ÖFKE YÖNETİMİ

ÖFKE GELİR GÖZ KARARIR ÖFKE GİDER YÜZ KIZARIR “Öfkeyle kalkan, zararla oturur”

ÖFKE NEDİR?

Birey haz alma dünyasını engelleyen herhangi bir durum, olay veya kişi ile karşılaştığında öfke duygusu oluşur. İstediğini alamama, haksız davranışlara maruz kaldığını düşünme, arkadaş kaybı, kaçırılmış fırsatlar, kavgalar, engellenme, anlaşılmama, saygısızlık vb. durumlar öfkelenmemize neden olur. Her bireyin öfkelendiği durumlar farklıdır. Ayrıca bir birey aynı konuya bazen öfkelenirken bazen öfkelenmeyebilir.

Herhangi bir öfke durumunda aşağıdaki beş boyut birlikte çalışıyor.

Öfke oluştuğunda düşüncelerimizde, davranışlarımızda, fizyolojik tepkilerde, duygularımızda, iletişim kurarken her zamankinden farklı durumlar ortaya çıkar.

1- Düşünce : Bizi öfkelendiren olay, durum ya da kişiyle ilgili mevcut düşüncelerimiz. Örnek; Reddedildiğini, engellendiğini, yetersiz olduğunu düşünmek.

2- Heyecan : Öfkeyle birlikte hissettiğimiz fizyolojik tepkiler. Örnek; Kalbin hızlı çarpması, ateş basması, sık sık ve zor nefes alma, ağrılar gibi tepkiler görülür.

3- İletişim : Öfkemizi çevremize gösterme şeklimiz. Örnek; Sözlü veya sözsüz mesajlarla çevremizi haberdar etmek, ses tonunun yükselmesi, öfkeli bir bakış, kaçınma gibi.

4- Duygu : Öfkelendiğimiz zaman gösterdiğimiz duygular. Örnek; Kızgınlık, can sıkıntısı, bıkkınlık gibi duyguların yaşanması.

5- Davranış : Öfkelendiğimiz zaman gösterdiğimiz davranışlar. Örnek; Bağırmak, eşyaları kırmak, duvarlara vurmak veya saldırgan davranışlarda bulunmak.

ÖFKENİN SONUÇLARI

1- Öfke ve Fizyolojik Tepkiler :

- Kan şekerinin yükselmesi - Nabzın ve kan basıncının artması - Sık sık ve zor nefes alma - Baş ağrısı - Kas ağrıları, sırt, boyun.

2- Öfke ve Zihinsel Tepkiler :

- Düşük performans - Unutkanlık - Uykusuzluk - Dikkatsizlik - Konsantrasyon bozukluğu - Düşük performans - Unutkanlık - Uykusuzluk - Dikkatsizlik

3- Öfke ve Davranışsal Tepkiler :

- Sigara tiryakiliği - Huzursuzluk - Acelecilik - İlaç kullanımı - Alkolizm - Sigara tiryakiliği - Huzursuzluk - Acelecilik - İlaç kullanımı - Aşırı yemek yeme

Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırma, kontrol altında tutulduğu müddetçe öfkenin sadece “baldan tatlı” olmadığını, sağlığa da yararlı olduğunu göstermiştir.

California Üniversitesi Carnegie Mellon araştırma merkezi psikologlarından Jennifer Lerner, 91 üniversite öğrencisi üzerinde gerçekleştirdiği bir test sonucunda, bir olay karşısında duyulan, ancak denetim altında tutulan öfkenin, aynı olay karşısında duyulan korkudan daha sağlıklı olduğunu ortaya koymuştur.

Öğrencilerine yaptığı testin bir zeka testi olduğunu söyleyen ve öğrencilerden 6233 rakamından 13’er 13’er geriye ya da 9095 rakamından 7’şer 7’şer geriye saymalarını isteyen Lerner, sürekli olarak denekleri yeterince hızlı sayamadıklarını söyleyerek strese soktuğunu ve tepkilerini ölçmeye çalıştığını dile getirmiş.

Bu yolla öğrencilerini kızdırdığını söyleyen Lerner, deneklerin hem yüz ifadelerini, hem de kan basıncı, nabız ve hormon oranlarını kayıt altına aldığını kaydetmiş.

Test sırasında yüzlerinde korku ifadesi olan deneklerde yüksek kan basıncı ve hormon seviyesi gözlendiğini

yüzlerinde öfke ifadesi olanların ise duruma daha iyi uyum gösterdiğini ve olayın üstesinden gelme konusunda daha iyimser olduğunun gözlemlendiğini kaydetmiş.

