeden bölgeye farklı

KIŞLAKTAN GÖÇ Güney, Güneydoğu Anadolu ve Trakya  Nisan ayı Orta Anadolu  Nisan sonu-Mayıs başı Uygun iklim koşullarında  1 Hafta İklim koşulları olumsuz ( yağmur, rüzgar, sıcaklık değişimleri )  daha uzun süre ( 20-30 gün )

AKTİF DÖNEM ( Tarla koşulları ) Kışlamış ergin ( KE )  Ovaya göç  Aktif dönem Güneydoğu Anadolu  Hububat kardeşlenme döneminde Ege ve Güney Anadolu  Hububat çiçeklenme döneminde Trakya  Hububat sapa kalkma döneminde Orta Anadolu  Hububat sapa kalkma-başaklanma döneminde

TARLADAKİ YAŞAM KE  Hava açık, sakin  beslenme ( + ) KE  hava kapalı, yağışlı, soğuk, rüzgarlı  beslenme (-)  Bitki kök diplerinde ve toprak çatlaklarında gizlenme KE  BESLENME + ÇİFTLEŞME + YUMURTLAMA  1,5-2 AY  DOĞAL ÖLÜM

TARLADAKİ YAŞAM KE  5-6 kez yumurtlama  ort. 80 yumurta ( en fazla 150 yumurta ) KE  Dişi  2-3 sıralı dizi halinde  12-14’lük yumurta paketi ( çoğunlukla 14’lük ) YUMURTA  Hububatta genellikle yapraklara

TARLADAKİ YAŞAM Yumurta açılım süresi  İklim koşullarına bağlı (özellikle sıcaklık)  doğada 10-20 gün Yumurta  3-4 gün (+)  hafif esmerleşme  5 gün (+)  siyah dairemsi leke  2-3 gün (+)  kırmızı çapa altında siyah üçgen leke  5-6 gün (+)  nimf

Nimf  4-10 gün ara  5 gömlek değiştirme  Yeni Nesil Ergin (YNE) 5 Nimf dönemi  gelişme süresi (yumurtadan çıkış  YNE)  iklim koşullarına bağlı olarak  ortalama 1 ay

YENİ NESİL ERGİN ( YNE ) YNE  15-20 gün  hububatta yoğun olarak beslenme  yağ depolama  zarar oranı yüksek YNE  tarlalarda sarı olum-tam olum dönemlerinde görülür Havaların ısınması+hububatın sertleşmesi  YNE ovadan kışlağa göç ( Göçte rüzgarın yönü önemli )

Süne zarar derecesi ve şekli; a) Zararlı yoğunluğuna b) Zararlının biyolojik dönemlerine c) Hububatın çeşidine ve fenolojisine d ) İklim koşullarına ( Özellikle sıcaklık ve yağış )

Nimf+Ergin (YNE+KE) çeşitli fenolojik dönemlerde hortumları ile sokup emerek

ZARAR ŞEKİLLERİ hububatın kardeşlenme dönemi  KURTBOĞAZI ZARARI Kışlamış ergin  hububatın kardeşlenme dönemi  saplarını toprağa yakın kısımdan emerek öz suyunu alır  sap kurur  başak bağlamaz

Sapta beslenerek sarımsı beyaz renkte içi boş başak AKBAŞAK ZARARI başak yaprak kılıfı içinde, çiçeklenme döneminde veya tane bağlama döneminde Sapta beslenerek sarımsı beyaz renkte içi boş başak Akbaşak zararı, sünenin populasyon yoğunluğuna ve buğday çeşidine göre % 1-30

KURTBOĞAZI+AKBAŞAK ZARARI Kurtboğazı + Akbaşak zararı yağışlı yıllarda  kardeşlenme fazla  zarar oranı düşük  kurak yıllarda  kardeşlenme az  zarar oranı yüksek

makarnalık olma özelliği TANEDEKİ ZARAR YNE+Nimf ve KE (bazen)  çimlenme gücü ekmek olma özelliği makarnalık olma özelliği

SÜRVEYLER 1. KIŞLAK SÜRVEYİ 2. KABA SÜRVEY 3. KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ 4 SÜRVEYLER 1. KIŞLAK SÜRVEYİ 2. KABA SÜRVEY 3. KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ 4. YUMURTA PARAZİT SÜRVEYİ 5. NİMF SÜRVEYİ

KIŞLAK SÜRVEYİ KIŞLAK SÜNE YOĞUNLUĞU  SALGIN  TAHMİN UYARI

KIŞLAK SÜRVEYİ SÜNE MÜCADELESİ  TAHMİNİ MÜCADELE ALANI  İLAÇ +ALET+EKİPMAN HAZIRLIĞI

KABA SÜRVEY KIŞLAKTAN OVAYA GÖÇ SEYRİNİ İZLEMEK İÇİN YAPILIR. İLK İNİŞLERLE BERABER BAŞLANIR KIŞLAKTAN OVAYA GÖÇ %90’A ULAŞTIĞINDA SONA ERER

