Yrd. Doç. Dr. İlkay BUĞDAYCI KARTOGRAFYAYA GİRİŞ Yrd. Doç. Dr. İlkay BUĞDAYCI

Güney kenarının enlemi 41º, batı kenarının boylamı 27º olan 1:250 000 ölçekli bir paftanın, köşelerinin coğrafi koordinatlarını bulunuz. Tr 1:100 000 ölçekli pafta indeksinden yararlanarak pafta adını söyleyiniz. Buna göre F-20-c-03-a paftasının ölçeğini ve coğrafi koordinatlarını bulunuz.

Gerçek kuzey (Coğrafi kuzey) Sabittir, değişmez. Yerküre, kutupları birleştiren çizgi ekseninde (yer ekseni) döner. Yeryüzünün yer eksen ile kuzeyde çakıştığı nokta coğrafi kuzeydir. Başka bir deyişle yeryüzünün üzerindeki Kuzey Kutbunun olduğu noktadır. Harita üzerinde ucunda yıldız işareti ile gösterilir.

Manyetik kuzey (Pusula kuzeyi) Değişkendir. Pusulalarda kuzeyi gösteren ibrenin gösterdiği doğrultudur. Pusula ile ölçülen yön manyetik olduğu ve yeryüzündeki manyetik alanlar bölgeden bölgeye farklılık gösterdiği için, manyetik kuzey o an bulunulan noktaya göre belirlenir. Günümüzde ise manyetik kuzeyin, kuzeybatıya doğru bir eğilimi vardır. Harita üzerinde ucunda yarım ok işareti ile gösterilir.

Doğal Sapma Açısı- Pusula sapması-Denklinasyon Manyetik kuzeyle coğrafi kuzey arasındaki açıdır. Manyetik kuzey zamana bağlı değişken olduğundan coğrafi kuzeyin doğusunda veya batısında olabilir. Harita kenar bilgilerinde yıllık değişim miktarı belirtilir. Yıllık değişim eksi ise manyetik kuzey, coğrafi kuzeye yaklaşır. Yıllık değişim artı ise manyetik kuzey, coğrafi kuzeyden uzaklaşır.

Grid kuzeyi (Harita kuzeyi) Sabittir. Haritalarda bulunan kuzey-güney çizgilerinin gösterdiği kuzey yönüdür. Haritaları dikine kesen (meridyene çizilen teğet) çizgilerin başındaki GK harfleri ile belirtilir.

1990 yılında sapma açısı 3° 14’ dır. Yıllık sapma eksi 0. 9’ dır 1990 yılında sapma açısı 3° 14’ dır. Yıllık sapma eksi 0.9’ dır. Her geçen yıl manyetik kuzey, coğrafi kuzeye yaklaşmaktadır. 1999 yılı için sapma açısı nedir? 1999 için 9 yıl X 0.9 = 8.1’ daha sapma olur. 3 ° 14’ – 8.1’ = 3 ° 6.1’ dır. 1999 sapma açısı 3 ° 6.1’ dır.

2000 için 15 yıl X 0.2’ = 3’ daha sapma olur. KONYA N28-c1 paftasının sol alt köşesinde yandaki bilgiler verilmektedir. Buna göre 2000 yılı için grid kuzeyi ile manyetik kuzey arasındaki açıyı derece biriminde hesaplayınız. 2000 için 15 yıl X 0.2’ = 3’ daha sapma olur. 3 ° 17’ + 3’ = 3 ° 20’ dır. 2000 için sapma açısı 3 ° 20’ dır.

Topoloji Topoloji, geometrik şekillerin bükülme, gerilme, büzülme gibi durumlarda bile değişmeyen özelliklerini inceleyen matematik dalıdır. Topoloji geometriden çok, mekansal ilişkileri göz önüne almaktadır.

Topoloji, aşağıda sıralanan nedenlerle genelleştirme işlemlerinde kullanılmaktadır: • Genelleştirilecek bir nesne ya da nesne grubuna komşu olan nesneleri bulma zorunluluğundan: Genelleştirme işlemi öncesinde, örneğin göl olarak gösterilen kapalı bir alan, genelleştirme sonrası nokta ile gösterilirse, önceki gölalanı komşu nesnelerle kaplanmalıdır.

• Genelleştirme sonunda mantıksal ilişkilerin korunması gerektiğinden: Bir elektrik direği, örneğin bir yolun solunda yer alıyorsa, genelleştirme sonrasında da solunda kalmalıdır.

• Bir nesnesinin geometrisi genelleştirme ile değiştirildiğinde, bu nesnesinin topolojisini paylaşan diğer nesnelerin de uygun bir şekilde değiştirilmesi ihtiyacından: Yol geometrisi basitleştirildiğinde, örneğin bu yolun topolojisini paylaşan orman sınırı da basitleştirilmelidir.