Kontrol edilemeyen kronik ve ani patlayan öfkenin kalp krizi ya da yüksek kan basıncı gibi olumsuz etkilerinin olduğunu hatırlatmakla birlikte Lerner, araştırma sonucunda kontrol altında tutulan öfkenin insan sağlığı için yararlı olduğunu gördüklerini ifade etmiştir.

Lerner’ın araştırmasının sonuçları “Biological Psychiatry” adlı bilimsel dergide yayınlamıştır.

Öfke ile Birlikte görülen duygular…

ÖFKE HİDDET KIZGINLIK NEFRET KAYGI YIKICILIK KİN DÜŞMANLIK HİCİV ÖÇ ALMA

Öfke…. Temel duygulardan biri Tüm türlerde görülür Sosyalleşme ile birlikte şekillenir Normallik düzeyi değişkendir Belli bir düzeyde normal kabul edilir

Öfke… Doğuştan geldiği, Erken yaşlarda görüldüğü, Cinsiyet farklılıklarının erken yaşlarda olmadığı, Daha çok sosyo-kültürel olarak beslendiği

Neden Öfkeleniriz?

Çıkmazda hissettiğimizde Anlaşılmadığımızı hissettiğimizde Engellendiğimizde Tehdit algıladığımızda Benliğimize direkt saldırıldığında Önemlilerimize saldırıldığında

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ… RİGİD AŞIRI SORUMLU İÇE DÖNÜK DUYGUSAL DÜZENSİZ ŞÜPHELİ/PARANOİD ACELECİ İMPULSİVE

RİGİD Davranışlarını, tutum ve kanılarını değiştirme yetisinden yoksunluk veya bu tür değişmelere aşırı direnmeyle tanımlanan bir kişilik özelliği. Kasların aşırı gergin olması hali.

İMPULSİVE Düşünmeden hareket etme eğilimi; ani, karşı konulmaz, usdışı bir arzuyla veya dürtüyle hareket etme. Temelde küçük çocuklarda ve dürtülere karşı yeterli savunma sistemleri geliştirmemiş olan saplantılı-zorlanımlı veya antisosyal erişkinlerde görülür

BİLİŞSEL YAPI… ÖĞRENİLMİŞ SEÇİMSİZLİK-GÜÇSÜZLÜK KENDİLİK İLE İLGİLİ OLUMSUZ ŞEMALAR HER YERDEN VE HER ZAMAN TEHDİT GELEBİLİR BABANIN OĞLUNA BİLE GÜVENMEYECEKSİN VE BENZERİ VE DİĞER OTOMATİK DÜŞÜNCELER

Öfkelendiğimizde… Bastırabiliriz Anlatabiliriz Dindirebiliriz

ÖFKEYİ İFADE ŞEKİLLERİ NELERDİR?

a-) Saldırgan Davranışlar Öfke ve kızgınlık kontrol edilmesi en zor duygulardır. Öfke bulaşıcı bir duygudur, karşımızdaki kişinin öfkeli gözükmesi bizimde kontrolümüzü güçleştirir. En sık ortaya koyulan yolu da bu duygularımızı dışarı vurmak bağırmak, kızmak, eşyaları kırmak, duvarlara vurmak gibi saldırgan davranışlarda bulunmaktır.

b-) Bastırılmış Davranışlar Sürekli öfkeyi bastırmak, sanki hiç kızmıyormuş gibi görünmek, sakin kalmak, belli etmemektir. Zamanında ifade edilmediği için birikir birikir ve bir yanardağ gibi patlama şeklinde sonuçlanabilir.

c-) Kontrol Etme Konunun başında da belirttiğimiz gibi öfke duygusunu hepimiz yaşarız. Ben hiçbir şeye öfkelenmiyorum veya hiç kızmam dediğimizde bir şeylerden kaçıyor olabiliriz. Önce bunun farkına varıp daha sonrada bunu etkili bir biçimde ifade etme yollarını kullanmak gereklidir.