AMAÇ 1. SÜRVEY EKİPLERİNİN BÖLGELERİNİ TANIMASI 2. SÜNENİN DAĞILIMI İLE YOĞUN OLARAK İNİŞ YAPTIĞI EKİLİŞLERİ TESPİT

KABA SÜRVEYDE ÇALIŞMA ŞEKLİ HUBUBAT EKİLİŞ ALANLARI NIN ÜNİTELERE AYRILMASI ÜNİTE (KÖYE AİT TOPLU EKİLİŞ ALANLARI VEYA BÜYÜK BİR HUBUBAT TARLASI) SAYIM (1/4 m² ÇERÇEVE) TARLA SAYISININ ¼’ÜNDE SAYIM

ÖRNEKLEME SAYILARI 1-15 da  3-5 SAYIM 15-50 da  6-8 SAYIM 50-200 da  9-12 SAYIM 200da <  13-15 SAYIM YAKLAŞIK 1 HAFTADA TAMAMLANIR

KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ KIŞLAKLARDAN İNİŞ  %90<  SÜRVEYE BAŞLAMA  10 GÜN İÇİNDE TAMAMLAMA (İKLİM KOŞULLARI UYGUNSA)

KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ AMAÇ  SÜNE YOĞUNLUĞUNUN TESPİTİ VE BUNA BAĞLI OLARAK MÜCADELE YAPILACAK OLAN ALANLARIN TAHMİNİ OLARAK (YUMURTA PARAZİT + NİMF SÜRVEYLERİ ÖNCESİ) BELİRLENMESİ

KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ ÇALIŞMA ŞEKLİ HUBUBAT EKİLİŞ ALANLARININ ÜNİTELERE AYRILMASI TÜM TARLALAR ÜNİTELERDE GÖSTERİLECEK ÜNİTE (KÖYE AİT TOPLU EKİLİŞ ALANLARI VEYA BÜYÜK BİR HUBUBAT TARLASI) SAYIM (1/4 m² ÇERÇEVE) TARLA SAYISININ 1/3’ÜNDE SAYIM

KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ ÖRNEKLEME SAYILARI  1-15 da  8-12 SAYIM 15-50 da  12-16 SAYIM 50-200 da  16-24 SAYIM 200-800da <  24-32 SAYIM 800 da <  32-40 SAYIM YAKLAŞIK 10 GÜN TAMAMLANIR

KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ SONUÇLARINA GÖRE a) 1.-3. DÖNEM SÜNE MÜCADELESİ YAPILACAK TAHMİNİ ALANLAR b) İLAÇ+YER ALETİ İHTİYACI c) YUMURTA PARAZİT SÜRVEYİ YAPILACAK ALANLAR

YUMURTA PARAZİT SÜRVEYİ KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ SONUÇLARI  m² de ORTALAMA 0,8 KE YOĞUNLUK < (GEREKTİĞİNDE 0,5 <) OLAN TARLALARDA SÜRVEY YAPILMALI SÜNE YUMURTALARI %20 ÇAPA DÖNEMİ  SÜRVEYE BAŞLAMA

YUMURTA PARAZİT SÜRVEYİ HER KÖY 1 ÜNİTE (ENAZ 20 YUMURTA PAKETİ) Örnekleme sayıları, Kıymetlendirme sürveyinde olduğu gibidir YAKLAŞIK 1 HAFTADA TAMAMLANIR

YUMURTA PAKETLERİ ZARFA KOYMA YA DA KAĞITLARA YAPIŞTIRMA 5 GÜN SONRA DEĞERLENDİRME % PARAZİTLENME ORANI BULUNUR

YUMURTA PARAZİTLENME ORANI İLE SÜNE YOĞUNLUĞU ARASINDAKİ İLİŞKİ Süne Yoğunluğu (adet/m²) Parazitlenme Oranı (%) Kimyasal Mücadele 0,8 40 < Yapılmaz. Nimf sürveyi 1,0 50 < 1,5 70 <

NİMF SÜRVEYİ KIYMETLENDİRME SÜRVEYİ + YUMURTA PARAZİT SÜRVEYİ SONUÇLARINI DEĞERLENDİRME  YUMURTA PARAZİTLENME (-)  ORTALAMA 0,8 KE YOĞUNLUK <(GEREKTİĞİNDE 0,5 KE’YE KADAR İNİLİR)BULUNAN TÜM EKİLİŞLERDE SÜRVEY  ÖRNEKLEME YÖNTEMİYLE BÖLGEYİ TEMSİL EDECEK TARLALARDA YETERLİ SAYIDA ÇERÇEVE İLE SAYIM

m² de ORTALAMA 7< NİMF TESPİT EDİLEN TÜM EKİLİŞ ALANLARI 1. -3 m² de ORTALAMA 7< NİMF TESPİT EDİLEN TÜM EKİLİŞ ALANLARI 1.-3. DÖNEM NİMF MÜCADELESİ PROGRAMINA ALINIR

Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları (da) Alphacypermethrin 100 g/l EC 15 ml Cyfluthrin 25 g/l EC 50 ml Cypermethrin 250 g/l EC 20 ml Cypermethrin 250 g/l EC 30 ml Deltamethrin 25 g/l EC 30 ml Deltamethrin 25 g/l EC 50 ml Fenitrothion 550 g/l EC 100 ml Fenthion 525 g/l EC 125 ml Lambda Cyhalothrin 50 g/l EC 20ml Tralomethrin 360 g/l EC 35 ml