BATILI ÜLKELERDE ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARININ TARİHÇESİ Hazırlayan: 081205070 Özgür DANACI

Arazi Düzenlemesi Nedir?

İngilizce: land consolidation Almanca: flurbereinigung veya landliche Neuordnung Hollandaca:ruilverkaveling Fransızca:remembcement İsveçce:fastighetsieglenig/ omarrondering Fincede: vusjako

Genel Tanımı; Arazi Toplulaştırması; tarımsal üretimin arttırılması amacıyla, küçük parseller halinde birden fazla parçaya bölünmüş, değişik yerlere dağılmış veya elverişsiz biçimde şekillenmiş arazilerin; modern tarım işletmeciliği esaslarına göre ve sulama hizmetlerinin getirilmesine en uygun bir şekilde birleştirilmesi, şekillendirilmesi ve düzenlenmesi işlemine denir.

Bilim adamlarına göre ise; Arazi Toplulaştırması dar ve geniş anlamda olmak üzere iki şekilde tanımlanmaktadır. Dar anlamda arazi toplulaştırması" parçalanmış mülklerin hiçbir alt yapı çalışmasına yer verilmeden birleştirilmesi "dir. Geniş anlamda toplulaştırma ise " parçalanmış mülklerin birleştirilmesi yanında, sulama, drenaj, ulaşım, toprak-su koruma önlemleri ve kırsal yerleşimin gerektirdiği çeşitli hizmetleri de kapsamaktadır.

Arazi Düzenlemelerinin Hedefleri

Ekonomik üretime olanak vermeyecek derecede parçalı ve hisseli arazilerin birleştirilerek şekillerinin düzenlenmesi Az topraklı ve/veya topraksız çiftçilerin topraklandırılması Köy gelişme ve köy yerleştirme alanlarının planlanması ve düzenlenmesi Arazilerin su ağına bağlanması Köy içi, köyler arası ve tarlalar arası ulaşım ağının kurulması ve iyileştirilmesi Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin iyileştirilmesi Tarla düzlemesi (tesviye) yapılması Tarım makinelerine ekonomik kullanım sağlanması

Çiftçilerin ve tarımsal iş gücünün yaşam koşullarının iyileştirilmesi Tarımsal iyileştirme ve yenileme çalışmalarının yürütülmesi Kırsal kalkınma planlarının uygulanması Çevre koruma önlemlerinin uygulanması Toprak, çevre ve su özelliklerine önem veren gübre kullanımının yaygınlaştırılması Karayolu, baraj gibi arazi kamulaştırıması gereken yatırım uygulamaları ve kent planlama, bölge planlama ve ulusal kalkınma planlarının amaçlarını gerçekleştirmek

Neden Toplulaştırma?

Hızla artan nüfus ve bu nüfusun beslenmesi sorunları, günümüzün en önemli problemlerinden biridir. Besin ihtiyacımızın büyük çoğunluğunu karşıladığımız tarım arazileri, işletme bütünü içerisinde çeşitli nedenlerle parçalanarak küçülmekte ve bu küçülme, tarım arazilerindeki faaliyetlerin teknik ve ekonomik optimumlardan uzaklaşmasına, ayrıca küçülen parsellerdeki hatalı ve yanlış kullanımlarla da arazi ve toprakların özellikleri bozularak hızla yok olmalarına yol açmaktadır. Devam eden bu türlü uygulamaların sonucunda da yakın bir gelecekte bu topraklardan elde edilecek ürünlerin, artan ülke nüfusunu beslemeye yetmeyeceği sorunu ile karşıkarşıya kalınacaktır.

Hızla artan nüfus karşısında tarım alanlarının da aynı oranda arttırılamayacağı için daha fazla ürün ve gelir elde edilebilmesi için tarım alanları maksimum verimlilikte kullanılması gerekir. Teknoloji ile gelişen tarım aletlerinin kullanımı için uygun parsel boyutları oluşturulmalıdır. Bunların sağlanabilmesi için yapılan çalışmaların başında ise arazi toplulaştırma gelmektedir. Bu nedenle dünyada 12. yüzyıldan buyana arazi toplulaştırılmaları yapılmaktadır.

Arazi Düzenlemelerinin Avrupa’da Tarihsel Gelişimi

Avrupa ülkelerinde yüzyıllar öncesine dayanan arazi düzenleme çalışmaları 7-8 yüzyıl öncesine dayandığı bilinmektedir. Yurttaşların toprak takası ile başlayan bu uygulama günümüzde kırsal alanı bütünüyle içine alan ve yeniden yapılanma diyebileceğimiz bir uygulamaya dönüşmüştür.

Arazi düzenlemelerinin ana vatanı İngiltere’dir. 13 Arazi düzenlemelerinin ana vatanı İngiltere’dir. 13. yüzyılda parçalanmış meraların toplulaştırılması yazılı tüzel düzenlemeler olmaksızın uygulanmıştır. Lauenburg’da genellikle toprak takası yapılarak uygulanmaya çalışılmıştır. İlk tüzel düzenleme ise İngiltere Kralı George I tarafından 1718 yılında gerçekleştirilmiştir. 1550 yılında Almanya’nın Bavyera eyaletinde İngiltere’dekine benzer biçimde uygulamaları görülmüştür. 1781 de ise Almanya’da ilk tüzel düzenlemeler yapılmıştır.