Nedenler… Biyolojik Sosyobiyolojik Sosyokültürel

ÖFKELENDİĞİMİZDE NELER YAPARIZ? UNUTMA GİZLEME HEDEF DEĞİŞTİRME KONTROL ETME BASTIRMA PASİF AĞLAMA DİREKT YÜZLEŞME AŞIRI TEPKİ

Öfkeyi Yenmek…

HER CANLI HAYATTA KALMAK İSTİYOR

Öfkeyi Yönetmek… Kişisel donanımlarımız Bakış açımızı yönetmek Durumu ve olayları nasıl algıladığımızı yönetmek

İletişim… Saygılı Değer verici İçten Güven verici Dinleme ve anlama odaklı Empatik

Bebekler Ve Okul Öncesi Çocuklarda Gözlenen Tehlike İşaretleri Gün içerisinde çok sık ortaya çıkan ve sakinleştirilemeyen öfke nöbetleri Çocuğun aşırı aktif, kontrolsüz yada korkusuz olması Yetişkinleri ve kuralları hiçe sayması Televizyonda sıklıkla şiddet içeren programlar izlemesi Şiddet temalı oyunlar oynaması

Okula giden çocuklarla ilişkili tehlike işaretleri Dikkat ve konsantrasyon sorunları Sınıf aktivitelerinde “oyun bozan” davranışlar sergilemesi Okulda diğer çocuklarla sık sık kavga etmesi Çok az sayıda arkadaşının olması Ev ya da sokak hayvanlarına yönelik fiziksel baskı uygulamaları yapması

Ergenlik öncesi ve ergenlik dönemi çocuklarınız için tehlike işaretleri: Dikkat ve konsantrasyon sorunları Sınıf aktivitelerinde “oyun bozan” davranışlar sergilemesi Okulda diğer çocuklarla sık sık kavga etmesi Çok az sayıda arkadaşının olması Ev yada sokak hayvanlarına yönelik fiziksel baskı uygulamaları yapması

AİLE İÇİ ÖFKE NEDENLERİ

MÜKEMMELLİYETCİLİK BEKLENTİLERİ

AŞIRI TALEPKAR FAKAT ÇOK AZ VERİCİ OLAN AİLE

AŞIRI ELEŞTIREL EBEVEYN TUTUMLARI

KENDİSİ YERİNE BAŞKALARININ ÖNCELİKLERİNİ YAŞAMA

İLGİSİZ EBEVEYNLER

KÜÇÜMSEME VE ADAM YERİNE KONULMAMA

KENDİNE VE BAŞKALARINA PROBLEM ÇIKARMA

BAŞKALARININ SIRTINDAN YAŞAYAN AİLE ÜYELERİ (SORUMSUZLUK)

SAĞLIKSIZ AİLEDE ÖFKE NASIL YAŞANIR…

İYİYİ OYNARKEN ÖFKEYİ İÇE ATMA (SUÇLULUK VE DEPRESYON)

ASLA YETERLİ OLAMIYORUM (PİŞMANLIK, SUÇLULUK, DEPRESYON)

YOĞUN ÖFKE KRONİK DÜŞMANLIKLARA DÖNÜŞEBİLİR

İÇE ATILAN ÖFKELER ZAMANLA AŞIRI VE ANİ TEPKİLERE VE PATLAMALARA YOL AÇAR

İÇE ATILAN ÖFKE ZAMANLA DUYGUSAL DUYARLILIĞIN KAYBOLMASINA VE BAŞKLARINI SUÇLAMAYA YOL AÇAR

BİRİKEN ÖFKE YERİNE HİDDETE BIRAKARAK AİLE ÜYELERİNİN CEZALANDIRILMASINA YOL AÇAR

EVDEN KAÇMA

KENDİNİ DUYGUSAL OLARAK SOYUTLAMA

ÖFKEYİ YENİDEN YAPILANDIRMAK

ÖFKE İŞLERİN İYİYE GİTMEDİĞİNE BİR İŞARETTİR

DEĞİŞİM İÇİN BİR ENERJİDİR

ÇÖZÜMLENMEMİŞ ÖFKE DUYGUSAL GELİŞİMİMİZİ ENGELLER

ÖFKE KENDİMİZİ NE VE NASIL HİSSETTİĞİMİZİ ANLAMA ZAMANIDIR

ÖFKE DÜŞÜNCELERİMİZE BAĞLIDIR ÖFKE DÜŞÜNCELERİMİZE BAĞLIDIR. ÖFKE YARATAN DÜŞÜNCELERİ DEĞİŞTİRDİĞİMİZDE ÖFKE DE ORTADAN KALKAR

DEPRESYON BASTIRILMIŞ ÖFKEDİR

ÖFKEYİ YENİDEN YAPILANDIRMAK

DÜŞMANLIK BİR TÜR ÇÖZÜMLENMEMİŞ ÖFKEDİR.

SALDIRGAN ÖFKE (SÖZEL VEYA FİZİKSEL) İFADE EDİLDİĞİNDE DAHA DA YOĞUNLAŞIR

ÖFKE BENİM ÖZELLİĞİM VE BENİMLE İLGİLİDİR

O HALDE ÖFKEYİ KONTROL ETMEK BENİM ELİMDEDİR

HER ŞEYİN SORUMLUSU SON DAMLA DEĞİLDİR

KONTROL ETTİĞİN ÖFKEYLE GELİŞİRSİN

ÖFKEYİ İYİ YÖNETEBİLMEK DUYGUSAL GELİŞİMİ SAĞLAR

ÖFKELENDİĞİMDE NELER YAPABİLİRİM?