Batılı Ülkelerdeki Arazi Düzenlemede Hedef, Uygulamalar ve Hedef Değişimleri

Avrupa Ülkelerinde Yapılan Bazı Uygulamalar

Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde özellikle Almanya, Fransa, İsviçre, Hollanda ve Avusturya’da yapılan çalışmalar oldukça iyi sonuçlar vermiştir. Toplulaştırma çalışmalarında yol, sulama ve drenajın yanı sıra kırsal alanda ihtiyaç duyulan spor alanları, rekreasyon alanları, eğitim ve sosyal tesisler kamulaştırma yapılmadan gerçekleştirilmiştir. Böylece bayındırlık planları kolayca uygulanmıştır.

Bu çalışmalarda toplulaştırmada hedef farklı olmakla birlikte isteklerin belli bir alanda yoğunlaştığı gözlenmiştir. Finlandiya, Almanya, Hollanda ve İsveç’in arazi toplulaştırmadaki hedefleri tabloda sıralanmıştır.

Avrupa Birliği ortalamasına göre 10,0-49,9 hektar arası araziye sahip işletmeler toplam işletmelerin %30,8’ini oluşturmaktadır. Fransa’da % 52,5, Almanya’da % 45,8, Hollanda’da % 53,1 ve İngiltere’de % 42,2 oranında olan 10,0- 49,9 hektar araziye sahip işletmeler Avrupa Birliğinin tarımsal üretiminde orta ve büyük işletmelerin yaygınlığını göstermektedir. Bu ülkelerin Birliğin tarım sektörü yönünden de en güçlü ülkeleri olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Avrupa birliğinde 50 hektardan daha fazla araziye sahip işletmelerin oranı Türkiye’den oldukça fazladır.

Türkiye’de işletmelerin ancak %0,9 Türkiye’de işletmelerin ancak %0,9. u 50 hektardan daha fazla araziye sahipken, Birlik ortalaması % 6,7 dir. Bu oran Fransa’da % 14,6, İngiltere’de % 33,1, Almanya’da % 4,7 dir. 50 hektar ve daha fazla araziye sahip işletmeler Türkiye’de işlenen alanların %17,1 ini tasarruf ederken, Birlik ortalaması % 44,1dir. AB ülkelerinden İngiltere’de toplam tarım alanının %1,8 i,Fransa’da % 5,6 sı, Almanya’da % 13,3 ü 10 hektardan küçük işletmelere bırakılmışken, Türkiye’de % 42,06 sının bu tip işletmelere ayrılmış olması küçük işletmeciliğin Türkiye’de Avrupa’daki gelişmiş ülkelerden çok daha yaygın olduğunu göstermektedir.

Toplulaştırmanın Sağladığı Verim Artışları

yapılan arazi toplulaştırmalarında bazı ortalamalar elde edilmiştir. Almanya; yapılan arazi toplulaştırmalarında bazı ortalamalar elde edilmiştir. Bu bağlamda yapılan çeşitli araştırmaların sonucuna göre Kişi başına üretim artışın iki katına, yerleşimin yeniden düzenlenmesi halinde üç katına kadar arttığı, Toplulaştırma sonucunda, % 50’ye varan işgücü ve masraf tasarrufu ile % 50’ye varan verim artışı sağlandığı tespit edilmiştir.

Bayern eyaletinde yapılan bir başka araştırmaya göre; İşletme büyüklüklerine göre, 5-10 ha’lık işletmelerde parsel sayısı ¼’e indirilmiştir. 10-20 ha’lık işletmelerde parsel sayısı 3,2 kat azalmıştır. 20-50 ha’lık işletmelerde parsel sayısı 4,9 kat azaltılmış ve toplulaştırma öncesindeki 247 parsel 50 parsele düşürülmüştür. Toplulaştırma öncesinde 1,23 ha olan ortalama tarla büyüklüğü 3,95 ha’a yükselmiş, 680 olan parsel sayısı 208’e indirilmiştir. % 69’luk toplulaştırma oranı sağlanmıştır. Bir işletmenin ortalama yol uzunluğu 56 km’den 14 km’ye inmiş ve yol kalitesinin artması etkisi de eklendiğinde yolda geçen zaman 7 kat azalmıştır.

İsviçre; Toplulaştırma sonucunda, % 6-18 arasında ortalama işgücü ve masraf tasarrufu, % 5-41 arasında ortalama verim artışı sağlandığı tespit edilmiştir. İsviçre’nin bir başka bölgesinde yapılmış arazi toplulaştırma çalışması sonucunda da aşağıdaki verim artışlarına ve tasarruflara ulaşılmıştır: % 29,7 bitkisel verim artışı, % 15,4 hayvansal verim artışı, % 20-30 arasında ortalama işgücü tasarrufu.

Slovenya; Slovenya’da Prigorica-Dolenja Vas bölgesinde toplam 2490 ha’lık alanda yapılan toplulaştırma çalışmasında toplam parsel sayısı 15.340’dan 5470’e düşmüş, ortalama parsel büyüklükleri de 0.20’den 0.46’ ya çıkmıştır.

Kaynaklar; TÜRKİYE. DE ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA HEDEFLER VE UYGULAMALAR Ali ERDİ, Tayfun ÇAY, Gülgün ÖZKAN YAŞANABİLİR BİR KIRSAL OLUŞTURMAK “ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI” Ziya PARLAK TARIM KESİMİNİN KALKINMASINDA BİR ÇÖZÜM OLARAK ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI Halil AKDENİZ ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI E. Işıl DEMİRTAŞ, Mustafa SARI