ÖFKENLE YÜZLEŞ ONDAN KAÇMA

ÖFKENİN ALTINDAKİ DUYGULARI ANLAMAYA ÇALIŞ

BEN DİLİ KULLAN

ÖFKENE KARIŞAN SUÇLULUK, PİŞMANLIK, HİDDET, UTANMA, KORKU GİBİ DUYGULARI AYIKLA

ÖFKELENMENE NEDEN OLAN KONU İLE YÜZLEŞ ÖFKELENMENE NEDEN OLAN KONU İLE YÜZLEŞ. DAMLA MI KAYNAK MI OLDUĞUNU BELİRLE

GEÇMİŞTEN GELEN ÖFKE KAYNAKLARINI KURUT

YARIM İŞ BIRAKMA

ÇEVRENDEKİLERDEN YARDIM AL.

ÖFKELENMEDEN ÖFKEN İÇİN HAZIRLIKLI OL

BEN ÖFKELİYİM…. ÇÜNKÜ

ÖFKELENDİĞİNDE…

GEVŞE…DÜŞÜN…DAVRAN

SAKİNLEŞİNCEYE KADAR SAKİN OL SAKİN OL

NEYE VE NİÇİN ÖFKELENDİM?

ÖFKEMİN ALTINDA NE VAR?

NE TÜR ALTERNATİFLERİM VAR?

EN İYİ YOL HANGİSİ? EN FAYDALI YOL HANGİSİ?

KAYBIM VE KAZANCIM NE OLUR?

YIKICI VE SALDIRGAN OLMAYAN ÇÖZÜM YOLLARI NEDİR? DÜŞÜN, DÜŞÜN YENİDEN DÜŞÜN

ÖFKELENMEDEN… ÖFKENİN DOĞAL OLDUĞUNU DÜŞÜN ÖFKE BİR YAŞAM KAYNAĞIDIR ÖFKE DUYGULARIMIZIN BİLEYİCİSİDİR İYİ BİR ESPİRİ ANLAYIŞI BİN BİR ÖFKEYİ YENER HAZIRLIKLI OLMAK YIKICILIĞI AZALTIR ÖFKELENME YOL HARİTASI ÇÖZME YOLLARININ BELİRLEYİCİSİDİR SLOGAN: ÖFKENİN SANA ZARAR VERMESİNE ASLA İZİN VERME

ÖFKEMİZİ ANALİZ EDELİM…

BANA GÖRE ÖFKE NEDİR? BENİ DAHA ÇOK NE ÖFKELENDİRİR?

BENİ EN ÇOK KİM NEDEN ÖFKELENDİRİR? KIRMIZI ÇİZGİLERİM NEDİR?

ÖFKEMİ DAHA ÇOK NASIL İFADE EDERİM? ÖFKEMİ İFADE EDİŞİM NE KADAR SAĞLIKLI?

ÖFKEMİN YOĞUN OLDUĞU AN NE HİSSEDERİM? ÖFKEMDEN SONRA NELER HİSSEDERİM?

ANALİZ……

ÖFKEMDEM NE TÜR DERSLER ALIRIM?

ÖFKEMİ İFADE ETMEKTEN BENİ NE ALIKOYAR?

BAŞKALARININ TEPKİLERİ NELER OLUR?

ÖFKEMİ DAHA ETKİLİ NASIL İFADE EDEBİLİRDİM?

ÖFKEMİN OLUMSUZ SONUÇLARI NELERDİR?

ÖFKEMİN KAYNAĞINDA NELER VAR?

ÖFKEMİ NASIL KABUL EDER VE ONU SAĞLIKLI İFADE EDEBİLİRİM?

Herkesin Dikkatine; Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu kolaydır. Ne var ki; Doğru İnsana

Doğru Derecede Doğru Zamanda Doğru Maksatla ve Doğru Biçimde Öfkelenmek İşte Bu Zordur.... ARİSTO

ÇABA SARFEDİLEN HER ŞEY DEĞİŞMEZ, FAKAT ÇABA SARFETMEDEN DE HİÇ BİR ŞEY DEĞİŞMEZ JAMES BALDWIN

DÜŞMANINI YENMENİN EN İYİ YOLU ONU KENDİNE ARKADAŞ ETMEKTİR ABRAHAM LINCOLN